Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
22 marca 2012 r.

Dezynfekcja wody i ścieków promieniami UV

Marek Jerzy Gromiec,
przewodniczący Polskiego Komitetu Naukowo-Technicznego ds. Gospodarki Wodnej NOT

Ideą Światowego Dnia Wody w tym roku jest „Woda a bezpieczeństwo żywnościowe”. Łączy się to między innymi z zabezpieczeniem odpowiedniej jakości zasobów wodnych, szczególnie pod względem bakteriologicznym. Obecnie na naszym rynku funkcjonuje szereg różnorodnych technologii i urządzeń do dezynfekcji wody i ścieków.

Wiele zalet technologii z promieniami ultrafioletowymi – UV w stosunku do tradycyjnych metod sprawiło, że jest ona coraz to chętniej stosowana i ulega ciągłemu rozwojowi i udoskonalaniu. Przede wszystkim jest to proces czysto fizyczny, który nie zmienia smaku i zapachu wody i nie tworzy szkodliwych produktów ubocznych dezynfekcji. Dodatkowo światło UV eliminuje potrzebę transportu, przechowywania i wykorzystywania potencjalnie groźnych chemikaliów. W przypadku niektórych mikroorganizmów, takich jak Cryptosporidium czy Giardia, promieniowanie UV jest znacznie skuteczniejszym sposobem dezynfekcji niż metody chemiczne. Cryptosporidium wywołuje jedną z najbardziej rozpowszechnionych na świecie infekcji, którą można się zarazić poprzez spożycie wody. Objawami są biegunka, podwyższona temperatura oraz wymioty. Cryptosporidium jest szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci, kobiet w ciąży oraz osób o obniżonej odporności. Zakażenie Giardią następuje poprzez cysty, które również przenoszone są przez wodę i stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi. Pierwotniaki chorobotwórcze Cryptosporidium i Giardia nie są limitowane w wodzie, a były już powodem wielu epidemii w różnych państwach świata. Powyższe mikroorganizmy odporne są na działanie tradycyjnych metod dezynfekcji opartych na chlorowaniu i wymagają dużego stężenia chloru i długiego czasu kontaktu, co może prowadzić do powstawania niebezpiecznych produktów ubocznych. W przypadku dezynfekcji promieniami UV dezaktywacja mikroorganizmów następuje już przy małych dawkach promieniowania UV, przy czym nie powstają żadne uboczne produkty dezynfekcji.

Sprawia to, że liczba zainstalowanych reaktorów UV na świecie, jak i w Polsce, systematycznie wzrasta. W Polsce istnieją już instalacje do dezynfekcji wody do picia promieniami UV, chociażby wykonana przez firmę Krevox instalacja dezynfekcji promieniami UV w Gdyni na Stacji Uzdatniania Wody (SUW) Reda (gdzie zainstalowany jest największy w Polsce reaktor UV o wydajności do 48 000 m3/d), w Kaliszu na Stacji Uzdatniania Wody Winiary (8 400 m3/d) oraz Ujęciu Lis (16 800 m3/d). W 2010 roku zainstalowano dwa reaktory UV na SUW w Łowiczu o łącznej wydajności do 14 400 m3/d.

Jak wspomniano, następuje ciągły rozwój systemów dezynfekcji UV. Urządzenia UV do niedawna kojarzone były z małymi i średnimi wodociągami, jednak postęp w dziedzinie lamp UV spowodował, że są one również stosowane na szeroką skalę także na dużych wodociągach. Rozwój technologii UV związany jest przede wszystkim z opracowywaniem coraz to nowszych, dłużej pracujących i efektywniejszych promienników, co przyczynia się do tworzenia bardziej kompaktowych i energooszczędnych systemów UV również dla bardzo dużych wodociągów. Przykładem może być SUW Sewernaja w Saint Petersburgu, gdzie zastosowano instalacje UV o wydajności do 1 584 000 m3/d oraz SUW Moskiewskaja w Moskwie, gdzie pracuje instalacja z lampami niskociśnieniowymi o łącznej wydajności 1 045 000 m3/d. Na Węgrzech bardzo ciekawym rozwiązaniem jest instalacja w Budapeszcie na SUW Kmegyer, gdzie pracuje jeden reaktor o wydajność 240 000 m3/d.

Rośnie również rola dezynfekcji biologicznie oczyszczonych ścieków, co przejawia się stale wzrastającą liczbą oczyszczalni z zainstalowanymi promieniami UV. Powyższe stanowi ważną linię ochrony zasobów wody przed zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi. Ma to szczególne znaczenie w przypadku wód powierzchniowych i podziemnych ujmowanych do zaopatrzenia ludności w wodę. Dezynfekcja oczyszczonych ścieków jest szczególnie istotna w zlewniach zbiorników wodnych wykorzystywanych do celów zaopatrzenia w wodę i do rekreacji. W przypadku wykorzystywania wód do rekreacji, możliwa jest dezynfekcja promieniami UV tylko w okresie umożliwiającym korzystanie z wód do tych celów. Dezynfekcja końcowa ścieków stanowi wówczas barierę, która eliminuje aktywne mikroorganizmy chorobotwórcze. Równocześnie dezynfekcja ścieków promieniami UV umożliwia znaczne rozszerzenie możliwości wtórnego wykorzystania oczyszczonych ścieków do różnych celów, mających na celu powiększenie dyspozycyjnych zasobów wodnych.

Istniejące systemy dezynfekcji wody i ścieków charakteryzują się bezpieczeństwem i potwierdzoną przez niezależne jednostki certyfikujące skutecznością, szybkim działaniem oraz brakiem ubocznych produktów dezynfekcji. Dodatkowo, urządzenia UV posiadają kompaktowe wymiary, a dezynfekcja nie zmienia smaku i zapachu wody. Potwierdzona jest również skuteczność urządzeń UV w dezynfekcji organizmów opornych na działanie chloru. W Polsce brak jest jednak stosownych przepisów dotyczących dezynfekcji ścieków i należy to uzupełnić. Obecnie, decyzja o zainstalowaniu tego typu urządzeń dla wody jak i dla ścieków zależy wyłącznie od wiedzy i dalekowzroczności kadry kierowniczej wodociągów. Zapewne konsumenci gotowi są zapłacić za większe bezpieczeństwo i lepsze walory jakościowe wody do picia z kranu. n