Energia – Środowisko – Infrastruktura
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 marca 2006 r.
Jesteśmy częścią zgrupowania systemów europejskich
Ceniony partner międzynarodowy
Rozmowa ze Stefanią Kasprzyk, prezes Zarządu PSE-Operator S.A.
Polski system elektroenergetyczny stał się częścią zachodnioeuropejskiej połączonej sieci elektroenergetycznej prawie 10 lat przed uzyskaniem przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej.
Tak, synchroniczne połączenie polskiego systemu elektroenergetycznego z europejskim nastąpiło już w październiku 1995 roku. Polski system stał się wówczas częścią połączonych równolegle, pracujących synchronicznie systemów Unii ds. Koordynacji Przesyłu Energii Elektrycznej – UCTE (Union for the Coordination of Transmission of Electricity).
Co nam to daje, poza prestiżem?
Przede wszystkim wzrost bezpieczeństwa. Praca w ramach dużego połączonego systemu europejskiego, dysponującego łączną mocą blisko 600 GW (gigawatów), to nie tylko wielkie udogodnienie dla każdego z uczestników rynku energii elektrycznej, ale przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa prowadzenia systemu w stanach awaryjnych. Połączony system elektroenergetyczny poprawia warunki niezawodnej pracy systemu, w którym operatorzy systemów przesyłowych gwarantują uczestnikom rynku wzajemny dostęp do rynku energii elektrycznej. Korzyści z pracy synchronicznej to znaczące udogodnienia w eksporcie i imporcie energii elektrycznej, co umożliwia wykorzystywanie do maksimum krajowych mocy produkcyjnych, a także otrzymywanie pomocy w przypadku awarii w polskim systemie elektroenergetycznym.
To założenia teoretyczne czy sprawdzona praktyka?
Przez przeszło 50 lat swego istnienia UCTE koordynowało w kontynentalnej części Europy bezpieczne i zgodne ze standardami prowadzenie sieci najwyższych napięć synchronicznie pracujących systemów, wydając kolejne zasady techniczne i rekomendacje, które nie miały jednak prawnego umocowania. W ciągu ostatnich lat otoczenie, w którym funkcjonują operatorzy systemów przesyłowych, uległo zasadniczym zmianom w wyniku rozpoczętego procesu uwalniania rynku energii elektrycznej w skali europejskiej na podstawie przyjętego w czerwcu 2003 r. pakietu liberalizacyjnego Komisji Europejskiej. Zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 2003/54/EC kraje członkowskie UE zostały zobowiązane do utworzenia w strukturze organizacyjnej swoich sektorów elektroenergetycznych niezależnych operatorów systemów przesyłowych. W rezultacie obecnie UCTE obejmuje systemy elektroenergetyczne 22 krajów, zarządzane przez 33 operatorów systemów przesyłowych. W tak wielkiej rodzinie operatorów, przy większym stopniu współpracy – nasze bezpieczeństwo rośnie, podobnie zresztą jak wszystkich państw, których operatorzy są członkami UCTE.
Na czym to polega? Na wzajemnych zobowiązaniach do świadczenia sobie pomocy?
Tak. Ekstremalne warunki pogodowe, jak również nieplanowe przepływy mocy są głównymi przyczynami zagrożeń, które mogą prowadzić do sytuacji awaryjnych. Narzędziem ułatwiającym działania podejmowane w takich sytuacjach są umowy regulujące zasady wzajemnej pomocy. PSE-Operator S.A. podpisał w czerwcu 2005 r. pierwszą taką umowę z operatorem czeskim CEPS, a kolejne umowy z operatorami z sąsiednich systemów są w trakcie negocjacji. Umowa reguluje zasady udzielania pomocy w sytuacjach awaryjnych, w których dotknięty awarią operator, po wyczerpaniu wszelkich środków dostępnych w jego systemie elektroenergetycznym, nie jest w stanie samodzielnie usunąć awarii. Stanowi ona również narzędzie promowania wzajemnej solidarności pomiędzy operatorami w procesie wypełniania ich obowiązków, umożliwiające operatorom wzajemną wymianę energii elektrycznej, pomiędzy ich obszarami regulacyjnymi, zarówno w celu zapobiegania awariom, jak i ich usuwania, na jasno określonych warunkach finansowych.
W roku 2003 w kilku europejskich systemach elektroenergetycznych doszło do dużych awarii systemowych znanych powszechnie pod nazwą black-outów. Z pewnością miało to wpływ na współpracę operatorów w skali europejskiej.
Celem przemian w europejskim sektorze elektroenergetycznym jest oczywiście liberalizacja rynku, ale jest to możliwe tylko w bezpiecznym systemie. W ostatnim okresie operatorzy systemów przesyłowych stanęli przed kolejnym wyzwaniem, jakim okazał się rozwój generacji wiatrowej. Wynikające z podpisania protokołu z Kioto zobowiązanie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych spowodowało wspieranie przez Unię Europejską rozwoju generacji ze źródeł odnawialnych, w tym generacji wiatrowej. Gwałtowny rozwój generacji wiatrowej ma miejsce zwłaszcza w Niemczech, gdzie moc zainstalowana w źródłach wiatrowych osiągnęła w końcu 2005 r. 18,5 GW wobec 34 GW całkowitej mocy zainstalowanej w polskim systemie elektroenergetycznym. Gwałtowny wzrost transakcji handlowych i zjawisko coraz częściej występujących nieplanowych dużych przepływów mocy doprowadziły do konieczności zrewidowania przez UCTE wielu formalnych wymagań dotyczących zasad bezpiecznego prowadzenia ruchu połączonych systemów elektroenergetycznych. W sieciach przesyłowych, tak jak w ruchu drogowym, obowiązuje kodeks postępowania (zwany najczęściej instrukcją ruchu i eksploatacji sieci), który określa: co można, kiedy, w jaki sposób, za czyją zgodą, w jakiej kolejności itp. Kodeksy te nie zostały dotychczas zharmonizowane na szczeblu europejskim – trzeba je zunifikować.
Jak? Przecież powszechnie wiadomo, że uzgadnianie stanowisk na szczeblu europejskim nie jest łatwe.
Elektroenergetykom widać przychodzi to łatwiej, choć oczywiście różnice interesów występują. UCTE w ramach tzw. Forum Florenckiego podjęło dialog z Komisją Europejską i Radą Regulatorów, uzyskując aprobatę dla przygotowania Księgi Instrukcji Operacyjnych (Operation Handbook) i aktualnie finalizuje proces zatwierdzania kolejnych instrukcji. 1 lipca 2005 roku weszła w życie podpisana przez 33 operatorów Wielostronna Umowa Operatorska (MLA), zaostrzająca wymagania bezpieczeństwa pracy połączonych systemów pierwszym w historii UCTE prawnym umocowaniem zatwierdzonych instrukcji pracy połączonych systemów. W styczniu bieżącego roku przyjęta natomiast została dyrektywa dotycząca działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych. Państwa członkowskie mają dwa lata na wdrożenie jej do krajowych systemów prawnych.
Czy będzie to możliwe w tak krótkim czasie?
Jestem przekonana, że PSE-Operator S.A. jest dobrze przygotowany do współpracy nad nowymi regulacjami prawnymi, które muszą w tym czasie być wprowadzone do polskiego prawa. Uczestniczymy w przygotowywaniu i opiniowaniu unijnych regulacji prawnych. Dzięki temu z wyprzedzeniem rozpoczynamy stosowne prace przygotowawcze. Najlepszym przykładem jest realizacja Dyrektywy 2003/54/WE, która wprowadziła obowiązek prawnego, organizacyjnego i zarządczego wydzielenia operatora systemu przesyłowego. Już na rok przed uchwaleniem (w kwietniu 2005) nowelizacji ustawy Prawo energetyczne, sankcjonującej postanowienia dyrektywy, Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA dokonały takiego wydzielenia i od 1 lipca 2004 r. PSE-Operator S.A. rozpoczął działalność zgodnie z wymogami regulacji prawnych Unii Europejskiej, zapewniając wszystkim podmiotom przyłączonym lub korzystającym z elektroenergetycznej sieci przesyłowej warunki obiektywnego, przejrzystego i równego traktowania. Również od 1 lipca 2004 r. PSE-Operator S.A. uczestniczy w mechanizmie rozliczeń międzyoperatorskich CBT (ang. Cross-Border Tariffication) opracowanym przez ETSO i zaakceptowanym przez Komisję Europejską do czasu przyjęcia mechanizmu docelowego. ETSO zostało utworzone, aby odpowiedzieć na oczekiwanie zharmonizowania zasad dostępu i wykorzystywania technicznej infrastruktury przesyłowej dla celu rozwoju rynku energii elektrycznej na całym obszarze UE oraz Szwajcarii i Norwegii. Jesteśmy członkiem tej organizacji i w ramach jej działalności uczestniczymy w pracach zespołów: bilansowania systemu, bezpieczeństwa dostaw, dostępu do sieci i elektronicznej wymiany handlu transgranicznego, odnawialnych źródeł, taryf i benchmarkingu.
Uczestnicy rynku oceniają, że cała operacja wydzielenia operatora systemu przesyłowego odbyła się sprawnie.
Cała Grupa Kapitałowa PSE cieszy się z takiej oceny. W pierwszym okresie działalności otrzymaliśmy wsparcie od szeregu spółek Grupy Kapitałowej PSE, co umożliwiło nam łatwiejsze usamodzielnianie się i osiąganie dobrych wyników.
Które z sukcesów firmy uważa pani za najważniejsze?
Najważniejsze, że cały proces wydzielania operatora, aczkolwiek złożony, nie spowodował utrudnień dla uczestników rynku. Nawet w ekstremalnych warunkach pogodowych obecnej zimy – uniknęliśmy poważniejszych awarii. Najwyższe od 1989 r. zapotrzebowanie na energię było zaspokojone i to praktycznie bez ograniczeń w eksporcie, a nawet udzielona została pomoc awaryjna w postaci dostaw do Czech i na Słowację, gdzie wystąpiły trudności.
Wpisujemy się w budowę regionalnego rynku energii elektrycznej. Rok 2005 przyniósł zasadniczy rozwój współpracy regionalnej. Polski rynek energii elektrycznej jest zgodnie z koncepcją Komisji Europejskiej częścią rynku Europy Centralnej i Wschodniej, w skład którego wchodzą rynki Czech, Węgier, Słowacji, Austrii, Słowenii i część rynku niemieckiego. PSE-Operator S.A. wykorzystał wcześniej utworzoną z naszej inicjatywy w celach monitorowania zagrożeń pracy systemu elektroenergetycznego platformę współpracy w niemal identycznej grupie operatorów i już w 2004 r. przygotował wspólnie z jednym z operatorów niemieckich i operatorem czeskim mechanizm skoordynowanego zarządzania ograniczeniami przesyłowymi w wymianie transgranicznej w postaci aukcyjnego systemu udostępniania zdolności przesyłowych uczestnikom rynku. System ten w postaci aukcji rocznych, miesięcznych i dobowych obowiązywał w roku 2005.
Wypracowane w ciągu 2005 r. we współpracy z regulatorami rozwiązania udostępniania transgranicznych zdolności przesyłowych w regionie stały się podstawą zatwierdzonego w listopadzie 2005 r. przez 5 regulatorów regionu Europy Centralnej i Wschodniej systemu aukcyjnego na udostępnianie zdolności przesyłowych na 2006 r. W systemie tym wspólnie z polskim operatorem uczestniczą dwaj operatorzy niemieccy oraz operator czeski i słowacki. Wdrożenie w 2006 r. systemu aukcyjnego z udziałem 5 spośród 8 operatorów regionu jest znaczącym krokiem w rozwoju rynku regionalnego. W dotychczasowych i ustalonych na bieżący rok pracach nad budową regionalnego rynku energii PSE-Operator S.A. współpracuje ściśle z Urzędem Regulacji Energetyki.
Spółka osiąga bardzo dobre wyniki ekonomiczne i spłaciwszy przed czasem kredyty zaciągnięte na początku procesu restrukturyzacji – stała się firmą w pełni pokrywającą swoje wydatki z uzyskiwanych przychodów.
A najważniejsze dla przyszłości?
Głównie fakt, że obok działalności bieżącej PSE-Operator S.A. wiele miejsca poświęcił pracom mającym gwarantować sprawność funkcjonowania i rozwój krajowej sieci przesyłowej w przyszłości. Odzwierciedleniem tego jest pełna realizacja planu remontów, a także – co warte podkreślenia, znacznie większego aniżeli w latach poprzednich planu inwestycji. W roku 2005 zakończono prace inwestycyjne o wartości 506 milionów złotych, co stanowi wzrost o 46% w stosunku do roku poprzedniego. Kolejnym krokiem mającym usprawnić współpracę na rynku energii elektrycznej, a przede wszystkim zwiększyć bezpieczeństwo funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego – było opracowanie nowej Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej, zawierającej m.in. standardy MLA. Opracowana została nowa Taryfa dla energii elektrycznej. Oba te dokumenty zostały zatwierdzone do stosowania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, a wyrazem wysokiej oceny funkcjonowania PSE-Operator S.A. jest ponowne wyznaczenie naszej spółki przez Prezesa URE decyzją z dnia 26 stycznia 2006 roku na operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej do 31 grudnia 2007 r.
Ponadto: zaawansowane są prace nad bardzo nowoczesnym systemem technologicznym dla nowej siedziby w Bielawie, opracowano i wdrożono kompleksowy system zarządzania ryzykiem w spółce, gruntownie przebudowano i unowocześniono stronę internetową, stanowiącą ważny kanał wymiany informacji z klientami oraz rozpoczęto rozbudowę stron intranetowych.
Główne zadania przed Operatorem w tym roku?
Dobre przygotowanie się do „uskarbowienia” Operatora zgodnie z programem przemian w sektorze elektroenergetycznym, to znaczy do przejęcia – wymaganego ustawą – naszych akcji przez Skarb Państwa. Wiąże się to z renegocjacją wielu umów, zmianami w strukturze firmy, być może nawet z przekształceniem jej w grupę kapitałową grupującą spółki eksploatacyjne. Równie ważny jest nadzór nad ukończeniem budowy nowej, spełniającej europejskie wymogi bezpieczeństwa siedziby oraz logistyczne przygotowanie przeprowadzki krajowego centrum zarządzania systemem elektroenergetycznym. Prowadzimy zaawansowane przygotowania w tym zakresie. Bardzo ważne jest również kontynuowanie udziału w budowie regionalnego rynku energii elektrycznej.
Dziękuję za rozmowę.
GS
Więcej informacji na stronie www.pse-operator.plEnergia – Środowisko – Infrastruktura
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 marca 2006 r.
We are part of the European interconnected system
Recognized International Partner
Interview with Stefania Kasprzyk, Chairman of the Board, PSE-Operator SA
The Polish electricity system had become part of the West European interconnected electricity network nearly 10 years before Poland’s accession to the European Union.
Yes, the synchronous connection of the Polish and the European electricity system took place in October 1995. The Polish grid became then part of parallelly operating and synchronous systems of the Union for the Coordination of Transmission of Electricity (UCTE).
What does it give you, apart from prestige?
It gives us above all greater security. Being part of an interconnected European power system with generating capacity of nearly 600 GW against the 34 GW of installed capacity in Poland, is not only beneficial for market participants but also offers greater operational security. Interconnected power grids ensure system reliability as transmission operators guarantee market participants access to the electricity market. The benefits of synchronous operation are above all export and import facilitations which allow us to maximise domestic generation capacities and ensure assistance in cases of emergency in the Polish grid.
Is this theory or practice?
For more than fifty years of its existence, UCTE has been coordinating safe operation of high-voltage power grids of synchronous systems in the continental Europe. The coordination has been carried out in accordance with operating standards by a variety of non-binding technical rules and recommendations. Following the adoption in 2003 of the European Commission’s liberalization package, the power transmission sector underwent substantial changes. Under directive 2003/54/EC, Member States were obliged to designate within their electric power sectors independent transmission system operators. In effect, UCTE consists now of 33 transmission system operators which operate power systems in 22 countries. Participation in such a large group of operators, given their increasing cooperation, brings benefits in terms of greater security both in Poland and in other countries where transmission system operators joined UCTE.
What does it consist in? Mutual assistance obligations?
Yes. Severe weather conditions and unscheduled power flows are the major factors behind system failures. Among emergency tools available in such situations are assistance agreements which establish rules for mutual aid between operators. In June 2005, PSE-Operator SA signed its first mutual assistance agreement with the Czech operator CEPS, and we are now negotiating other agreements of this kind with neighbouring system operators. The agreement defines rules for cooperation in case of emergency events where measures offered in the electricity system concerned are insufficient and the affected operator is unable to repair the failure on its own. It also promotes solidarity among operators by fostering mutual electricity exchanges based on clearly defined financial conditions to both prevent and handle emergency situations.
In 2003, we have witnessed several major blackouts in Europe. These events have certainly had a major impact on the development of cooperation between European system operators.
Changes which are currently taking place in the power sector are a result of market liberalization. However, liberalization is only possible if system security is ensured. Recently, one of the major challenges for transmission system operators is wind power generation. In order to meet the Kyoto obligations for emissions reduction, the European Union began to support renewable energy, including wind energy. The rapid development of wind generation can be observed especially in Germany where in 2005 the wind power installed capacity reached 18.5 GW against the 34 GW of the total installed capacity in the Polish electrical system. The sudden growth in trade and the increasingly frequent unscheduled power flows, have led UCTE to review many formal requirements for the safe operation of interconnected power systems. Similarly to road traffic, also power transmission is regulated by a code of conduct (known as the grid code or the grid operation and maintenance manual). Grid codes stipulate when, how, on whose consent, in what order and what can be done on the grid. However, they still need to be harmonized at the European level.
How? We all know that making arrangements at the European level is not easy.
It seems to be easier for the electricity sector, although, obviously, conflicts of interests sometimes occur. As a result of the dialog launched within the Florence Forum with the European Commission and the Council of European Energy Regulators, UCTE received approval for drawing up of the Operation Handbook. The association is now finalizing the approval process for operation manuals. On 1 July 2005, the UCTE Multilateral Agreement signed by 33 system operators came into force. The Agreement, which tightens operation security requirements for interconnected grids, is the first instrument in the history of UCTE making operation manuals of interconnected systems legally binding. Moreover, in January 2006, the European Commission adopted the directive on measures to safeguard security of electricity supply and infrastructure investment. Each EU Member State is obliged to implement provisions of this directive into their national legislation within two years.
Will this be possible in such a short time?
PSE-Operator SA is well prepared to work on new legal regulations which need to be implemented into the national legislation within the time limit foreseen in the directive. We are participating in preparations of new regulations and assessments of EU legislation. As a result, we begin our preparatory works ahead of time. The best example in point is our realization the of directive 2003/54/EC which introduced the obligation for legal and functional unbundling of the transmission system operator. On 1 July 2004, Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA unbundled the transmission system operator (PSE-Operator SA) – this was almost a year before amendments to Energy Law transposing the directive into the national legislation were approved (April 2005). PSE-Operator SA launched its activities in line with European Union regulations and ensured all customers connected or using the electricity transmission network transparent and indicriminatory treatment. Moreover, on 1 July 2004, PSE-Operator SA adopted the Cross-Border Tariffication mechanism, designed by the association of European Transmission System Operators (ETSO) and subsequently approved by the European Commission on an interim basis pending the development of the target mechanism. ETSO was established to respond to the need of harmonization of network access and conditions for usage of the transmission infrastructure with a view to development of electricity market in the EU, Switzerland and Norway. As a member of ETSO, PSE-Operator SA participates in several of its working groups; these are: balance management, security of supply, network access, electronic data interchange, renewable energy sources, tariffs and benchmarking.
According to market participants, unbundling of the transmission system operator was carried out properly.
The whole PSE Capital Group is very glad to hear that. Since PSE-Operator SA launched its operations, we have received support from a number of companies which are part of the PSE Capital Group. This helped us to become more independent and achieve good results.
Which of your successes do you consider the most important?
The most important thing is that despite the complexity of the process, unbundling of the transmission system operator did not create obstacles for market participants – even during the severe winter we have witnessed this year there were no major failures in the network. The demand for electricity, which peaked since 1989, was met with basically no reductions in export. We have even provided assistance to the Czech Republic and Slovakia where network failures occurred.
We are also involved in the creation of the regional electricity market and the year 2005 brought significant development of regional cooperation. The Polish power market forms part of the Central and East European electricity market made up of individual markets of the Czech Republic, Hungary, Slovakia, Austria, Slovenia and, partially, Germany. PSE-Operator SA has already cooperated with nearly all operators from these countries through a cooperation platform created to monitor safe grid operation. Moreover, as early as in 2004, the company developed jointly with a German and Czech operator a mechanism for coordinated congestion management in cross-border electricity exchange whereby transmission capacity is allocated among market players via annual, monthly and daily auctions. In 2005, transmission capacity was allocated through annual, monthly and daily auctions.
The capacity allocation solutions developed jointly with regulators in 2005, became the basis for the 2006 auction system which was approved by five regulators from the Central and Eastern Europe in November 2005. Apart from the Polish operator, participants of the auction are also two German operators, one Czech and one Slovak operator. Implementation of the 2006 auction system with five out of eight operators in the region is a major step forward in terms of market development. To facilitate creation of the regional electricity market, PSE-Operator SA cooperates closely with the Energy Regulatory Authority.
Moreover, the company achieves good economic results and has already repaid loans incurred at the beginning of the restructuring process; our income fully covers expenditure.
What are the most important issues for the future?
Apart from its day-to-day operations, PSE-Operator SA has been focusing on ensuring system reliability and future development of the transmission network. This is reflected in the completion of all scheduled maintenance works and, importantly, in the realization of investments, which were significantly higher in comparison to previous years. In 2005, total investments amounted to 506 million PLN, which represents a 46% increase against the previous year. The next step towards greater market cooperation and reliability of the National Electricity Network was the development of the Grid Code which includes i.a. the UCTE Multilateral Agreement standards. Also, a new electricity tariff was designed. These two documents were approved by the President of the Energy Regulatory Authority. The decision of the President of the Energy Regulatory Authority of 26 January 2006, under which PSE-Operator SA was reappointed as the electricity transmission system operator on the territory of the Republic of Poland till 31 December 2007, is a recognition of the company’s successful functioning in the Polish electricity market.
Moreover, we are currently working on a modern technological system for our new seat in Bielawa. As well as that, we have developed and implemented a comprehensive risk management system for the company. By now we have also upgraded our web page – which is an important information channel for our customers and now we are developing intranet sites.
What are the main tasks for PSE-Operator SA this year?
This year we have to prepare for the transfer of shares to the State Treasury in line with the restructuring and privatisation programme for the electric sector. This will involve renegotiation of many contracts, organizational changes and maybe even transformation into a capital group of operating companies. We also have to supervise construction of the company’s new headquarters (which will meet all EU safety standards) and arrange logistics for the change of premises of the national electricity dispatch centre. Obviously, we will also take active part in creation of the regional electricity market.
GS