Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
20 listopada 2007 r.
Zagadnienia strategiczne w ochronie środowiska
dr hab. Janusz Mikuła, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego
Podstawowe dokumenty strategiczne określające model rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, w perspektywie kilkunastu lat wskazują, że fundamentem tego rozwoju musi być wysokie tempo wzrostu gospodarczego, rzędu 5% PKB rocznie.
Inwestycje będą istotnie wspomagane przez napływ do Polski funduszy pomocowych z Unii Europejskiej. Ich efektywne wykorzystanie będzie możliwe przy wysokiej absorpcji tych funduszy. Wykorzystanie funduszy płynących z UE oznacza ukierunkowanie znacznej części nakładów inwestycyjnych finansowanych ze środków krajowych na zadania związane z poprawą infrastruktury oraz ochroną środowiska i poprawą warunków sanitarnych i bezpieczeństwa pracy i produktów. Należy się zatem liczyć z wyraźnym wzrostem przyrostowej kapitałochłonności produkcji w okresie co najmniej do 2011 roku i koniecznością wzmożonego wysiłku inwestycyjnego (nakłady na środki trwałe), niezbędnego do osiągnięcia wysokiego tempa rozwoju.
Aby zrealizować zobowiązania wynikające z Traktatu o Przystąpieniu oraz wymagania dyrektyw UE, szacuje się, że wydatki na ochronę środowiska w skali kraju do roku 2015 powinny wynosić ok. 170 mld zł.
Największe koszty oraz największe wyzwania technologiczne i organizacyjne związane są z wdrożeniem wymagań dyrektyw: IPPC, LCP, Ramowej Dyrektywy Wodnej, Dyrektywy Wodno-Ściekowej, Dyrektywy o Odpadach oraz ograniczeń emisji CO2 w ramach systemu wynikającego z Dyrektywy o handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych.
Podstawowym źródłem środków dla realizacji celów środowiskowych jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych, a także Program Operacyjny Rozwój Obszarów Wiejskich. W ramach tych programów dostępne środki na ochronę środowiska w latach 2007 – 2013 to ok. 40 mld zł.
Przy tak wysokich nakładach niezbędnych na ochronę środowiska na lata 2007 – 2015, kluczowym zagadnieniem staje się możliwie najbardziej efektywne wydatkowanie dostępnych środków, prowadzące do uzyskania założonych efektów ekologicznych przy jednoczesnym wysokim stopniu rozwoju gospodarczego i społecznego. Cel ten możliwy będzie do osiągnięcia pod warunkiem pełnej koordynacji działań inwestycyjnych pomiędzy programami operacyjnymi w celu osiągnięcia synergii działań oraz dynamicznego wdrażania w polskich przedsiębiorstwach Najlepszych Dostępnych Technik (BAT) oraz technologii innowacyjnych gwarantujących optymalizacje nakładów inwestycyjnych przy zachowaniu długoletniej, bardzo wysokiej konkurencyjności tych przedsiębiorstw na wspólnym unijnym rynku. Kluczowym zagadnieniem będzie w tym kontekście obniżenie energochłonności, materiałochłonności, wodochłonności i emisyjności produkcji (obniżenie emisyjności produkcji może stać się istotnym elementem gry rynkowej w kontekście wdrażanego systemu handlu gazami cieplarnianymi w skali Unii Europejskiej i ewentualnego wdrożenia w Polsce systemu handlu SO2, NOx i pyłami, a w dalszej przyszłości być może limitami depozycyjnymi w gospodarce odpadami i ładunkami zanieczyszczeń (ścieków) zrzucanymi do zlewni).
W przypadku samorządów terytorialnych najbardziej istotnymi zagadnieniami jest odpowiedni dobór rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych w zakresie gospodarki ściekowej i gospodarki odpadami. Spełnienie ściśle określonych wymagań ilościowych i jakościowych zawartych w Traktacie Akcesyjnym i Dyrektywach Wspólnoty bez wdrażania najbardziej efektywnych (zarówno w sensie techniczno-technologicznym, jak i ekonomicznym) rozwiązań może prowadzić do istotnego wzrostu cen świadczonych usług w zakresie gospodarki ściekowej i gospodarki odpadami.
Poważnym problemem polskiej gospodarki jest bardzo niska jej innowacyjność. Porównania europejskie wskazują, że w Polsce efekty działalności innowacyjnej, mierzone liczbą wniosków patentowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca, są wielokrotnie (ponad 20 razy) niższe niż w najwyżej rozwiniętych regionach Unii Europejskiej. Niska innowacyjność polskiej gospodarki wynika nie tylko z niskiej aktywności badawczo-rozwojowej, ale także z braku zapotrzebowania na jej wyniki. Badania wskazują, że polskie małe i średnie przedsiębiorstwa upatrują swojej konkurencyjności nie w zastosowaniu innowacji, lecz w obniżeniu kosztów.
Konieczność zwiększenia innowacyjności polskiej gospodarki, i przestawienie jej na tory gospodarki opartej na wiedzy jest warunkiem zwiększenia jej międzynarodowej konkurencyjności.
Przejście w Europie do gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach to kwestia najbliższych 10 – 15 lat. W okresie tym należy się liczyć z dalszym zaostrzeniem wymogów ochrony środowiska i to przede wszystkim w kierunku promowania ekoinnowacyjności, zasadniczego zmniejszenia zużycia zasobów naturalnych przez zmiany energochłonności i materiałochłonności jednostkowej produktów oraz wzrostu recyrkulacji surowców i artykułów nabywanych, a także wzrostu konsumpcji dóbr niematerialnych. W szczególności istotne będzie ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, zwłaszcza po zrealizowaniu postanowień Protokołu z Kioto, tj. po roku 2012. Istnieje więc potrzeba kompleksowego podejścia do rozwoju (integracji polityki sektorowej z ekologiczną), promowania ekoinnowacyjności i rozwiązań alternatywnych, tak aby móc sprostać zaostrzonym wymogom ekologicznym. Taką politykę należy rozpocząć już teraz, gdyż pozwoli ona na uzyskanie podwójnej korzyści – przewagi konkurencyjnej na rynku i zmniejszenia presji na środowisko (która też będzie miała ścisły wymiar ekonomiczny po wdrożeniu w szerszym zakresie mechanizmów handlu emisjami).
Już obecnie resort środowiska, mimo że nie wszyscy to zauważają, jest jednym z dwóch (obok resortu finansów) podstawowych regulatorów działalności przemysłowej. W przyszłości znaczenie regulacyjne wynikające z prawodawstwa środowiskowego będzie o wiele mocniejsze i bardziej kosztowne, w szczególności jeżeli nie wykorzystamy obecnych możliwości rozbudowy i przebudowy infrastruktury i instalacji. nInfrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
20 listopada 2007 r.
Strategic issues in environmental protection
dr hab. (PhD, assistant professor) Janusz Mikuła, Undersecretary of State in the Ministry of Regional Development
The basic strategic documents describing the model of social and economic development of Poland in the next ten to twenty years indicate that the basis for this development must be a high rate of economic growth, in the range of 5% of GDP growth per year.
Poland’s investments will be substantially supported by the European Union cohesion funds. Their effective use will be possible if their absorption is sufficiently high. The use of EU funds requires directing a large part of domestic investment ressources to projects related to improvement of infrastructure, protection of environment, and improvement of sanitary conditions as well as work and product safety. Consequently, we can expect a significant increase in capital-intensiveness of production, at least until 2011, and the need to spend a lot of money on capital investments required to reach a high rate of growth.
It is estimated that, in order to meet its requirements under the Accession Treaty and the requirements of the EU directives, Poland’s total outlays on environmental protection in the period until 2015 should amount to approximately 170 billion zlotys.
The highest costs and greatest technological challenges are connected with the implementation of the IPPC and LCP directives, the Framework Water Directive, the Urban Waste Water Treatment Directive, the Waste Directive, and of CO2 emission limits that are a part of a system provided for in the Directive on greenhouse gases emission allowances trading.
The basic source of funds for the completion of environmental tasks is the Infrastructure and Environment Operational Program and the 16 Regional Operational Programs, as well as the Development of Rural Areas Operational Program. The amount of money in these programs allocated for environmental protection in the years 2007 – 2013 is approximately 40 billion zlotys.
The high outlays on environmental protections required in the years 2007 – 2015 highlight the importance of the most effective spending of the available ressources in order to achieve the environmental goals and at the same time to maintain a high rate of economic growth and social development. Such spending will not be possible without the synergy effect resulting from full coordination of projects between the operational programs and without implementation in Polish companies of the Best Available Techniques (BAT) and of innovative technologies that will assure both optimum outlays and long-term, high competitiveness of Polish companies in the common European market. A particularly important issue is to lower the consumption of energy, materials and water, and the emission rate of production processes. Lower emission rates may become an important marketing factor in the context of the greenhouse gases emission allowance trading system in the EU and the possible introduction in Poland of an SO2, NOx, and dusty emissions trading system, and, in a more distant future, of deposit allowances in the management of solid waste and liquid waste delivered to waste water treatment facilities.
To the local government, the most important issue is proper selection of technical, technological, and organizational solutions in liquid and solid waste management. Meeting the stringent quantity and quality standards stipulated in the Accession Treaty and the Union Directives without implementing the most effective solutions (in the technical, technological, and economic sense) may lead to a significant increase in the price of liquid and solid waste management services.
Low innovativeness is an serious problem of Poland’s economy. Compared to other European countries, innovativeness in Poland, measured as the number of patent applications per capita, is many times (over 20) lower than innovativeness in the most developed regions of Europe. The low innovativeness of the Polish economy is a result not only of limited research and development activity, but also from low demand for the products of such activity. Some studies indicate that Polish small and medium companies seek competitiveness not by using innovations but by lowering costs.
The Polish economy cannot be competitive without increasing its innovativeness and becoming a knowledge-based economy.
European economies will become knowledge-based economies in the next 10 to 15 years. Until then, we can expect further tightening of environmental regulations with the aim to significantly decrease the consumption of natural ressources through changes of energy and material intensiveness of products, and through improved recycling of ressources and consumer goods, and through an increase in the consumption of intangible goods. Of key importance will be limiting the emissions of greenhouse gases, especially after fulfillment of the Kyoto Protocol provisions which is scheduled in 2012. Thus, there is a need for a comprehensive approach to development (integration of sector policies with environmental policies), for promoting eco-innovativeness and alternative solutions that help meet the stringent environmental requirements. Such policies should be initiated now in order to achieve a dual advantage: a competitive advantage of the economy and a lower environmental impact (which will also have a purely economic dimension after the implementation of the emission allowance trading scheme).
The Ministry of Environment is already one of the two key regulators of industrial activity, along with the Ministry of Finance, even though it is not evident to everyone. In the future its regulating role resulting from environmental laws will be much important and much more costly, especially if we do not take advantage of the current opportunities to expand and remodel the infrastructure. n