Ochrona Środowiska XVIII
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 268 (6648) 18 listopada 2003 r.

Wdrażanie rozporządzeń unijnych

Rozmowa z Wojciechem Henrykowskim, prezesem Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji S.A.

Panie prezesie, czy mógłby pan powiedzieć, jaka jest rola PCBC w zakresie kreowania proekologicznej postawy polskich przedsiębiorstw i organizacji?

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wymaga od polskich władz samorządowych i polskich przedsiębiorców dostosowania się do reguł stosowanych w UE oraz podjęcia problemów wynikających z udziału w czołówce cywilizacyjnej świata. Społeczeństwo cywilizowane nie może funkcjonować bez skutecznie działającej władzy, sprawnego samorządu dbającego o środowisko. Począwszy od „Szczytu Ziemi” w Rio w 1992 roku poprzez światowe konferencje w Kioto i Johannesburgu i wielu innych inicjatyw szuka się recepty dla zrównoważonego rozwoju, obejmującego przede wszystkim zachowanie właściwego stanu środowiska, w którym żyjemy.

Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. w zakresie ochrony środowiska:

• proklamuje zasadę zrównoważonego rozwoju jako podstawę działań na rzecz ochrony środowiska (art. 5):

W świetle wprowadzonych w Polsce przepisów prawnych zharmonizowanych z ustawodawstwem UE znalazły się nowe wymagania, które mają znaczny wpływ na rozwój i wzrost konkurencyjności polskich firm w ich walce o krajowe i międzynarodowe rynki zbytu, szczególnie krajów tworzących UE.

Zgodnie z zapisami ustawy o badaniach i certyfikacji oraz o ocenie zgodności z 30 sierpnia 2002 r. z późniejszymi zmianami, zadaniami PCBC S.A. m.in. są:

• nadzór krajowego systemu badań i certyfikacji,
• badania i certyfikacja wyrobów na znaki dobrowolne B, Q, Eko i PN,
• certyfikacja gospodarstw ekologicznych (w oparciu o upoważnienie ministra rolnictwa),
• certyfikacja systemów zarządzania,
• szkolenie i certyfikacja personelu,
• rozwijanie współpracy międzynarodowej w ramach organizacji europejskich, a także współpracy dwustronnej pod kątem ułatwiania polskim producentom obecności na rynkach UE.

Wprowadzona zasada wzajemnego uznawania certyfikatów przez członków IQNet pozwala PCBC, jako przedstawicielowi Polski w tej międzynarodowej organizacji zrzeszającej 35 przedstawicieli organizacji narodowych, na wydawanie certyfikatów potwierdzających wdrożenie systemów zarządzania środowiskowego krajowych oraz IQNetu.

PCBC S.A. ma również prawo wydawania europejskich certyfikatów EOQ dla audytorów i menedżerów w zakresie zarządzania środowiskowego. PCBC jest mocno zaangażowane w działania proekologiczne, prowadząc szkolenia na ten temat i kreując polski krajowy znak ekologiczny, a z upoważnienia ministra rolnictwa wydając certyfikaty dla gospodarstw ekologicznych.

Jakie inicjatywy UE wdraża PCBC S.A.?

Unia od 10 lat rozwija koncepcję dobrowolnych zobowiązań podejmowanych przez przedsiębiorstwa, organizacje i rolników w zakresie ochrony środowiska, wydając odpowiednie rozporządzenia w tym zakresie obowiązujące bezpośrednio wszystkich członków Unii. Będzie to dotyczyło Polski w momencie jej wejścia do Unii.

Jednym z takich najważniejszych wymagań jest Rozporządzenie EMAS (Eco Management and Audit Systeme) nr 761/2001. Rozporządzenie definiuje cele EMAS jako realizację polityki ekologicznej UE, a także jako:

• poprawę efektów działalności na rzecz środowiska prowadzonej przez organizacje,
• systematyczną, obiektywną i okresową ocenę efektów działalności na rzecz środowiska,
• aktywne zaangażowanie pracowników w działalność na rzecz środowiska,
• wymianę informacji i dialog grup zainteresowanych.

Rozporządzenie EMAS II promuje w przedsiębiorstwach i organizacjach implementację i wdrożenie oraz doskonalenie systemów zarządzania środowiskowego (SZŚ) zgodnych z normą PN-EN ISO 14001. Stanowią one użyteczny instrument poprawy efektywności funkcjonowania jednostek gospodarczych w zakresie szeroko rozumianej ochrony środowiska. Koncepcja SZŚ zakłada taką przebudowę zasad oraz procedur zarządzania procesami wytwórczymi lub świadczenia usług, aby związane z tym oddziaływania na środowisko były identyfikowane i nadzorowane oraz w miarę możliwości eliminowane. Wymaga to ustanowienia systemu planowania strategicznego i operacyjnego, monitorowania działalności i przepływu informacji oraz związanych z tym procedur i instrukcji.

Podstawowym wymaganiem SZŚ jest osiąganie systematycznego zmniejszania oddziaływania na środowisko, poprzez zintegrowanie procesu podejmowania decyzji związanych z ochroną środowiska z ogólnym systemem zarządzania w tym przedsiębiorstwie lub organizacji.

Koncepcja EMAS wymaga od ubiegających się o rejestrację przedsiębiorstw:

• utrzymania pełnej zgodności z przepisami prawnymi w zakresie ochrony środowiska,
• zapewnienia ciągłej poprawy w obszarze ograniczania swojego oddziaływania na środowisko.

Wdrażanie przez przedsiębiorstwa SZŚ przynosi wiele korzyści, a w tym:

• zwiększenie elastyczności i odpowiedzialności użytkowników środowiska,
• powoduje wzrost świadomości społecznej,
• promuje dążenie do zapobiegania u źródła emisjom do środowiska,
• ułatwia przedsiębiorstwom udowodnienie ich proekologicznych działań.

PCBC S.A uczestniczy w projekcie pilotażowym, prowadzonym przez Ministerstwo Środowiska, wdrożenia EMAS II w wybranych 10 polskich przedsiębiorstwach.

Od 1996 roku prowadzimy certyfikację firm, które wdrożyły system ISO 14001, przy czym często jest on połączony z wdrożonym systemem ISO 9001 i BHP. Stanowi to wówczas zintegrowany system zarządzania. Do września 2003 roku wydanych zostało przez naszą jednostkę ponad 200 certyfikatów potwierdzających wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania środowiskowego na ogólną liczbę ok. 500 firm posiadających certyfikat.

Ważnym momentem było wprowadzenie w 1998 roku w oparciu o porozumienie z ministrem środowiska Eko-Znaku, przyznawanego wyrobom spełniającym wymagania określone w kryteriach dotyczących ochrony środowiska. Wymagania te odpowiadają europejskim. Dotychczas wydano już wiele certyfikatów dla wyrobów je spełniających. Ostatnio, równolegle z rosnącym zrozumieniem, że jakość wyrobu lub usługi jest decydującym czynnikiem konkurencyjności, wzrosło także przekonanie, że zgodność ekologiczna produktu, a także procesu jego wytwarzania jest decydującym elementem wpływającym na wartość rynkową. Podejmowane w tym zakresie działania są różnorodne i wielokierunkowe, obejmują zarówno oszczędne używanie surowców, optymalizację procesów, jak i zdolności końcowych produktów do recyklingu.

17 lipca 2000 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły Rozporządzenie nr 1980/2000 o systemie oznakowania ekologicznego Wspólnoty. Unijny znak ekologiczny może być przyznawany produktom i usługom dostępnym w UE, które odpowiadają podstawowym wymaganiom środowiskowym i kryteriom znaku ekologicznego. Kryteria te ustalane są dla grup wyrobów.

PCBC S.A. uzgodniło z Dyrekcją Generalną ds. Środowiska Komisji Europejskiej, że decyzje UE w zakresie kryteriów na unijny eko-znak będą takie same również dla znaku krajowego, a producent będzie mógł wybrać, który eko-znak chce uzyskać. Celem systemu ekologicznego oznakowania Wspólnoty jest promowanie produktów posiadających możliwości zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko w porównaniu z innymi produktami tej samej grupy, co przyczynia się do bardziej efektywnego używania zasobów i wysokiego poziomu ochrony środowiska.

Każdy kraj członkowski UE powinien wyznaczyć właściwą jednostkę koordynującą system i właściwe gremium (komitet) zapewniający skuteczne stosowanie wprowadzanych procedur oceny i weryfikacji.

Polska, jako kraj, który od dnia 1 maja 2004 r. stanie się jednym z krajów członkowskich UE, dokonała także tego wyboru. 3 stycznia 2003 r. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. zostało wyznaczone do pełnienia tej roli.

Należy podkreślić, że istniejące, jak i nowe systemy znaków ekologicznych w państwach członkowskich mogą nadal współistnieć z systemem europejskim.

Oznacza to, że w przyszłości w Polsce będzie mogło współistnieć ekoznakowanie krajowe, jak i europejskie.

Trzecim rozporządzeniem unijnym, które zostało już wdrożone w Polsce jest rozporządzenie dotyczące rolnictwa ekologicznego (nr 2092/91).

W 2002 roku na mocy upoważnienia ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 23 lipca 2002 roku PCBC S.A. przystąpiło do certyfikacji gospodarstw ekologicznych, wydając już certyfikaty. Prowadzona jest przy tym szeroka akcja promująca produkcję ekologicznej żywności wśród polskich rolników.

Pod patronatem ministra środowiska i prezesa Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji S.A. jest co roku wręczana na targach POLEKO nagroda „Panteon Polskiej Ekologii” ufundowana przez GEOLAND dla przedsiębiorstw, które w ostatnim roku opracowały i wdrożyły system zarządzania środowiskowego zgodny z wymaganiami określonymi w normie PN-EN ISO 14001.

Na zakończenie pragnę podkreślić, że działania proekologiczne firm w Polsce są coraz bardziej widoczne i doskonalone, a PCBC S.A. uczestniczy w ich upowszechnianiu przez wydawanie certyfikatów firmom, co obiektywnie potwierdza skuteczność działań.

Rozmawiał Andrzej Suliński

• Informacje o Polskim Centrum Badań i Certyfikacji