Jakość XV
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 262 (6642) 10 listopada 2003 r.
Jakość życia i pracy
Wypowiedź prof. Danuty Koradeckiej,
dyrektora Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego
Dyrektywy UE i normy techniczne określające jakość wyrobów, ochronę środowiska oraz bezpieczeństwo i higienę pracy w odbiorze społecznym postrzegane są zbyt często jako zestaw administracyjnych wymagań, których spełnienie jest trudne, niezwykle kosztowne i ma charakter wyłącznie formalny. Tymczasem, jak wykazały badania Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego (CIOP-PIB), ok. 2/3 populacji pracujących w Polsce ocenia swoje warunki pracy jako uciążliwe, a ponad połowa ocenia je jako szkodliwe lub niebezpieczne. Ponad 60% zatrudnionych nie widzi możliwości wykonywania swojej pracy w wieku 60 lat. Również warunki życia są określane przez badaną populację krytycznie. Tak więc, dla każdego z nas indywidualnie i dla społeczeństwa jako całości, niezwykle ważna jest odpowiednia jakość życia i pracy. Stanowi ona dobro ważne i rzeczywiste, a nie tylko formalność.
Dlatego uważamy za niezwykle ważne przełamanie stereotypu myślenia o bezpieczeństwie i ochronie zdrowia tylko w kategoriach kosztów, z pominięciem ewidentnych korzyści. Zachowanie zdrowia jest bowiem najistotniejszym elementem jakości życia i pracy. Myślę tu o zdrowiu definiowanym przez Światową Organizację Zdrowia jako „dobrostan fizyczny, psychiczny i socjalny”. To właśnie piękne staropolskie słowo „dobrostan” określa coś, co można by uznać za pragnienie, do którego spełnienia dąży każdy z nas indywidualnie, a także społeczeństwo jako całość.
Długość życia, szczególnie w społeczeństwach krajów rozwiniętych, wydłużyła się znacznie w ostatnich dziesięcioleciach. Ale ważna jest nie tylko długość życia, lecz także – a według wielu osób przede wszystkim – jego jakość.
Uważam więc, że nowe rozwiązania techniczne i organizacyjne oceniać można jako nowoczesne tylko wtedy, kiedy dzięki nim poprawia się jakość naszego życia i pracy. Mechanizacja czy automatyzacja procesów technicznych nie zapewni sama z siebie jakości życia i pracy. Twórca nowoczesnych systemów zarządzania jakością W. Edwards Deming powiedział: „Do zaprojektowania zautomatyzowanych urządzeń potrzeba czegoś więcej niż tylko wiedzy inżynierskiej”. I tutaj do głosu dochodzi ergonomia, zapewniająca komfort użytkowania wyrobów i realizacji procesów technicznych zarówno w środowisku pracy, jak i życia.
Zapewnienie bezpieczeństwa to wymaganie minimalne. O sukcesie rynkowym decyduje spełnienie wymagań ergonomii, które gwarantuje właściwą jakość życia i pracy. Przykładem może być opracowywana obecnie dyrektywa UE, poświęcona ograniczaniu stresu w miejscu pracy przez właściwą jej organizację, w tym właściwe stosunki międzyludzkie. Z tego wynika również szczególne znaczenie systemów zarządzania bezpieczeństwem i ochroną zdrowia. Polskie normy serii PN-N 18000, określające wymagania do tych systemów na podstawie opracowanej w CIOP-PIB koncepcji, dają podstawę do ich wdrożenia i certyfikacji. Punktem wyjścia jest tu ocena ryzyka zawodowego, a uwieńczeniem – zastosowanie skutecznych metod zapobiegania mu. Decydujące o sukcesie takiego podejścia do jakości pracy mają kompetencje personelu, które także mogą podlegać ocenie zgodnie z procedurami wynikającymi z normy PN-EN 45013:1993. Certyfikację kompetencji personelu, mającego szczególnie istotny wpływ na poziom warunków pracy, można przeprowadzić w CIOP-PIB. Dotyczy to specjalistów bhp, higienistów przemysłowych, audytorów systemów zarządzania oraz wykładowców bhp.
Podkreślić w tym miejscu należy, że podstawy merytoryczne do badań i certyfikacji w ramach poszczególnych modułów systemu ochrony pracy w Polsce zostały stworzone dzięki realizacji strategicznego programu rządowego, ustanowionego w roku 1995 na wniosek ministra pracy i polityki społecznej oraz Komitetu Badań Naukowych. W wyniku realizacji tego programu:
- opracowano dokumentacje wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń 450 czynników szkodliwych w środowisku pracy (rys. 1), (spełnienie wymagań dyrektyw 98/24/WE i 2000/39/WE);
- opracowano ok. 800 projektów PN dotyczących metod pomiaru i oceny oraz wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy;
- poddano procesowi badań (rys. 2) oraz certyfikacji (rys. 3) na zgodnych z normami europejskimi stanowiskach badawczych maszyny, urządzenia i środki ochrony indywidualnej, mające istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i higieny pracy (spełnienie wymagań dyrektyw 89/686/EWG i 98/37/WE);
- uruchomiono edukację z wykorzystaniem nowoczesnych materiałów multimedialnych, także w systemie kształcenia na odległość.
Jeżeli wykorzystamy w pełni przygotowane w Polsce rozwiązania kształtujące warunki pracy, to zmniejszą się istotnie straty z tytułu nieodpowiednich warunków pracy, które – zgodnie z metodologią Międzynarodowej Organizacji Pracy – wynoszą obecnie w skali kraju ok. 15 mld zł. Ponadto zbliżymy się do osiągnięcia dobrostanu, czyli stanu warunkującego jakość życia i pracy. n
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Państwowy Instytut Badawczy
ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa
tel. (022) 623-32-63, fax (022) 623-36-93, 623-36-95
www.ciop.pl
- Informacje o Centralnym Instytucie Ochrony Pracy