Jakość XV
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 262 (6642) 10 listopada 2003 r.
Budowanie zaufania
Wypowiedź Karola Hauptmanna, dyrektora Polskiego Centrum Akredytacji
Swobodny przepływ towarów jest jednym z czterech filarów jednolitego rynku Unii Europejskiej, obok nieograniczonego przepływu osób i kapitału, świadczenia usług. Przyjmując zasady wspólnego rynku, musimy podjąć współpracę dotyczącą także normalizacji i oceny zgodności (ang. conformity assessment). Jest ona rozumiana jako ogół środków podjętych przez producentów, ich upoważnionych przedstawicieli lub władze regulacyjne i strony trzecie w celu oceny, czy wyrób spełnia wymagania ustanowione w danej normie lub przepisie.
Współpraca ta musi być ukierunkowana przede wszystkim na zmniejszanie różnic między Polską a innymi krajami UE w tej dziedzinie. Nasz kraj u progu wejścia do Wspólnoty Europejskiej musi w pełnym wymiarze zaakceptować postanowienia wielu dyrektyw UE i innych rozwiązań prawnych dotyczących tej problematyki. Warto mieć na uwadze fakt, że w procesie integracji gospodarczej państw Unii Europejskiej jakość, ocena zgodności i akredytacja posiadają ogromne znaczenie, albowiem służą budowaniu zaufania do wyrobu.
Czym jest akredytacja?
Polska Norma PN-EN 45020:2000 definiuje akredytację jako: „procedurę, w wyniku której upoważniona jednostka organizacyjna oficjalnie uznaje, że pewna jednostka organizacyjna lub osoba jest kompetentna do wykonywania określonych zadań”.
Akredytację należy rozumieć więc jako uznanie przez krajową jednostkę akredytującą kompetencji do wykonywania określonych zadań przez jednostkę certyfikującą, kontrolującą lub laboratorium. Zatem akredytacja służy budowaniu i umacnianiu zaufania do wyników pomiarów, badań i kontroli, certyfikowanych wyrobów i usług, a także kwalifikacji certyfikowanego personelu, dostawców i innych organizacji o certyfikowanych systemach zarządzania. Dotyczyć to może zapewnienia jakości, wpływu na środowisko, bezpieczeństwa i higieny pracy.
Należy także zwrócić uwagę na podstawową różnicę pomiędzy certyfikacją a akredytacją. Certyfikacja jest potwierdzaniem zgodności z wymaganiami, natomiast akredytacja to uznanie kompetencji. Warto podkreślić, iż w przeciwieństwie do innych podobnych procesów, jak autoryzacja, upoważnienie, notyfikacja, akredytacja jest całkowicie dobrowolna. Co równie ważne, ma zapewniony maksymalny stopień wiarygodności i obiektywności dzięki dokumentom odniesienia dla potrzeb akredytacji, którymi są przewodniki i normy ISO, EN oraz powszechnie akceptowane wytyczne międzynarodowych instytucji zrzeszających jednostki akredytujące w skali światowej i regionalnej.
W zagadnieniach dotyczących akredytacji szczególną uwagę zwraca się na problem etyki oraz zagrożenia wynikające z możliwości konfliktu interesów. Dlatego też przyjęto zasadę wyłączenia akredytacji z konkurencji, ponieważ występowanie np. dwóch jednostek akredytacyjnych działających w tym samym obszarze spowodowałoby konieczność powstania struktury ponad nimi, co w konsekwencji musiałoby wpłynąć na koszty funkcjonowania systemu. Na straży kompetencji jednostek akredytacyjnych w Europie stoi EA – European co-operation for Accreditation.
Polskie Centrum Akredytacji – krajowa jednostka
akredytująca
| Liczba jednostek akredytowanych przez PCA:
|
W Polsce prowadzeniem procesów akredytacji zajmuje się Polskie Centrum Akredytacji (PCA), które zostało utworzone 1 stycznia 2001 r. na mocy ustawy z dnia 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw. Wspomniana ustawa upoważnia PCA do akredytowania jednostek kontrolujących, jednostek certyfikujących – wyroby, systemy zarządzania, personel oraz laboratoriów badawczych i pomiarowych.
Nowa ustawa o systemie oceny zgodności z sierpnia 2002 r. weszła w życie w dniu 1 stycznia 2003 r. Określa ona między innymi zasady i tryb udzielania akredytacji oraz autoryzacji, sposób zgłaszania Komisji Europejskiej i państwom członkowskim Unii Europejskiej autoryzowanych jednostek oraz autoryzowanych laboratoriów, nowy status Polskiego Centrum Akredytacji i jego zadania, a także zasady sprawowania nadzoru nad wyrobami podlegającymi ocenie zgodności oraz organy właściwe w tych sprawach.
| Podstawowy zakres działania PCA:
|
PCA od początku działalności za główny cel uznało zbudowanie zaufania do systemu akredytacji w kraju i za granicą. I mimo krótkiego okresu istnienia PCA jako niezależnej jednostki, dorobek polskiej akredytacji jest bogaty. PCA powstało na bazie Biura ds. Akredytacji w Polskim Centrum Badań i Certyfikacji oraz Zespołu Akredytacji Laboratoriów Pomiarowych w Głównym Urzędzie Miar. Nowa jednostka przejęła zobowiązania obu instytucji w zakresie akredytacji: w tym ponad 430 udzielonych akredytacji, wysoko wykwalifikowany i doświadczony personel, procedury działania, obszerną bazę audytorów oraz kontakty międzynarodowe. Warto wspomnieć, że system akredytacji laboratoriów funkcjonuje w naszym kraju już od połowy lat osiemdziesiątych.
System finansowania PCA oparty jest o zasadę „non-profit”, co oznacza konieczność takiego ustalania cennika, aby opłaty pokrywały uzasadnione koszty działalności. PCA jako jednostka, której działalność służy budowaniu i umacnianiu zaufania do systemu oceny zgodności, musi działać w sposób niezależny, bezstronny, rzetelny. Działalność jednostki jest badana przez niezależnych zagranicznych ekspertów w cyklu okresowych audytów.
Uznanie w Europie
Polskie Centrum Akredytacji bierze czynny udział w pracach wielu organizacji międzynarodowych działających w obszarze akredytacji. PCA jest członkiem m.in.: IAF (International Accreditation Forum), ILAC (International Laboratory Accreditation Cooperation) oraz EA (European co-operation for Accreditation). Podpisanie EA MLA (Multilateral Agreement) jest w tej chwili głównym celem PCA.
Właśnie EA, czyli Europejska Organizacja ds. Współpracy w Dziedzinie Akredytacji służy budowaniu zaufania. Jest to organizacja skupiająca jednostki akredytujące w Europie, prowadzące akredytację we wszystkich dziedzinach działań związanych z oceną zgodności, obejmujących: wzorcowanie, badania, kontrolę, certyfikację systemów zarządzania, certyfikację wyrobów, personelu, systemów zarządzania środowiskowego (EMS) i EMAS.
PCA, będąc członkiem i uczestnicząc w pracach EA, ma na uwadze tworzenie i utrzymywanie systemu akredytacji wspierającego eliminowanie technicznych barier w handlu, m.in. poprzez: osiągnięcie jednolitego podejścia do akredytacji, uznawanie certyfikatów i raportów wydawanych przez akredytowane jednostki i laboratoria w Europie, wspieranie wdrażania zharmonizowanych norm i wytycznych w zakresie akredytacji, budowanie zaufania do uznanych w ramach wielostronnych porozumień (MLA – Multilateral Agreement) krajowych systemów akredytacji.
Podpisanie przez PCA porozumienia o wzajemnym uznawaniu (EA MLA) oznacza, że po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej wyniki badań, raporty oraz certyfikaty wydawane przez akredytowane laboratoria, jednostki certyfikujące i kontrolujące będą akceptowane oraz uznawane we wszystkich krajach europejskich będących sygnatariuszami MLA.
MLA jest więc sposobem na zminimalizowanie barier handlowych, zapewnienie jednolitego poziomu kompetencji odpowiednich akredytowanych jednostek, a także na eliminację potrzeby wielokrotnej oceny wyrobów, usług czy systemów tych jednostek. n
Polskie Centrum Akredytacji
02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 23a
tel. (022) 548-80-00, fax (022) 647-13-01
www.pca.gov.pl
- Informacje o Polskim Centrum Akredytacji