Jakość VIII
72 Międzynarodowe Targi Poznańskie
Technologie przemysłowe i dobra inwestycyjne
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 136 (5606) 12 czerwca 2000 r.
Jakość czynnikiem rozwoju polskiej gospodarki
Rozmowa z Wojciechem Henrykowskim, dyrektorem Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji
Europejski system oceny zgodności
W ciągu ostatnich kilku miesięcy wprowadzono w Polsce szereg przepisów prawa dotyczących krajowego systemu oceny zgodności i mających ścisły związek z harmonizacją polskiego prawa w związku z przystąpieniem Polski do Wspólnoty Europejskiej. Czy mógłby pan dyrektor pokrótce omówić powyższe przepisy?
Rzeczywiście ostatni rok był bogaty w zakresie regulacji prawnych dotyczących tworzenia podstaw prawnych dotyczących obszaru badań i certyfikacji. W dniu 22 lipca ubiegłego roku wprowadzono ustawę o zmianie ustawy o badaniach i certyfikacji (Dz.U. nr 70 poz. 776). Wprowadzone w niej zmiany umożliwiły wydanie przepisów z nią związanych, takich jak:
- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowanych do Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji zgodności (Dz.U. z 2000 r. nr 5, poz. 53),
- rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 13 stycznia 2000 r. w sprawie trybu wydawania dokumentów dopuszczających do obrotu wyroby mogące stwarzać zagrożenie, albo które służą ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, wyprodukowane w Polsce lub pochodzące z kraju, z którym Polska zawarła porozumienie w sprawie uznawania certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności wystawionej przez producenta, oraz rodzaju tych dokumentów (Dz.U. nr 5, poz. 58),
- rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 10 marca 2000 r. w sprawie trybu certyfikacji wyrobów (Dz.U. nr 17, poz. 219),
- rozporządzenie ministra finansów z dnia 17 maja 2000 r. w sprawie sposobu ustalania opłat za czynności związane z akredytacją, badaniami i certyfikacją oraz weryfikacją (Dz.U. nr 43, poz. 499).
Są to ważne przepisy regulujące zasady i zakres badań i certyfikacji wyrobów zarówno wytwarzanych w Polsce, jak i importowanych. Warto podkreślić, że wprowadzenie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1999 r. znacznie ograniczyło w załączonym do niego wykazie liczbę wyrobów mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji zgodności. Służy to bez wątpienia wprowadzaniu dalszych ułatwień w zakresie swobodnego przepływu towarów i usług.
Wyjaśnić należy, że wg ww. rozporządzenia RM zawierającego wykaz wyrobów podlegających obowiązkowej certyfikacji na znak bezpieczeństwa, część wyrobów z wykazu, odpowiednio oznaczonych, a pochodzących z krajów, z którymi Polska podpisała stosowne umowy, może być dopuszczona do obrotu na podstawie świadectwa weryfikacji wydanego na podstawie certyfikatu lub deklaracji producenta.
Oznacza to na przykład, że określone wyroby pochodzące z krajów Unii Europejskiej mogą być zgodnie z tą zasadą wprowadzane na polski rynek.
Certyfikacja wyrobów na znak zgodności z normą krajową, międzynarodową lub regionalną oraz certyfikacja systemów jakości dostawców prowadzone są w trybie dobrowolnym. Badania wyrobów certyfikowanych w ramach systemu wykonywane są przez akredytowane laboratoria badawcze. Certyfikację tych wyrobów prowadzą akredytowane jednostki certyfikujące.
Zasady działania laboratoriów badawczych i jednostek certyfikujących określają Polskie Normy i oparte na nich przepisy szczegółowe.
W obszarze dobrowolnym można uzyskać niżej wymienione certyfikaty i znaki: certyfikat zgodności – oznacza spełnianie przez wyrób wymagań norm i/lub przepisów wymienionych w tym dokumencie, certyfikat uprawniający do oznaczania znakiem zgodności z Polską Normą – oznacza spełnianie przez wyrób wymagań określonej PN, certyfikat uprawniający do oznaczania znakiem ekologicznym – oznacza niepowodowanie przez wyrób negatywnych skutków dla środowiska podczas wytwarzania, transportowania, instalowania, użytkowania i utylizacji, certyfikat uprawniający do oznaczania znakiem jakości „Q” – oznacza, że wyrób charakteryzuje się znacznie wyższym niż przeciętne: niezawodnością, walorami użytkowymi, ergonomicznymi, zdrowotnymi, organoleptycznymi oraz znacznie niższą niż przeciętna materiało- i energochłonnością, certyfikat CB – oznacza, że wyrób spełnia wymagania Publikacji IEC (dla wyrobów elektrycznych), certyfikat CCA – oznacza, że wyrób spełnia wymagania Norm Europejskich (dla wyrobów elektrycznych).
W obszarze dobrowolnym wydawany jest także certyfikat uprawniający do oznaczania znakiem bezpieczeństwa, potwierdzający spełnienie wymagań bezpieczeństwa użytkowania świadczący, że wyrób nie stanowi zagrożenia dla życia, zdrowia, mienia i środowiska naturalnego.
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji jako członek międzynarodowej organizacji IECEE (Schemat CB) oraz członek europejskiej organizacji CCA (Cenelec Certification Agreement) wydaje certyfikaty na wyroby elektryczne, uznawane przez wszystkich członków tych organizacji.
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji podpisało dwustronne umowy z europejskimi jednostkami certyfikującymi o wzajemnym uznawaniu certyfikatów i protokołów z badań, m.in. z VDE (Niemcy), TÜV Rheinland (Niemcy), Semko (Szwecja), Nemko (Norwegia), NTCSE ISEP (Rosja), EGSC (Litwa), IMQ (Włochy), MEEI (Węgry), EZU (Czechy), obejmujące wyroby elektryczne.
Wprowadzone nowe dwie ustawy: ustawa z dnia 22 stycznia 2000 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. nr 15, poz. 179) i ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. nr 22, poz. 271) wprowadziły do polskiego prawa wymagania jednych z najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej to jest Dyrektywy Rady 85/374/EEC – dotyczącej odpowiedzialności za wadliwe wyroby oraz Dyrektywy Rady 92/59/EEC – dotyczącej ogólnego bezpieczeństwa wyrobów.
Powyższe przepisy są kluczowe dla europejskiego systemu oceny zgodności funkcjonującego na jednolitym rynku.
Kolejnym ważnym aktem prawnym wprowadzonym w naszym kraju jest uchwalona przez Sejm RP Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 43, poz. 489). Powyższa ustawa z dniem 1 stycznia 2001 r. tworzy Polskie Centrum Akredytacji podległe prezesowi Rady Ministrów, w skład którego wejdzie Biuro ds. Akredytacji Centrum i Komórka Akredytacji Laboratoriów Pomiarowych GUM. Będzie to krajowa organizacja zajmująca się akredytacją jednostek certyfikujących wyroby, systemy i personel, jednostek kontrolujących, laboratoriów badawczych i pomiarowych.
Wcześniej podejmowane zadania zmierzające do stworzenia jednolitej struktury akredytacyjnej w Polsce, w tym podpisanie umowy między PCBC a GUM w dniu 8 kwietnia 1990 r., stosowanie jednolitych procedur i polityki pozwoliły na uzyskanie pełnego członkostwa w organizacjach międzynarodowych ILAC i IAF i złożenie wniosku o pełne członkostwo w EA. Ważne jest, żeby polski system akredytacji posiadał uznanie na poziomie europejskim i międzynarodowym.
Panie dyrektorze, jakie jest znaczenie systemów zarządzania w polskiej gospodarce w świetle narastającej globalnej konkurencji i bliskiej integracji europejskiej naszego kraju?
Rzeczpospolita Polska jest w przededniu uzyskania pełnego członkostwa w Unii Europejskiej. Ale już obecnie polskie przedsiębiorstwa muszą konkurować, oferując swoje wyroby i usługi na rynku krajowym i na rynkach europejskich i pozaeuropejskich. Tylko firmy oferujące wyroby i usługi najwyższej jakości po dostępnych cenach mogą liczyć na stałych klientów i odnosić sukcesy w walce z konkurentami.
Tylko organizacje inteligentne, samouczące się i samodokształcające, dążące do doskonałości i nastawione na klienta przetrwają w sytuacji globalizacji gospodarki i stałego wzrostu konkurencji i wymagań klientów.
Aby firma mogła się stale doskonalić, musi posiadać świadome i kompetentne kierownictwo i świadomych kompetentnych pracowników.
Dla osiągnięcia tego celu należy sięgać po nowoczesne metody zarządzania i stosować filozofię TQM.
Pierwszym krokiem prowadzącym do doskonalenia zarządzania firmą jest wdrożenie i stosowanie systemu jakości zgodnego z wymaganiami jednego z modelu serii norm ISO 9000 : 1994, za chwilę ISO 9000 : 2000.
Wiele firm rozszerza systemy jakości w kierunku zintegrowanych systemów zarządzania wynikających z dalszych norm, np. dotyczących środowiska (seria ISO 14000), bezpieczeństwa (PN 18000), a także wymagań dla określonych branż np. normy serii EN 46000 dotyczącej systemów jakości w sektorze medycznym, EN 729 dotyczącym konstrukcji spawanych, AQAP dotyczących systemów jakości u poddostawców dla wojska.
W sektorze motoryzacyjnym stosowane są systemy spełniające wymagania QS 9000, VDA 6.1, a także ISO/TS 16949.
Często posiadanie wdrożonego i certyfikowanego systemu zarządzania jest warunkiem uczestnictwa w przetargu czy podpisania kontraktu.
Należy podkreślić, że wymagania te są nie tylko stosowane w obszarze dobrowolnym w relacji przedsiębiorstwo-klient, ale także w obszarze regulowanym (obowiązkowym). Przy ocenie wyrobu na zgodność z dyrektywami w krajach Unii Europejskiej w trzech przypadkach (moduły D, E i H) wdrożenie i utrzymywanie systemu zarządzania warunkuje wprowadzenie wyrobu na rynek.
W Japonii normy zarządzania są traktowane jako jeden z elementów na drodze do doskonałości w filozofii TQM i stałego doskonalenia „Kaizen”. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji mające pełne członkostwo w International Certification Network (IQNet) – Międzynarodowa Sieć Jednostek Certyfikujących i European Organization of Quality (EOQ) Europejskie Organizacje Jakości – wydaje międzynarodowe certyfikaty IQNet dla firm oraz europejskie certyfikaty auditora EOQ dla osób.
Panie dyrektorze, dlaczego wiele znanych polskich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw zagranicznych działających na naszym rynku wystąpiło o certyfikację swoich systemów zarządzania w PCBC?
Chciałbym powiedzieć, że certyfikację systemów jakości rozpoczęło w 1993 roku CBJW, będące poprzednikiem Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. Faktem jest, że wiele znanych polskich oraz zagranicznych przedsiębiorstw uzyskało w PCBC certyfikaty.
Złożyło się na to kilka czynników. Po pierwsze: nasi auditorzy są doświadczeni i kompetentni, posiadają wysokie kwalifikacje, są przeszkoleni zgodnie z wymaganiami określonymi przez EOQ (Europejską Organizację ds. Jakości) i zatwierdzonymi przez Komisję Unii Europejskiej, posiadają tytuły Europejskiego Auditora Jakości i Europejskiego Menedżera Jakości i są zarejestrowani na międzynarodowej liście auditorów prowadzonej przez EOQ.
Po drugie: warto wspomnieć, że Biuro ds. Certyfikacji Systemów Jakości PCBC jest od dnia 12 czerwca 1997 roku pełnoprawnym członkiem IQNet (Międzynarodowa Sieć Certyfikacji), organizacji najważniejszych na świecie jednostek certyfikujących.
IQNet jest zaangażowany w zapewnieniu i rozwoju wysokiej jakości prac oceniających poprzez:
- działanie na rzecz rozwoju systemu oceny, w celu jego stałej poprawy i biznesu,
- stałą poprawę kompetencji auditorów za pomocą środków takich, jak warsztaty, wspólne audity i szkolenia,
- dzielenie się informacjami i doświadczeniami na temat wielkości i ukierunkowania potrzeb rynkowych,
- profesjonalne planowanie źródeł oceny.
Obecnie w IQNet działają jednostki certyfikujące z 28 krajów świata, w tym jednostki z wszystkich krajów Wspólnoty Europejskiej i certyfikaty PCBC uznawane są w tych krajach na zasadzie wzajemności.
Po trzecie: nasze ceny są konkurencyjnie niskie w porównaniu z oferowanymi przez konkurencyjne organizacje certyfikujące, działające na polskim rynku.
Po czwarte: posiadamy także specjalną ofertę dla małych przedsiębiorstw.
Po piąte: traktujemy swoich klientów nie tylko jako formalnie oceniający, ale jest to dla nas podjęcie z nimi współpracy.
Nasze certyfikaty różnych systemów zarządzania posiada prawie pięćset przedsiębiorstw działających w naszym kraju.
Jaka jest oferta PCBC w zakresie szkolenia personelu?
Następnym elementem naszej oferty jest oferta szkolenia personelu przedsiębiorstw w zakresie problematyki szeroko pojętego systemu oceny zgodności.
Niezmiernie ważną sprawą jest szkolenie polskich kadr w zakresie wymagań stawianych przez władze europejskie (komisja UE) i rynek.
Centrum organizuje szkolenia i doskonali kadry. Ta działalność będzie stale rozwijana. Ponad 15 tysięcy osób zostało już przeszkolonych na wielu typach szkoleń.
Po przeprowadzonej ocenie auditorów Europejskiej Organizacji ds. Jakości (EOQ), PCBC, jako jedyna w Polsce organizacja zostało uprawnione w 1996 roku przez EOQ do szkolenia i kwalifikowania Europejskich Menedżerów Jakości EOQ i Europejskich Auditorów Jakości EOQ, których tytuły są uznawane na obszarze Wspólnoty Europejskiej. Prowadzimy całą gamę szkoleń w pełni obejmujących problematykę tworzenia w przedsiębiorstwach i wdrażania systemów zarządzania jakością zgodnych z wymaganiami norm ISO serii 9000, systemów zarządzania środowiskiem zgodnych z wymaganiami normy ISO 14001 oraz systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (BS 8800), systemów jakości zgodnych z wymaganiami norm EN 46000 w sektorze wytwórców sprzętu i urządzeń medycznych, systemów zarządzania jakością zgodnych z wymaganiami norm QS 9000 i VDA 6.1. w sektorze przemysłu samochodowego. Prowadzimy także szkolenia w zakresie akredytacji systemów jakości laboratoriów badawczych.
W obecnym 2000 roku uprawnienia te zostały rozszerzone o prowadzenie szkoleń i wydawanie certyfikatów europejskiego auditora środowiska, europejskiego auditora bezpieczeństwa i europejskiego auditora TQM.
Proszę pana dyrektora o podsumowanie naszej rozmowy.
Należy podkreślić, że obecnie funkcjonujący system badań i certyfikacji stopniowo dostosowywany jest do wymagań europejskich.
Obecna ustawa będzie obowiązywała w okresie przejściowym, do 1 stycznia 2003 roku, tj. do czasu pełnego dostosowania systemu oceny zgodności do wymagań unijnych w Rzeczypospolitej Polskiej.
Koniecznym warunkiem funkcjonowania przyszłego systemu oceny zgodności w Polsce jest pilne wprowadzanie do prawa polskiego dyrektyw, przeniesienie unijnych procedur oceny zgodności, tzw. modułów wraz z całą infrastrukturą jednostek notyfikowanych, transpozycja dyrektyw „horyzontalnych” oraz stworzenie sprawnego systemu nadzoru rynku i przeniesienie do zbioru norm polskich zharmonizowanych norm europejskich.
Takie podstawy tworzy ustawa o ocenie zgodności przyjęta przez Sejm RP w bieżącym roku, która w pełni zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2003 roku.
Chciałbym podkreślić jeszcze raz ogromne znaczenie certyfikacji systemów zarządzania. Certyfikaty te mają coraz większe znaczenie na rynkach krajów europejskich i na świecie i będą już wkrótce stanowiły barierę dla istnienia i rozwoju przedsiębiorstw. Firmy, które chcą być obecne w XXI wieku na światowym i europejskim rynku, muszą podjąć zdecydowane działanie nad opracowaniem, wdrożeniem i certyfikacją systemów zarządzania.
Dziękuję za rozmowę.
Marek Arciszewski
Wszystkie przedsiębiorstwa zainteresowane: certyfikacją systemów zarządzania, badaniem i certyfikacją wyrobów, szkoleniem personelu zapraszamy do kontaktu z Polskim Centrum Badań i Certyfikacji.
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji
02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 23a
tel. (022) 857-99-16, 647-10-71
fax (022) 647-12-22
e-mail: [email protected]
Informacja o firmie Polskie Centrum Badań i Certyfikacji