Energia XXXVI
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 216 (6596) 16 września 2003 r.

Korzyści z restrukturyzacji KDT

Restrukturyzacja KDT jest podstawą dla dalszego rozwoju całej gospodarki. Charakter procesu liberalizacji rynku energii stawia alternatywę: albo w dobrze pojętym społecznym interesie przeprowadzimy go w sposób racjonalny, albo liberalizacja dokona się żywiołowo i bez możliwości pozyskania znacznych środków finansowych, które zapewnia realizacja projektu restrukturyzacji KDT.

Polska energetyka musi dostosować się do reguł rządzących wolnym rynkiem energii. Oznacza to konieczność restrukturyzacji kontraktów długoterminowych. Sprostać konkurencji można tylko w jeden sposób: akceptując reguły gry rynkowej w sektorze elektroenergetycznym i dobrze przygotowując branżę do przyszłej rywalizacji na rynku europejskim. Z takim rynkiem polska energetyka zostanie skonfrontowana już wkrótce, po wejściu naszego kraju do Unii Europejskiej.

Przygotowywany projekt ustawy w sprawie restrukturyzacji KDT powstał w zgodności z Konstytucją RP oraz ustawodawstwem UE. Jest to także kolejny krok w realizacji zamierzeń rządu koalicji SLD-UP.

Za rozwiązaniem KDT przemawiają względy gospodarcze i prawne oraz wymagania, jakie wynikają z wejścia Polski do Unii Europejskiej. Należą do nich m.in.:

Prawne

• istnienie KDT poważnie ogranicza stosowanie przepisów liberalizujących rynek energetyczny;
• dalsze funkcjonowanie systemu KDT wymagałoby zwiększenia stopnia monopolizacji.

Gospodarcze

• narastają kłopoty finansowe PSE S.A., które są stroną wszystkich KDT;
• pojawiające się zagrożenia realizacji KDT stwarzają niebezpieczeństwo dla Skarbu Państwa, który udzielił gwarancji w wysokości ok. 7,5 mld zł;
• brak starannie zaplanowanej, kontrolowanej restrukturyzacji KDT wpłynie na wzrost wydatków na energię;
• likwidacja KDT wzmocni ekonomiczną presję na minimalizację kosztów wytwarzania energii;
• istnienie KDT uniemożliwi pozyskanie finansowania inwestycji, niezbędnych do zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na energię i spełniania międzynarodowych norm ochrony środowiska.

Unia Europejska

Stworzenie w naszym kraju wolnego rynku energii jest jednym z najważniejszych elementów przygotowań polskiej gospodarki do pomyślnego funkcjonowania w ramach unijnego rynku.

Zapisy projektu ustawy tworzą dojrzałą koncepcję reformy energetyki. Koncepcję dopracowaną w szczegółach, wykorzystującą skomplikowane techniki inżynierii finansowej. Jest to rozwiązanie unikatowe, ściśle dostosowane do sytuacji i potrzeb polskiej energetyki – skonstruowane tak, aby niezbędne zmiany dokonywały się w sposób kontrolowany, racjonalnie i konsekwentnie oraz umożliwiały ochronę głównego potencjału polskiej energetyki i stopniowe rozwiązywanie problemów, jakie pojawią się na drodze przemian.

Korzyści dla gospodarki

• usamodzielnienie wytwórców energii, obniżenie kosztów wytwarzania energii, poprawa finansowej pozycji wytwórców energii;

Rozwiązanie umów długoterminowych za rekompensatą spowoduje, że większość wytwórców będzie mogła funkcjonować samodzielnie. Środki z rekompensaty pozwolą na znaczące zmniejszenie ich zobowiązań wobec kredytodawców i inwestorów, zmniejszą się stałe wydatki na obsługę tych zobowiązań. W pierwszym roku po wdrożeniu programu zmniejszenie wydatków na obsługę zadłużenia wyniesie ponad 2,5 mld zł, a w 2008 r. wynosić będzie ok. 1 mld zł. Nawet przy ostrożnym szacowaniu efektów rynku konkurencyjnego po 5 latach jego funkcjonowania, obniżka kosztów wytwarzania z tytułu poprawy efektywności będzie wynosić 2,5 mld zł. Nowe rozwiązanie zawarte w projekcie ustawy będzie także tańsze niż obsługa zobowiązań wytwórców z tytułu KDT. Zapewni to wytwórcom wysoką elastyczność cenową, niezbędną do uczestniczenia w konkurencyjnym rynku, a tym samym możliwość samodzielnego funkcjonowania.

• podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw;

Obniżenie poziomu cen energii elektrycznej będzie sprzyjać szybszemu wzrostowi gospodarczemu w Polsce i poprawie konkurencyjności polskich towarów na rynku europejskim i globalnym. Te pośrednie efekty mogą być znacznie wyższe niż oszczędności odbiorców na wydatkach na energię elektryczną.

• ochrona miejsc pracy;

W sektorze elektroenergetycznym nastąpi spadek zatrudnienia. Będzie to proces niezależny od tego, czy dokonana zostanie restrukturyzacja KDT. Nie będzie więc ona miała wpływu na wzrost bezrobocia. Racjonalizacja kosztów pracy w polskich elektrowniach będzie przede wszystkim nakierowana na wydzielenie działalności pomocniczej w odrębne, samodzielne podmioty gospodarcze i w efekcie przesunięcie części zatrudnionych do tych podmiotów.

W dłuższym czasie należy oczekiwać efektów pozytywnych związanych z kreowaniem nowych miejsc pracy. Nastąpi to w wyniku obniżenia kosztów zaopatrzenia odbiorców końcowych w energię elektryczną i podniesienia konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Ma to istotne znaczenie w kontekście przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Niższe koszty energii dla gospodarki oraz silne, efektywne podmioty sektora stwarzają szansę na podjęcie skutecznej konkurencji na rynku międzynarodowym i utrzymanie się na nim, przy zachowaniu miejsc pracy.

• zwiększenie funduszy na inwestycje proekologiczne o ponad 500 mln zł. Środki na te inwestycje pochodzić będą z NFOŚiGW, który odzyska wcześniej udzielone kredyty;

Umożliwi to wykonanie dyrektyw UE w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń powietrza z dużych źródeł spalania paliw (LCP).

• przeciwdziałanie negatywnym skutkom naturalnych monopoli.

Korzyści dla odbiorcy końcowego energii

• zniesienie kontraktowo usankcjonowanej struktury monopolistycznej KDT, która powoduje, że społeczeństwo płaci więcej za zużywaną energię ponosząc koszt renty monopolistycznej;

W Polsce, w obecnych warunkach, duża część firm wytwórczych utrzymywana jest dzięki funkcjonowaniu mechanizmu KDT. Wytwórcy o wysokich kosztach kapitałowych mogą funkcjonować sprzedając energię poprzez umowy długoterminowe po cenach znacznie wyższych niż wolnorynkowe. Oznacza to, że ci wytwórcy, po etapie rywalizacji w czasie konkursu ofert na nowe i zmodernizowane moce, nie są poddawani presji sił rynkowych.

• rozwój rynku energii i poddanie cen energii presji konkurencyjnej, co w konsekwencji powinno prowadzić do obniżenia cen energii;

Przewiduje się, że w roku 2008 obniżka kosztów wytwarzania może wynosić ok. 3,5 mld zł. Obniżka ta niemal w całości przełoży się na relatywny spadek cen energii elektrycznej dla odbiorców. Przeciętny spadek cen energii elektrycznej w krajach, w których wprowadzono rozwiązania rynkowe w elektroenergetyce – a rozwój rynku jest w nich jeszcze w początkowej fazie – wyniósł ok. 20% w ciągu ostatnich 5 lat.

• umożliwienie odbiorcom końcowym swobody wyboru dostawców energii.

Korzyści dla państwa

• usunięcie zagrożenia, jakim dla Skarbu Państwa byłoby żądanie spełnienia gwarancji i poręczeń udzielonych wytwórcom energii;

Sięgają one kwoty ponad 7 mld zł i stanowią ponad 20% całego portfela zobowiązań gwarancyjnych. Likwidacja KDT eliminuje ryzyko, jakie wynika z ewentualności postawienia tych zobowiązań w stan natychmiastowej wymagalności. Znacząca redukcja zobowiązań wytwórców przyczyni się do znacznego wzrostu wartości akcji, jakie Skarb Państwa posiada w spółkach sektora energetycznego oraz do ułatwienia restrukturyzacji powiązań kapitałowych i prywatyzacji tych podmiotów.

• likwidacja KDT i zastąpienie ich nowym mechanizmem nie zwiększy zadłużenia Polski;

Emisja obligacji związanych z likwidacją KDT – według wstępnego stanowiska Eurostatu – nie będzie zakwalifikowana jako wzrost zadłużenia Polski. Obligacje emitowane w ramach programu mają charakter strukturyzowanych instrumentów finansowych i choć na świecie ten segment jest największą i najszybciej rozwijającą się częścią globalnego rynku obligacji, to w Polsce są instrumentem nowatorskim. Emisja takich obligacji pozwoli na zaistnienie polskich podmiotów w tym atrakcyjnym segmencie globalnego rynku obligacji i powiększenie bazy inwestorów kupujących polskie papiery wartościowe. Ze względu na różnice występujące pomiędzy tymi obligacjami a obligacjami Skarbu Państwa, obligacje te nie są instrumentami konkurencyjnymi do instrumentów emitowanych przez Skarb Państwa.

• zwiększenie wpływów podatkowych;Poprawa efektywności wytwórców energii spowoduje zwiększenie wpływów z podatku dochodowego oraz z podatków i opłat wnoszonych przez podmioty działające w warunkach szybkiego wzrostu gospodarczego.

Ponadto realizacja projektu wpłynie na:

• zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego dzięki zachowaniu możliwości wytwórczych polskich elektrowni;
• przeprowadzenie w kontrolowany sposób procesu liberalizacji sektora energetycznego i przygotowanie go do funkcjonowania w warunkach konkurencji oraz wprowadzenie na nim jasnych i przejrzystych reguł konkurencji;
• dokonanie ważnego kroku w przygotowaniu Polski do wejścia do Unii Europejskiej oraz spełnienie przez nasz kraj uzgodnionych z Unią Europejską warunków liberalizacji energetyki i sposobu rozwiązania problemu kosztów osieroconych, o których wspomina dyrektywa 96/92/EC;
• powstanie warunków dla dalszego spełniania wymogów ochrony środowiska;
• przestrzeganie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych.

Korzyści dla branży elektroenergetycznej

• stworzenie warunków dla wprowadzenia zasad wolnej konkurencji w polskiej energetyce i wyrównanie szans wszystkich polskich wytwórców na krajowym rynku konkurencyjnym;
• przygotowanie producentów energii do działania na konkurencyjnym rynku, a tym samym do sprostania konkurencji zagranicznych wytwórców po wejściu Polski do UE;
• możliwość dopasowania portfela zakupu energii elektrycznej przez PSE S.A. do możliwości jej sprzedaży;
• zwiększenie niezależności PSE S.A. jako operatora systemu przesyłowego;
• oddłużenie wytwórców energii i stworzenie im warunków do pozyskiwania nowych środków na inwestycje proekologiczne i modernizacyjne;
• racjonalizacja kosztów wytwarzania energii oraz poprawa pozycji konkurencyjnej wytwórców;
• zwiększenie możliwości uzyskania kredytów i pożyczek przez producentów energii;
• stabilizacja sytuacji ekonomicznej sektora elektroenergetycznego (sytuacja wytwórców nie będzie uzależniona od sytuacji finansowej jednego podmiotu PSE S.A.);Poprzez rozwiązanie umów długoterminowych, PSE S.A. nie będą obciążone zobowiązaniami zakupu ponad połowy produkowanej w kraju energii elektrycznej. Zostanie też zlikwidowana taryfa hurtowa i składnik wyrównawczy stawki systemowej opłaty przesyłowej. W rezultacie zostaną zlikwidowane największe przeszkody utrudniające PSE S.A. spełnienie warunku niezależności Operatora Systemu Przesyłowego, co jest wymogiem regulacji Unii Europejskiej. Rozwiązanie KDT spowoduje, że spadną obroty PSE S.A. o ok. 8 mld zł, ale nie będzie to miało większego wpływu na realizację zadań i wywiązywanie się z pozostałych zobowiązań.
• racjonalizacja i zwiększenie przejrzystości struktury kosztów dystrybucyjnych;Rozwój działalności spółek obrotu, które będą miały do dyspozycji znacznie więcej energii (w krajach UE udział kontraktów dwustronnych sięga zazwyczaj 70% portfela wytwórców).

Korzyści dla sektora bankowego

• dostosowanie i ograniczenie zaangażowania kredytowego banków w sytuacji liberalizacji sektora energetycznego;
• możliwość dokonywania korzystnych inwestycji w obligacje o profilu ryzyka znacznie korzystniejszym niż zabezpieczenie kredytów z tytułu KDT;
• możliwość finansowania przyszłych inwestycji w sektorze elektroenergetycznym.

Rozwiązanie KDT i spłata znaczącej części ponad 17-miliardowych zobowiązań wytwórców wobec banków, jest z ich punktu widzenia działaniem pozytywnym, ponieważ eliminuje ryzyko obecnego, niestabilnego stanu, zagrażającego utratą zdolności wytwórców do terminowego regulowania swoich zobowiązań kredytowych. Uwolnione poprzez przedterminową spłatę kredytów środki, banki mogą zainwestować w obligacje sekurytyzacyjne, poprawiając swój portfel udzielonych kredytów.

EM

Negatywne skutki zaniechania likwidacji KDT Zaniechanie likwidacji KDT spowoduje nieodwracalne, negatywne konsekwencje, których efekty będą dużo groźniejsze dla państwa niż zmiany wynikające z rozwiązania KDT. Trwanie w obecnym systemie uniemożliwia dalszy rozwój sektora energetycznego, a co za tym idzie, w przyszłości doprowadzi do jego degeneracji. W bezpośredni sposób zagraża to bezpieczeństwu energetycznemu kraju i może uzależnić Polskę od źródeł zewnętrznych. Utrzymanie KDT oznaczałoby rezygnację z ww. korzyści projektu. Zostałaby utrzymana monopolistyczna struktura, której konsekwencją jest: wypaczanie podstawowych parametrów rachunku ekonomicznego wytwórców energii elektrycznej, a co za tym idzie pośrednio, poprzez mechanizm powiązań międzygałęziowych, innych podmiotów gospodarczych; powstanie bariery dla restrukturyzacji i prywatyzacji sektora energetyki; utrzymanie uzależnienia płynności finansowej i wypłacalności producentów energii od niestabilnej i stale pogarszającej się sytuacji finansowej PSE S.A.; utrzymanie sytuacji, w której niemożliwe staje się realizowanie KDT na warunkach przewidzianych w dniu podpisania kontraktów długoterminowych, a jednocześnie brak będzie możliwości wypłaty jakiejkolwiek rekompensaty. n

 

Konsultacje projektu

Projekt restrukturyzacji KDT od początku prac nad jego opracowywaniem był szeroko konsultowany z przedstawicielami zainteresowanych urzędów centralnych, sektora elektroenergetycznego i bankowego. Konsultacje z urzędami centralnymi odbywały się w ramach Zespołu ds. Rynku Energii Elektrycznej i Rynku Gazu Ziemnego i w szczegółowych sprawach z przedstawicielami poszczególnych resortów. Odbyły się grupowe i wspólne spotkania ministra gospodarki z przedstawicielami wszystkich banków finansujących wytwórców, będących stroną kontraktów długoterminowych. Ich celem jest szczegółowe omówienie wpływu realizacji projektu programu restrukturyzacji KDT na pozycję finansową poszczególnych wytwórców – dłużników tych banków – oraz możliwości wykorzystania rekompensaty na redukcję ich zobowiązań. Podobne spotkania odbyły się z wytwórcami. Od marca do czerwca br. odbyły się spotkania z członkami kierownictw producentów energii. Omawiano szczegółowe rozwiązania zawarte w programie restrukturyzacji KDT, metodologię, dane, założenia i wstępne wyniki kalkulacji rekompensat. Ponadto dyskutowano propozycje uregulowań prawnych umożliwiających wdrożenie projektu programu restrukturyzacji KDT oraz sposoby wykorzystania rekompensaty. Z inwestorami zagranicznymi zaangażowanymi w program inwestycyjny objęty KDT przedstawiciele kierownictwa resortu gospodarki spotykali się wielokrotnie. Projekt programu restrukturyzacji KDT był też prezentowany informacyjnie przedstawicielom związków zawodowych w ramach Komisji Trójstronnej.

Obecnie, w ramach ustalania wysokości rekompensat przez Prezesa URE, odbywają się spotkania z poszczególnymi wytwórcami. Ich celem jest przede wszystkim zweryfikowanie metodologii kalkulacji rekompensat i wszystkich wielkości używanych w tej kalkulacji. n