Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 listopada 2006 r.
Walidacja i weryfikacja projektów
Joint Implementation
Wypowiedź dr. inż. Tomasza Tkaczyka, GHG Product Manager z Bureau Veritas Certification Polska Sp. z o.o.
Protokół z Kioto wprowadził trzy podstawowe mechanizmy redukcji emisji (tzw. Mechanizmy Kioto). Cele w zakresie redukcji emisji mogą być osiągane poprzez:
- Clean Development Mechanism (CDM),
- International Emission Trading,
- oraz Joint Implementation (JI).
W tej chwili rozpoczęto ponad 1150 projektów CDM na świecie. Na tym tle projekty JI dopiero raczkują (zarejestrowano ponad 120, z czego dziesięć w Polsce). Jednak stanowią one duży potencjał w zakresie możliwości redukcji emisji w przyszłości. Tym bardziej że jest to równocześnie mechanizm poprawiający finansowanie inwestycji.
Joint Implementation
Joint Implementation dotyczy projektów, których wynikiem jest redukcja emisji (przeliczana na tony CO2). W ramach projektu określany jest poziom bazowy emisji, czyli taki, jaki miałby miejsce bez wdrożenia projektu. Następnie definiowany jest scenariusz projektu wraz z emisjami po wdrożeniu projektu JI. Różnica pomiędzy poziomem bazowym i scenariuszem przeliczana jest na Jednostki Redukcji Emisji (ang. Emission Reduction Unit – ERU). ERU są wydawane właścicielowi projektu w kraju, w którym wdrożono projekt. Jednostki ERU uczestniczą w europejskim systemie handlu emisjami i posiadają swoją wartość (notowaną na giełdzie).
Dla przykładu, jeżeli inwestycja polegająca na budowie elektrowni wiatrowych (zamiast tradycyjnej węglowej) powoduje zmniejszenie emisji CO2 o 45.000 ton CO2/rok, to zakładając że 1 ERU = 5 EUR, właściciel projektu otrzyma w sumie przez 10 lat 2,25 miliona euro. Oczywiście jest to przykład wskazujący tylko ideę projektów. Nie wiadomo, jakie ceny ERU będą w roku 2008, kiedy rozpoczną się rzeczywiste wydawania tych jednostek.
Należy tutaj wspomnieć, że projekty JI nie odnoszą się tylko do konwencjonalnych zastosowań w energetyce. Realizowane są m.in. projekty odzyskiwania metanu z wysypisk śmieci, co z punktu widzenia Mechanizmów Kioto jest bardzo interesujące z powodu przelicznika (1 tona metanu jest równoznaczna z 21 tonami CO2). W przypadku projektu ograniczającego emisję SF6 – jego jedna tona odpowiada 23.900 tonom CO2. Dla wszystkich gazów cieplarnianych określone są tego rodzaju przeliczniki.
Walidacja projektów JI
W realizacji projektów JI oprócz właściciela projektu niezbędne są dwie strony: Desygnowana Jednostka Krajowa (ang. Designated National Authority), a także Akredytowana Jednostka Niezależna (ang. Accredited Independent Entity – AIE), jaką jest Bureau Veritas Certification. Jednakże w praktyce projekty JI realizowane są zwykle przy bardzo istotnym udziale firm doradczych, które przygotowują dokumentację niezbędną do zatwierdzenia i wdrożenia projektu.
Najczęściej projekty JI realizowane są tzw. ścieżką drugą (z weryfikacją i monitorowaniem). Zwykle właściciel projektu przy pomocy firmy konsultacyjnej (Bureau Veritas Certification jako weryfikator nie może udzielać konsultacji) opracowuje dokument opisujący projekt „PDD” (ang. Project Design Document), który przekazywany jest do Akredytowanej Jednostki Niezależnej (AIE).
Po sprawdzeniu prawidłowości dokumentu (bez oceny merytorycznej), na zgodność z przewodnikiem Europejskiego Komitetu Nadzoru JI, PDD jest umieszczany na specjalnie do tego celu przeznaczonej witrynie internetowej na 30 dni, w czasie których każdy może zgłaszać uwagi i pytania. Pytania te otrzymuje AIE. W tym samym czasie PDD poddany jest przeglądowi pod kątem merytorycznym, połączone jest to także z wizytą w miejscu realizacji projektu/u właściciela projektu. AIE przekazuje klientowi polecenia działań korygujących (w przypadku niezgodności z wymaganiami) oraz prośby o wyjaśnienie. Po otrzymaniu odpowiedzi opracowuje raport ostateczny (ang. determination report). PDD wraz z raportem Akredytowanej Jednostki Niezależnej przekazywane jest do Sekretariatu JI, który analizuje przesłane dokumenty i zatwierdza je jako projekty JI (oczywiście może wymagać dodatkowych wyjaśnień lub komentarzy).
Dodatkowość
Prawdopodobnie najtrudniejsze w ocenie (w ramach walidacji i opracowywania projektu) jest zapewnienie, aby projekt wykazywał „dodatkowość” (ang. additionality). Standardowe projekty inwestycyjne czy modernizacyjne, które są powszechnie realizowane, nie są projektami mogącymi kwalifikować się jako JI, ponieważ są opłacalne (niezależnie od zmniejszenia emisji). Na przykład projekt polegający na zamianie paliwa z droższego na tańsze z reguły nie jest projektem JI. Projektem JI nie może być również taki, który jest wymagany przez wymagania prawne (ponieważ musi być zrealizowany). Kwalifikowane są tylko projekty, które powstały po 2000 roku.
Aby projekt zakwalifikował się jako JI, musi spełnić wymagania dodatkowości, gdzie rozważa się m.in.:
- jakie alternatywne projekty opracowano (łącznie z poziomem bazowym),
- bariery inwestycyjne/finansowe (projekt kwalifikuje się jako JI, jeżeli nie jest opłacalny, tzn. inwestor wykaże, że nie wdrażałby projektu, gdyby nie planowane dochody z ERU, które spowodują opłacalność projektu),
- bariery technologiczne (np. brak infrastruktury, projekt jest pierwszy z tego rodzaju w kraju itp.),
- wykazanie, że projekt nie jest powszechną praktyką (należy określić powszechne praktyki w planowanym zakresie),
- wpływy, jakie będzie miała rejestracja projektu jako JI.
Dodatkowość jest jednym z najistotniejszych aspektów uznania projektu za projekt JI.
Realizacja projektu JI
Po uzyskaniu zatwierdzenia projektu może on zostać rozpoczęty, a jednostki ERU mogą zostać wydawane. Jednak w ramach projektu zatwierdzany jest również plan monitorowania i pomiarów rzeczywistych emisji. W wyznaczonych okresach (zwykle co rok) właściciel projektu opracowuje raport, który podlega weryfikacji przez AIE. Dla dużych projektów weryfikacja okresowa nie może być przeprowadzona przez tę samą jednostkę, która walidowała projekt (możliwe dla projektów małych). Na podstawie raportu, potwierdzonego przez AIE, Krajowy Administrator przekazuje ERU. Projekty realizowane są najczęściej przez 10 lat, chociaż możliwe jest zatwierdzenie projektu na 7 lat z opcją przedłużenia o kolejne 7 (nie więcej niż 2 razy, czyli maksymalnie na 21 lat).
Podsumowanie
Nie omówiono w artykule roli krajowych instytucji (Sekretariatu JI, Krajowego Administratora i Ministra Środowiska), jednak z pewnością będzie to przedmiotem wielu artykułów po ukazaniu się nowej ustawy (projekt z 8.06.2006 r.) dotyczącej handlu uprawnieniami.
Artykuł sygnalizuje tylko zagadnienia z zakresu Joint Implementation, głównie z punktu widzenia Bureau Veritas Certification jako uprawnionej jednostki weryfikacyjnej. Projektów JI będzie z pewnością coraz więcej i staną się coraz powszechniejsze, tym bardziej że są powiązane z finansowaniem inwestycji. n
