Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
22 czerwca 2006 r.

12 obszarów metropolitalnych to 41% ludności oraz ponad połowa PKB Polski

Miejski charakter Europy

Wypowiedź Piotra Uszoka, prezesa Unii Metropolii Polskich, prezydenta miasta Katowic

Europę definiuje jej miejski charakter. Niemal 80% obywateli UE to mieszkańcy terenów zurbanizowanych. W Polsce w miastach mieszka jedynie ok. 62% ludności. W rzeczywistości ludności miejskiej jest znacznie więcej. Większość gmin składających się na dwanaście polskich obszarów metropolitalnych, w których mieszka ok. 41% Polaków, ma prawny status gmin wiejskich.

W ostatnich latach miejski charakter Europy zaczyna być doceniany. Na przestrzeń europejską patrzy się już nie tylko jak na konglomerat regionów, ale także jak na sieć miast. Trwa budowa „Audytu miejskiego”, wzbogacającego statystykę europejską o miejski wymiar. Dla instytucjonalnej samoświadomości Europy ogromne znaczenie mają prace ESPON, zmierzające do ujęcia Europy jako sieci funkcjonalnych obszarów miejskich, wśród których najważniejszą rolę pełnią obszary metropolitalne. W lipcu 2004 r. Komitet Ekonomiczno-Społeczny wystąpił z apelem o wpisanie w politykę spójności obszarów metropolitalnych.

Coraz bardziej oczywiste staje się, że Europa będzie się rozwijać tylko wtedy, kiedy rozwijać będzie swoje metropolie i miasta.

Jak wpisać metropolie i miasta w politykę spójności

Obecnie UE dopracowuje dokumenty określające kierunki polityki spójności na lata 2007-2013. Jednym z zasadniczych problemów jest wpisanie metropolii i miast w dotychczasowy system, w którym za podstawowy obszar wsparcia uznano regionalne jednostki terytorialne – w polskich warunkach odpowiadające województwom. Z uznaniem przyjęliśmy inicjatywę Komisji zmierzającą do wypracowania specjalnego dokumentu określającego miejsce miast w europejskiej polityce spójności.

Mamy nadzieję, że ostateczny tekst komunikatu Komisji zwróci uwagę na obszary metropolitalne, jako wyróżnione obiekty polityki spójności. To tutaj zdecyduje się powodzenie – lub niepowodzenie – Strategii Lizbońskiej. To tutaj zdecyduje się powodzenie – lub niepowodzenie – planu szybkiego nadrobienia zapóźnień rozwojowych nowych krajów członkowskich. Mamy też nadzieję, że efekty europejskiej debaty nad tym dokumentem wpłyną wprost na modyfikację treści Strategicznych Wytycznych Wspólnoty.

Polska też jest odpowiedzialna za politykę spójności

Czy Polska wykorzysta w pełni instrumenty wypracowane przez Wspólnotę? O tym, czy lata 2007-13 przyniosą Polsce impuls rozwojowy, zadecyduje jakość krajowych dokumentów programowych. Przypominamy, że bez rozwoju metropolii nie można marzyć o awansie cywilizacyjnym. Przypominamy, że polską racją stanu jest, aby młodzi Polacy i Polki szukali drogi życiowej w polskich metropoliach.

Dobry projekt działań rozwojowych musi opierać się na realistycznej diagnozie. Powstające w 1990 roku samorządy przejęły odpowiedzialność za metropolie i miasta zaniedbane i zacofane infrastrukturalnie. Wiele już się zmieniło na lepsze. Udało się poprawić jakość wody, rozbudować sieci wodociągowe i kanalizacyjne, poprawia się transport publiczny. Nadal jednak istnieje ogromny dystans jakości infrastruktury (także budynków mieszkalnych) pomiędzy polskimi metropoliami a metropoliami „starej” Europy i jest to dystans większy, niż by wynikało z zestawienia bieżących wskaźników gospodarczych.

Czego potrzebują polskie metropolie

Polska jest wciąż krajem relatywnie niezamożnym. Mamy świadomość, że dla nadrobienia „luki infrastrukturalnej” decydujące znaczenie będzie miało wsparcie ze strony funduszy UE.

Na początku tego roku Unia Metropolii Polskich dokonała przeglądu europejskich projektów dwunastu miast członkowskich. Alokacja funduszy do polskich miast metropolitalnych do końca 2005 r. wyniosła ponad 7 mld zł. Około dwóch trzecich tej kwoty przeznaczono na inwestycje w gospodarkę wodno-kanalizacyjną.

Wśród priorytetowych projektów, przygotowywanych na lata 2007-13 dominują inwestycje transportowe – w transport publiczny (łączny koszt projektów – ok. 3 mld euro) oraz drogi (ok. 4 mld euro). Inne palące potrzeby to regeneracja zdegradowanych obszarów miejskich oraz uzbrojenie terenów pod zabudowę oraz włączanie ich w miejskie sieci infrastrukturalne. Nasza ocena propozycji zagospodarowania funduszy strukturalnych ze strony rządu polskiego wynikała będzie z tego, na ile polskie metropolie uzyskają wsparcie w tych przede wszystkim dziedzinach.

Cieszymy się, że rząd podjął nasz punkt widzenia, uwzględniając fakt, że dla rozwoju wschodniej Polski decydujące znaczenie będzie miał metropolitalny rozwój Białegostoku, Lublina i Rzeszowa.

Ciągle jeszcze wsparcie dla metropolii ma charakter fragmentaryczny. Dostrzega się potrzebę budowy bądź modernizacji połączeń drogowych i kolejowych pomiędzy obszarami metropolitalnymi.

Dokumenty strategiczne nie doceniają jednak faktu, że obszary metropolitalne stanowią węzły sieci transportowej, koncentrujące ruch osobowy i towarowy, i brak wsparcia dla ich udrożnienia oznaczał będzie fragmentaryzację sieci, a nawet ich rozpad.

W ostatnich dniach Unia Metropolii Polskich skierowała do rządu RP apel o wypracowanie przez Polskę polityki metropolitalnej. Do apelu załączyliśmy wizję najważniejszych założeń strategii rozwoju metropolii. Wskazujemy na istniejące bariery rozwojowe, na potrzebę zmian prawnych i finansowych. Potrzeba takiego dokumentu strategicznego jest naszym zdaniem oczywista, i to nie tyle w interesie miast metropolitalnych, co Polski.

Niniejszy materiał jest kontynuacją artykułu „Bliżej europejskich standardów„. Uzupełnienie materiału znajduje się na stronie www.selfgov.gov.pl nInfrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
22 czerwca 2006 r.

12 metropolitan areas are home to 41% of Poland’s population and generate nearly half of the country’s GDP.

The urban profile of Europe

Statement by Piotr Uszok, Chairman of the Board, Union of Polish Metropolises, Mayor of Katowice

Europe is defined by its urban profile. Nearly 80% of the EU population live in urban areas. In Poland, cities are inhabited by only 62% of the country’s inhabitants. In reality, however, urban population is considerably larger. The majority of municipalities in the twelve Polish metropolitan areas, which are home to around 41% of Poles, holds legal status of rural communes.

In the recent decades the urban character of Europe has begun to receive recognition. The European urban space is no longer perceived as a conglomerate of regions but as a network of cities. The „City audit”, which is currently being created, will introduce the urban dimension to the European statistics. Of special significance for the European institutional self-awareness is also the ESPON programme seeking to define Europe as a functional network of urban areas, of which the most important are metropolitan areas. In July 2004, the Economic and Social Committee called for inclusion of metropolitan areas within cohesion policy.

It is becoming increasingly clear that the development of metropolises and cities is a prerequisite for the economic growth in Europe.

How to incorporate metropolises and cities into cohesion policy

The EU is currently preparing documents which will set cohesion policy directions for the years 2007-2013. In this context, one of the primary problems is to include metropolises and cities within the system which identifies territorial units as main areas for support – in the case of Poland these units are voivodeships. We welcomed the European Commission’s initiative to draw up a special document defining the place of cities in the European cohesion policy.

We hope that the final version of the Commission’s communication will identify metropolitan areas as elements of cohesion policy. The document will decide whether the Lisbon Strategy will be a success or a failure; whether or not the quick plan for economic catch-up of new Member States will bring the desired results. We hope also that the results of the European debate regarding this document will influence the wording of the Community Strategic Guidelines.

Poland is also responsible for cohesion policy

Will Poland fully use the instruments provided by the Community? Whether the years 2007-2013 will bring economic stimulus in Poland will depend on the quality of the national programme documents. We should remember, however, that without the growth of metropolises civilization advancement is not possible. We should bear in mind also that it is the Polish reason of state to allow young Poles to pursue life in the Polish metropolises.

A good development project needs to be based on a realistic diagnosis. Established in 1990, local governments took over the responsibility for metropolises as well as unkempt and infrastructurally underdeveloped cities. A lot has already changed for better. We have managed to improve water quality, develop water supply and sewage networks and enhance public transportation. Nonetheless, there still exists a huge gap between the quality of infrastructure (including residential buildings) in Poland and the „old” Member States. This gap is actually wider than what the current economic indexes would suggest.

What Polish metropolises need

Poland is still a relatively less well-off country. We are aware that in order to bridge the infrastructure gap we will have to relay in great part on EU funding.

Early this year, the Union of Polish Metropolises carried out a review of European projects prepared by twelve member cities. By the end of 2005, over 7 billion PLN in aid had been allocated to Polish cities. Around two-thirds of this amount had been committed to investments in the water and sewage sector.

The majority of priority projects for 2007-2013 concern transportation investments, including public transport (total value of projects – around 3 billion euros) and roads (around 4 billion euros). Other urgent actions involve regeneration of degraded urban areas, provision of utilities in the areas designated for development and their subsequent incorporation in the urban infrastructure network. Our assessment of the Polish government’s proposal regarding the allocation of structural funds will depend on the level of assistance designated for Polish metropolises in these particular areas.

We are happy that the Polish government adopted our point of view by recognizing the fact that the development of Eastern Poland is determined by metropolitan growth in Białystok, Lublin and Rzeszów.

Support for metropolises is still fragmentary. There is need to construct or modernize road and rail connections between metropolitan areas.

Unfortunately, strategic documents fail to recognize metropolitan areas as transportation nodes vital for passenger and commodity traffic which may risk fragmentation or even disintegration if their capacity is not developed.

The Union of Polish Metropolises called for the Polish government to formulate a state metropolitan policy. We have presented our vision regarding the most important assumptions of the metropolitan development strategy. We pointed to the existing barriers to development and the need to introduce legal and financial changes. In our opinion the need for this strategic document is obvious, for it will benefit not merely metropolitan cities but necessarily the whole of Poland.

 

This article is a continuation of the article „Closer to European standards” published at www.geoland.pl. To read more on the subject go to www.selfgov.gov.pl