80 lat Lasów Państwowych – Lasy zielonym skarbcem Polski
Dodatek jubileuszowy Lasów Państwowych do „RZECZPOSPOLITEJ”.
nr 141 (6824) 18 czerwca 2004 r.

Instytucja z charakterem

Osiemdziesiąt lat w historii instytucji to zarazem mało i dużo. Mało, gdy spojrzy się na Kościół Katolicki z tradycją dwóch tysiącleci, dużo, gdy próbuje się te 80 lat opisać. Różnorodność i złożoność wątków w historii Lasów Państwowych uniemożliwia zawarcie takiej charakterystyki w formie krótkiego artykułu. A zatem, chociaż to karkołomne porównanie, spróbujmy spojrzeć na 80 lat Lasów Państwowych jak na życie człowieka, którego wygląd zmieniał się, a charakter kształtował wraz z upływem czasu. Spróbujmy stworzyć coś w rodzaju curriculum vitae dostojnego jubilata.

W 1923 roku ogólna powierzchnia lasów w Polsce wynosiła 9 milionów hektarów. Lasy będące własnością państwa zajmowały 2,86 miliona hektarów. Ich struktura, administracja i sposób gospodarowania nosiły jeszcze piętno gospodarki prowadzonej w dawnych zaborach. Pierwszą próbą utworzenia w lasach państwowych samodzielnej jednostki organizacyjnej było wydanie przez prezydenta RP w czerwcu 1924 roku rozporządzenia w sprawie komercjalizacji lasów państwowych, czyli powołania przedsiębiorstwa wyodrębnionego z budżetu państwa, którego celem miało się stać osiąganie maksymalnego zysku. Jednak pod wpływem ostrej krytyki ze strony środowiska leśników, jeszcze tego samego roku, a dokładnie 30 grudnia, prezydent wydał rozporządzenie o organizacji lasów państwowych. Mocą tego rozporządzenia, administrację i sprawy gospodarki leśnej wyłączono w odrębną gałąź administracji państwowej nazwaną – administracją lasów państwowych (ALP). Zarząd terenowy miały sprawować Dyrekcje Lasów Państwowych (DLP) z podległymi im nadleśnictwami, a w skład nadleśnictw oprócz lasów mogły wchodzić zakłady przemysłowe, transportowe i inne. W 1925 roku powstało 10 dyrekcji (bydgoska, poznańska, toruńska, radomska, lwowska, warszawska, siedlecka, poleska z siedzibą w Białowieży, wileńska i wołyńska z siedzibą w Łucku) oraz 349 nadleśnictw.

Choć grudniowe rozporządzenie uwzględniało wiele postulatów leśników w sprawie organizacji państwowej administracji leśnej, miało też istotne mankamenty. Nie określało mianowicie zadań i celów gospodarki LP, a więc nie dawało podstaw do ustalenia ich własnej polityki gospodarczej. Zlikwidowało także centralny organ, jakim była powołana w rozporządzeniu z czerwca Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych. Nadzór miał sprawować minister rolnictwa i dóbr państwowych za pośrednictwem DLP i nadleśnictw. Rozporządzenie to narzuciło LP obowiązującą dziś zasadę samowystarczalności finansowej. W 1926 r. utworzono urząd „nadzwyczajnego delegata” do spraw administracji lasów państwowych (pełnomocnika ministra), który powierzono Adamowi Loretowi. W 1928 r. prezydent wydał ustawę w sprawie zagospodarowania lasów państwowych, która eliminowała obowiązujące dotychczas ustawodawstwo zaborcze. W roku tym ALP przejęła także we własny zarząd pozyskanie i wyróbkę drewna, realizowane wcześniej przez prywatne firmy na podstawie koncesji.

Lata trzydzieste

Trzecią dekadę XX wieku otwiera ważne wydarzenie, jakim było powołanie rozporządzeniem z 3 grudnia 1930 r. Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych – organu centralnego służącego ministrowi rolnictwa do kierowania lasami. Faktycznie funkcję kierowniczą miał pełnić dyrektor naczelny, mianowany przez prezydenta. Kierownikiem DNLP, a następnie od 1934 r. dyrektorem naczelnym był Adam Loret.

Loret opracował dla Lasów Państwowych ambitny i bardzo szeroki program rozwojowy i modernizacyjny, polegający m.in. na: wykonaniu definitywnego urządzania lasów (ok. 3/4 ogólnej ich powierzchni), z jednoczesnym zwiększeniem liczby jednostek administracyjnych zwłaszcza na terenach wschodnich, wyparciu kapitału prywatnego z lasów państwowych i przejmowaniu wydzierżawionych tartaków, powiększaniu stanu posiadania przez wykup prywatnych lasów i gruntów, właściwym doborze fachowych kadr w administracji, zorganizowaniu przedsiębiorstwa do spraw eksportu drewna, zintensyfikowaniu gospodarki leśnej we wszystkich stadiach, w celu osiągania wysokich dochodów z zachowaniem ciągłości produkcji i trwałości użytkowania. Program ten Loret konsekwentnie realizował. Już w 1931 roku wykonano nadzwyczajną rewizję planów gospodarczych 342 nadleśnictw, utworzono także Polską Agencję Drzewną „Paged”, zajmującą się eksportem drewna. Efekty ekonomiczne uzyskiwane przez ALP w latach trzydziestych były imponujące. Historyk leśnictwa – profesor Józef Broda zwraca uwagę na to, że w ciągu sześciolecia 1931/32 – 1937/38 czysty zysk bilansowy lasów państwowych zwiększył się ponad czterokrotnie. Nakłady na inwestycje wzrosły półtora raza, a na zagospodarowanie lasu o 100%. Przerób drewna we własnych tartakach potroił się. W latach trzydziestych, w bilansie dochodów z całego handlu zagranicznego Polski, wpływy z eksportu drewna znajdowały się na pierwszym lub na drugim miejscu – na przemian z dochodami ze sprzedaży węgla kamiennego.

Nowe zasady gospodarowania pociągały za sobą zmiany w strukturze organizacyjnej. W 1934 roku zmniejszono liczbę dyrekcji do 9. W roku 1938 zmieniano granice DLP dwukrotnie – najpierw dokonując korekt w dyrekcjach wschodnich, a następnie, w związku z przejęciem przez Polskę Zaolzia, tworząc dziesiątą dyrekcję – Krakowsko-Śląską. Liczba nadleśnictw na początku tego roku wynosiła 434, a lasy państwowe zajmowały powierzchnię ponad 3,3 mln ha.

Niezwykle ważny dla LP jest dekret prezydenta z 30 września 1936 r. Akt ten kładł podwaliny pod rozwój nowoczesnego gospodarstwa leśnego. Zaakcentowane w nim zostało postanowienie, że ogólna powierzchnia lasów i gruntów państwowego gospodarstwa leśnego nie może ulegać zmniejszeniu, a w celu wykupu prywatnych gruntów pod zalesienia utworzono fundusz uzupełnienia stanu posiadania Lasów Państwowych. Nowe zasady prowadzenia państwowego gospodarstwa leśnego określały m.in. planowość i racjonalność gospodarki leśnej na zasadach ciągłości i trwałości użytkowania oraz najwyższej rentowności z uwzględnieniem gospodarczych interesów państwa, wprowadzały obowiązek ustalenia kapitału zakładowego Lasów Państwowych, czyli wartości całego zarządzanego przez nie majątku. Stwierdzały ponadto, że Lasy Państwowe mają prowadzić gospodarkę na zasadach samowystarczalności na podstawie rocznych planów finansowo-gospodarczych.

Solidne podstawy prawne i dobre zarządzanie zdecydowały o tym, że w trzynastym roku swojego istnienia, w przeddzień wybuchu II wojny światowej, Lasy Państwowe były w pełni samodzielnym i nowocześnie zorganizowanym działem gospodarki narodowej.

Okupacja

Już w październiku 1939 roku Niemcy wprowadzili podział okupacyjny ziem polskich. Część zachodnią i północno-zachodnią włączono do Rzeszy i objęto tamtejszą administracją. Z pozostałej części, w przybliżeniu połowy ziem okupowanych, utworzono Generalne Gubernatorstwo (GG), w którym zachowano częściowo polskie przepisy administracyjne. Obszar GG podzielono na 4 dystrykty (od 1941 roku było ich 5). We władzach centralnych GG i w dystryktach utworzono oddziały leśnictwa. Zwiększono także liczbę nadleśnictw w porównaniu ze stanem sprzed okupacji. W czterech dystryktach funkcjonowało ponad 200 nadleśnictw. Na stanowiskach pracy w nadleśnictwach zatrudnieni byli w większości obywatele polscy. W wyższych instancjach administracji leśnej Polacy stanowili niewielki procent. Jednostki te nie nawiązywały też do polskich przedwojennych zasad i przepisów. Prawie zupełnie nieznana jest organizacja zarządzania lasami we wschodniej części Polski, zajętej przez wojska sowieckie. Wprowadzono tam zasady radzieckiej administracji leśnej z bardzo nielicznym zatrudnieniem w niej leśników polskich. Większość z nich wywieziono w głąb ZSRR w końcu 1939 i na początku 1940 roku.

Straty wojenne

Zaangażowanie leśników w walkę konspiracyjną i zbrojną w latach okupacji było bardzo duże. W Kieleckiem i Lubelskiem aż 80-95% kadry leśnej działało w konspiracji. Według szacunkowych danych, w II wojnie światowej zginęło ponad dwa tysiące leśników. Z kresów wschodnich już w pierwszej deportacji, Sowieci wywieźli na Syberię i do Kazachstanu ponad 45 tysięcy leśników i robotników leśnych oraz prawie 68 tysięcy członków ich rodzin. Do dzisiaj nie zostały też wyjaśnione ostatecznie okoliczności śmierci przedwojennego dyrektora naczelnego Lasów Państwowych. 7 września 1939 roku Adam Loret ewakuował się wraz z najbliższymi współpracownikami z Warszawy na wschód, przez Siedlce do Pińska, zabierając ze sobą archiwa LP. 17 września, kolumna samochodów, w której jechał, została zatrzymana przez oddział sowiecki w miejscowości Naliboki. Tam współpracownicy widzieli dyrektora po raz ostatni. Według różnych wersji miał on zginąć w Kuropatach, w obozie w Starobielsku lub w Moskwie, na Łubiance. W 2004 roku odnaleziono relację gajowego Franciszka Dubickiego z Nadleśnictwa Biały Brzeg z Wileńskiej DLP, spisaną przez Bolesława Zmitrowicza – przedwojennego sekretarza Dyrekcji Lasów Państwowych w Cieszynie, według której Dubicki miał przebywać w więzieniu w Wołożynie w jednej celi z dyrektorem Loretem. Loret miał zginąć w końcu października 1939 r. od kul strażników NKWD w lesie nieopodal Wołożyna. Dubicki wraz z innymi więźniami pochowali jego ciało. „Taki był finał, koniec tułaczki i męczeństwa dyrektora Naczelnej Dyrekcji Lasów Państwowych śp. Adama Loreta, jednego z wielu tysięcy rodaków przechodzących w tym czasie piekło na ziemi…” – kończy swoje wspomnienia Zmitrowicz.

Po wojnie

Brak wykształconej kadry, zniszczenia infrastruktury i przetrzebione drzewostany, to powojenne problemy, na które dodatkowo nałożyła się nieudana próba wprowadzenia pod koniec lat czterdziestych tzw. bezzrębówki, czyli gospodarowania bez stosowania zrębów zupełnych. Zresztą, o ile okres przedwojenny był określany jako czas zmian o charakterze ewolucyjnym, o tyle powojenne, częste zmiany w strukturze lasów państwowych miały charakter radykalny i niekoniecznie dobry dla gospodarki leśnej. Zdaniem nieżyjącego już badacza historii leśnictwa, Bohdana Szymańskiego, w okresie tym trwała niemal permanentna reorganizacja.

W latach 1944-1949 formalnie obowiązywały przepisy okresu międzywojennego. Centralną władzą w zakresie leśnictwa była początkowo Dyrekcja Naczelna Lasów Państwowych, działająca od sierpnia 1944 roku w Lublinie w ramach resortu rolnictwa, przekształcona w 1945 roku w samodzielne Ministerstwo Leśnictwa. Na wyzwalanych stopniowo obszarach powstawały dyrekcje (białostocka, olsztyńska, warszawska z siedzibą w Siedlcach, gdańska z siedzibą w Sopocie, toruńska, bałtycka z siedzibą w Szczecinku, lubuska z siedzibą w Gorzowie, poznańska, legnicka z siedzibą w Zielonej Górze, lubelska, rzeszowska z siedzibą w Tarnowie, radomska, łódzka, krakowska, śląska z siedzibą w Bytomiu, wrocławska) i podległe im nadleśnictwa. W wyniku upaństwowienia przejmowano tartaki oraz zakłady przerobu drewna i innych produktów leśnych. Na skutek przejęcia lasów na własność państwa, zasoby lasów państwowych zwiększyły się do ponad 6 mln hektarów. Według stanu na 1 stycznia 1948 roku w szesnastu okręgach (DLP) było 917 nadleśnictw (w tym 3 parki narodowe). Ponadto dyrekcjom podlegało 795 tartaków, 9 fabryk i przemysłowych zakładów drzewnych (sklejek, płyt pilśniowych, kalafonii i terpentyny, suchej destylacji drewna), a nawet jedna fabryka soków owocowych.

W 1949 roku liczba zakładów przemysłowych (głównie tartaków) podległych DLP zmniejszyła się do ok. 400. Na dalszy rozwój administracji leśnej duży wpływ miały akty prawne dotyczące różnych zagadnień organizacji gospodarczej, w tym dekrety o przedsiębiorstwach państwowych z lat 1947 i 1950, choć z ich działania Lasy Państwowe były wyłączone, a także uchwały KERM z 1949 roku, zawierające wytyczne podziału administracji Lasów na cztery specjalistyczne piony. Były to: przedsiębiorstwa LP, przedsiębiorstwa przemysłu leśnego, Państwowa Centrala Drzewna „Paged” i Państwowa Centrala Leśnych Produktów Niedrzewnych „Las”. Realizacja tych wytycznych nastąpiła na podstawie ustawy z 1949 roku o państwowym gospodarstwie leśnym (pgl). Ustawa ta, jeśli chodzi o zachowanie i zagospodarowanie lasów nie zmieniła postanowień dekretu z 1936 roku, uwzględniła natomiast nowe wymagania w zakresie struktury organizacyjnej (tworzenie przedsiębiorstw) i gospodarki finansowej. Zarządzanie w leśnictwie dostosowano schematycznie do metod obowiązujących w innych działach gospodarki narodowej.

Dwudziestolecie

W latach 1950-1956 w miejsce DLP powstały dwa szczeble zarządzania: 17 zarządów okręgowych i 137 zarządów rejonowych, razem aż 154 jednostki. Nadleśnictwa podlegające przedtem bezpośrednio DLP przestały być samodzielnymi jednostkami gospodarczymi i stały się terenowymi oddziałami produkcyjnymi rejonów. W 1955 roku zniesiono Centralny Zarząd LP, co miało służyć zbliżeniu kierownictwa resortu do przedsiębiorstw LP. Sprawy urządzania lasu wyłączono z zakresu działania okręgów LP i podporządkowano odrębnym jednostkom organizacyjnym, czyli biurom urządzania i pomiaru lasu. W 1956 roku z połączenia resortu leśnictwa oraz przemysłu drzewnego i papierniczego powstało Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego.

Utworzenie dodatkowego szczebla zarządzania i zwiększenie liczby jednostek zarządzających spowodowało przemieszczenie do nich wykwalifikowanych pracowników inżynieryjno-technicznych i biurowych. Razem z wprowadzeniem biurokratycznych metod planowania, finansowania, księgowości i sprawozdawczości, doprowadziło to do dwukrotnego zwiększenia zatrudnienia w jednostkach zarządzających. Nic więc dziwnego, że po przemianach październikowych 1956 roku wśród leśników narastały krytyczne oceny stosowanego systemu zarządzania gospodarstwem leśnym. W związku z tym, minister powołał komisję do sformułowania zasad racjonalnej organizacji LP. Następnie w ciągu roku począwszy od 1958 do 1959 zlikwidowano 119 rejonów LP i usamodzielniono 871 nadleśnictw. Pozostałe 111 nadleśnictw funkcjonowało w dwunastu zespołach, a 32 nadleśnictwa zlikwidowano przez połączenie z innymi. W kolejnych latach zespoły nadleśnictw zlikwidowano, a nadleśnictwa podporządkowano bezpośrednio OZLP. Poza nadleśnictwami, w OZLP zaczęły funkcjonować jednostki produkcji niedrzewnej (7 szkółek zadrzewieniowych, 4 wyłuszczarnie, 6 gospodarstw łąkowych i 8 gospodarstw rybackich) oraz tzw. jednostki pomocniczo-produkcyjne (19 ośrodków transportu leśnego, 90 zespołów składnic i 11 ośrodków remontowo-budowlanych). Na początku 1959 roku nastąpiła także zmiana na szczeblu centralnym. Na podstawie uchwały Rady Ministrów utworzony został Naczelny Zarząd Lasów Państwowych (NZLP) jako organ ministra (jednostka budżetowa) do spraw kierowania działalnością podległych przedsiębiorstw LP i koordynacji ich działalności oraz zjednoczeń przemysłów przerobu drewna. Bardzo szybko okazało się, że funkcjonowanie NZLP w ramach ministerstwa stwarza trudności związane z kierowaniem podległych mu siedemnastu OZLP. Jednak ze względów formalnoprawnych, trudnych do przezwyciężenia, sprawa ta została rozwiązana przez Radę Ministrów dopiero w 1968 roku – rozporządzeniem, na podstawie którego utworzono z dniem 1 stycznia 1969 roku organizację gospodarczą pod nazwą „Lasy Państwowe”.

Dekada gierkowska

Na początku lat siedemdziesiątych w Lasach Państwowych powstawały projekty zmian struktury organizacyjnej w celu dostosowania jej do intensyfikacji gospodarki leśnej, a zwłaszcza do modernizacji techniki i organizacji prac leśnych. Proponowano tworzenie specjalistycznych, zmechanizowanych brygad i zespołów robotniczych, wyposażonych w odpowiednie narzędzia pracy i środki transportowe. Uważano też, że należy zrewidować poglądy dotyczące wielkości nadleśnictw oraz ich organizacji wewnętrznej.

Zmiany te zapoczątkowano już w 1970 roku, a największe ich nasilenie przypadło na lata 1972-1977. Początkowo miały one charakter eksperymentalny i polegały na łączeniu nadleśnictw. Postępowały jednak szybko, bez brania pod uwagę skutków i kosztów eksperymentu, choć praktyka wykazywała, że wprowadzone bez uwzględnienia przyjętych zasad, zamiast usprawnienia, często utrudniały wykonywanie zadań. Liczba nadleśnictw zmniejszyła się z 975 w 1970 r. do 410 w 1975 roku i 377 w 1980 r., a więc o 61%. Liczba zespołów składnic zmniejszyła się z 76 w 1970 roku do 35 w 1980 r.

W połowie 1975 roku równocześnie ze zmianą podziału administracyjnego kraju zlikwidowano siedem OZLP (w Gdańsku, Opolu, Przemyślu, Radomiu, Siedlcach, Szczecinie i Zielonej Górze) przez podział ich obszaru lub włączenie w całości do sąsiadujących OZLP. W następnych latach, wobec niedogodności zarządzania tak ogromnymi obszarami, jak również żądania, aby granice podziału administracyjnego w leśnictwie były dostosowane do granic ogólnego podziału administracyjnego państwa, nastąpiły zmiany i w 1978 roku utworzono cztery nowe OZLP (w Krośnie, Pile, Szczecinie i Zielonej Górze). Potem kolejno powołano OZLP w Gdańsku (1982 r.), w Radomiu (1983 r.) i siedemnasty – w Warszawie (1984 r.). Tym samym, po ponad ośmiu latach powrócono do dawnej liczby OZLP, jednakże przy bardzo dużych zmianach ich granic i powierzchni.

Schyłek PRL

Wobec krytycznych uwag na temat reorganizacji, w wyniku której zdegradowano prawie 2/3 nadleśniczych, w latach osiemdziesiątych dokonał się częściowy odwrót od dużych jednostek terenowych. Tworzone były nowe, mniejsze nadleśnictwa przez podział istniejących. W latach 1984-1986 powstało 25 nadleśnictw, a w 1987 roku ich liczba przekraczała już 400.

W 1985 roku, czterdziestolecie istnienia resortu leśnictwa (i przemysłu drzewnego) zostało „uwieńczone” jego likwidacją i utworzeniem Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Nie miało to wpływu na strukturę organizacyjną i system zarządzania w LP, poza nowymi zależnościami służbowymi i oczywistymi w tym wypadku doznaniami emocjonalnymi oraz ruchem kadrowym. Dodatkowym skutkiem zmian była utrata budynku przy ulicy Wawelskiej w Warszawie (należącego obecnie do Urzędu Rady Ministrów), wzniesionego w okresie międzywojennym staraniem i z funduszy Lasów Państwowych. Lata 1989-1990 przyniosły dalsze zmiany, w tym przeniesienie spraw leśnictwa do Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. W czasach PRL, Lasami Państwowymi kierowali kolejno: Stanisław Żemis 1944-1945, Feliks Jurkowski 1950-1952, Bolesław Saczuk 1952-1953, Franciszek Rawa 1954-1956, Stefan Dąbek 1960-1962, Adam Szczerba 1969-1973, Andrzej Nowakowski 1975-1983 i Ryszard Dzialuk 1983-1990.

W III Rzeczypospolitej

Ostatnie trzynastolecie to najnowsza historia Lasów Państwowych, którą zapoczątkowało opracowanie w 1991 roku Ustawy o lasach. Jej uchwalenie było konsekwencją konieczności przewartościowania znaczenia funkcji lasu ze względu na rozwój cywilizacyjny kraju. Nie podważając znaczenia produkcyjnej funkcji lasu, akcentuje ona konieczność trwałego zachowania lasu i ciągłości jego wielofunkcyjnego użytkowania przez obecne i przyszłe pokolenia. Wejście w życie ustawy spowodowało przemianowanie Naczelnego Zarządu LP na Dyrekcję Generalną LP, a OZLP na regionalne dyrekcje LP. Określono na nowo kompetencje poszczególnych jednostek organizacyjnych, nadano Lasom Państwowym nowy statut. Ustawa wprowadziła też pojęcie Służby Leśnej. Pierwszy raz w historii tej organizacji odbyły się konkursy na stanowiska dyrektorów regionalnych i nadleśniczych. Początek lat dziewięćdziesiątych to także początek trwającego do dzisiaj procesu prywatyzacji usług leśnych, polegającego na przekazywaniu prac leśnych firmom prywatnym, które tworzone są przez byłych pracowników Lasów Państwowych i zatrudniają byłych robotników leśnych.

W 1997 r. zaczęły się pojawiać koncepcje reprywatyzacji i prywatyzacji Lasów Państwowych. Skuteczny opór środowiska leśników, którzy rozumiejąc roszczenia właścicieli bezprawnie odebranych lasów, nie godzili się na zwrot mienia w naturze, spowodował odsunięcie tych planów. W lipcu 2001 r. uchwalona została ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (pierwsza złożona w Sejmie jako projekt obywatelski), zgodnie z którą zasoby naturalne, stanowiące własność Skarbu Państwa, w tym lasy państwowe, nie podlegają przekształceniom własnościowym, z zastrzeżeniem przepisów zawartych w ustawach szczególnych.

Dla najnowszej historii Lasów Państwowych charakterystyczne są częste zmiany kadrowe powodowane zmianami politycznymi w kraju. W okresie tym stanowisko dyrektora generalnego piastowali kolejno: Jerzy Smykała 1990-1992, Andrzej Rodziewicz 1992-1993, Janusz Dawidziuk 1993-1997, Krzysztof Bałazy 1997-1998, Konrad Tomaszewski 1998-2001 i od 2001 roku – ponownie Janusz Dawidziuk. Obecnie w strukturach Lasów Państwowych oprócz DGLP, 17 RDLP i 430 nadleśnictw znajduje się 6 zakładów o zasięgu krajowym oraz 23 zakłady usługowe o zasięgu regionalnym. W 2003 roku ogólna powierzchnia lasów w Polsce wynosiła 8,94 miliona hektarów, z czego lasy będące własnością państwa zajmowały 7,2 miliona hektarów.

W ciągu osiemdziesięciu lat swojego istnienia Lasy Państwowe zmieniały się wiele razy. Nie zmienił się jednak cel ich działania – zachowanie i trwałe użytkowanie lasów. Z pełnym przekonaniem można powiedzieć, że jest to instytucja z charakterem – z silnym charakterem, który cechuje również ludzi pracujących w lesie.

Ewa Kwiecień

• Informacje o Lasach Państwowych