Energia – Środowisko
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
15 listopada 2005 r.

Nie tylko ekologia

Rozmowa z Sergiuszem Najarem, prezesem Zarządu Banku Ochrony Środowiska S.A.

BOŚ znany jest z finansowania przedsięwzięć służących ochronie środowiska. Czy istnieje specyficzny, związany z ekologią, portfel usług bankowych?

Bank Ochrony Środowiska jest liderem na rynku w finansowaniu przedsięwzięć w szeroko rozumianej sferze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Po to został stworzony. To jest jego misją, która inspiruje bank do formułowania oferty.

W bieżącym roku bank dysponował preferencyjnymi kredytami na finansowanie ochrony środowiska w ramach 13 linii kredytowych ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Kwota 460 mln zł, przeznaczona na ten cel w ramach umów zawartych pomiędzy BOŚ S.A. i NFOŚiGW, została w pełni rozdysponowana. Realizowane dzięki tym środkom zadania dotyczyły wszystkich dziedzin ochrony środowiska: ochrony wód i gospodarki wodnej (przydomowe oczyszczalnie ścieków, kanalizacja sanitarna, stacje uzdatniania wody), ochrony powietrza (modernizacja systemów ciepłowniczych, oszczędność energii elektrycznej, termomodernizacja budynków, ograniczenie emisji spalin z pojazdów, budowa ścieżek rowerowych), gospodarki odpadami (m.in. usuwanie wyrobów zawierających azbest), ochrony przed hałasem oraz czystszej produkcji. Preferencyjne oprocentowanie – na poziomie 3% w skali roku oraz długi okres kredytowania (do końca 2010 r.) uczyniły kredyty atrakcyjnymi dla inwestorów i stały się czynnikami mobilizującymi do podejmowania proekologicznych działań. Dodam jeszcze, iż zaletą tych kredytów jest możliwość łączenia ich ze środkami funduszy pomocowych UE, a także możliwość zastosowania uproszczonej procedury przetargowej.

W ciągu 6 miesięcy 2005 roku BOŚ S.A. udzielił ponad 1.500 kredytów na inwestycje ochrony środowiska na ponad 520 milionów złotych, w tym środki powierzone w konsorcjach 172 mln zł.

W jakich inwestycjach BOŚ uczestniczył?

Przykładem inwestycji współfinansowanej kredytem z linii kredytowej na zagospodarowanie odpadów jest „Budowa Zakładu Odpadów Powęglowych w ramach rekultywacji pola Maczki-Bór Wschód”. Rekultywacja terenu poprzemysłowego umożliwia wykorzystanie w ciągu roku kilkuset tysięcy ton skały płonnej oraz ponad stu tysięcy ton odpadów powęglowych. Zadanie zostało zakończone w połowie bieżącego roku.

Oddział BOŚ we Włocławku kredytuje inwestycję pn. „Zmiana technologii produkcji chloru z diafragmowej na membranową” realizowaną przez ANWIL S.A. we Włocławku. Jest to najnowocześniejsza metoda z trzech obecnie wykorzystywanych na świecie, najmniej energochłonna oraz eliminuje z ciągu produkcyjnego szkodliwy azbest. Oszczędność zużycia energii spowoduje ograniczenie emisji do atmosfery wielu szkodliwych substancji, jak np. CO₂ i SO₂.

Wcześniej BOŚ współfinansował inwestycję Przedsiębiorstwa Poszukiwania i Eksploatacji Złóż Ropy i Gazu „Petrobaltic”. Chodziło o doprowadzenie gazu odpadowego z platformy wiertniczej na morzu na ląd do opalania elektrociepłowni we Władysławowie. Wcześniej Władysławowo ogrzewane było prawie wyłącznie węglem kamiennym.

Kredytowaliśmy inwestycje Elektrowni Skawina k. Krakowa, budowę miejsko-
-gminnej oczyszczalni ścieków wraz z kolektorami w Grudziądzu, instalację odsiarczania i odazotowania spalin metodą radiacyjną w Elektrowni Pomorzany, nowoczesną oczyszczalnię ścieków Ostrów Grabowski w Szczecinie chroniącą wody Zalewu Szczecińskiego, budowę zbiornika retencyjnego na zdegradowanych terenach Kopalni Węgla Brunatnego Adamów.

Które z nich są współfinansowane środkami pomocowymi UE?

Jest wiele przykładów inwestycji współfinansowanych środkami pomocowymi Unii Europejskiej, tj. funduszu ISPA, Funduszu Spójności, Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego w których uczestniczy BOŚ. Przykładem jest największy projekt w ochronie środowiska „Poprawa jakości wody w Szczecinie”. Przedsięwzięcie realizowane jest przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie (spółka Gminy Miasto Szczecin). Unia Europejska wspomogła ten program, dając 190 mln euro bezzwrotnego wsparcia. Krajowe środki na dofinansowanie najważniejszych zadań przewidzianych w projekcie zapewnione zostały m.in. w umowie konsorcjalnej pomiędzy NFOŚiGW, Wojewódzkim Funduszem w Szczecinie i Bankiem Ochrony Środowiska, który sprawuje funkcję agenta konsorcjum. BOŚ S.A. podjął się prowadzenia bieżącej obsługi bankowej umowy kredytu oraz nadzoru nad jej wykonaniem, a także monitorowania realizacji zadania inwestycyjnego i osiągnięcia zakładanego efektu ekologicznego.

Celem przedsięwzięcia jest kompleksowe uregulowanie systemu wodno-ściekowego oraz poprawa odbioru ścieków z terenu lewo- i prawobrzeżnego Szczecina połączona z wydajnym systemem oczyszczania ścieków. Zakres projektu przyczyni się bezpośrednio do poprawy jakości życia mieszkańców miasta, umożliwi osiągnięcie standardów UE oraz spełnienie wymogów dyrektyw UE. W ramach programu łącznie wykonanych zostanie 11 dużych zadań inwestycyjnych. Po ich zakończeniu uporządkowana zostanie ostatecznie gospodarka ściekowa w skali całego miasta. Wpłynie to na znaczną redukcję ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do Odry i Zalewu Szczecińskiego.

W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Bank Ochrony Środowiska udzielił kredytów pomostowych i uzupełniających głównie na działania objęte Priorytetem 3 – Rozwój Lokalny. BOŚ S.A. współfinansuje projekty dotyczące modernizacji i przebudowy obiektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia (Działanie 3.5.2.), budowy nowych sal gimnastycznych i hal sportowych (3.5.1), budowy basenów (3.5.1.), oczyszczalni ścieków i kanalizacji (3.1), dróg lokalnych (3.5.2).

Doświadczenie zarówno we współpracy z samorządami, jak i w finansowaniu projektów realizowanych z udziałem środków unijnych, stanowi naszą najlepszą rekomendację.

Co trzeci samorząd jest klientem BOŚ S.A. Jak doszło do pozyskania tak dużej grupy samorządów?

Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w całej dotychczasowej działalności banku. Pierwsze lata jego funkcjonowania to czas nawiązywania bliskich kontaktów z samorządami dzięki ofercie preferencyjnych kredytów proekologicznych, które stanowiły nowość na rynku bankowym. W tym okresie samorządy wzmacniały swoją samodzielność, co wiązało się ze zwiększeniem zakresu podejmowanych działań, także w obszarze infrastruktury i ochrony środowiska. Nisko oprocentowane kredyty banku były więc bardzo interesujące dla samorządów. Można powiedzieć, że tanie środki banku na ekologię były w pierwszej fazie naszej działalności elementem zjednującym klientów – w dużym stopniu właśnie ze sfery samorządowej.

Obecnie bank przyciąga samorządy także wieloma innymi produktami z zakresu bieżącego zarządzania środkami finansowymi, świadczenia usług rynku kapitałowego, innych niż proekologiczne kredytów, a także doradztwa z zakresu finansowania inwestycji.

Ekologia stanowi jednak cały czas ważny element współpracy. W bieżącym roku kredyty pozyskiwane przez gminy stanowią 1/5 wszystkich udzielanych przez bank kredytów proekologicznych. Są to kredyty, jakie bank udziela we współpracy z NFOŚiGW, wojewódzkimi funduszami, Bankiem Gospodarstwa Krajowego, Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej „Counterpart Fund”, a także zagranicznymi instytucjami finansowymi, takimi jak Bank Rozbudowy Rady Europy (CEB), Europejski Bank Inwestycyjny (EIB), Nordic Investment Bank. Zgłaszane do kredytowania zadania dotyczą wszystkich dziedzin ochrony środowiska, ale najczęściej – co zauważa się głównie w ostatnich latach – ochrony wód. Są to inwestycje polegające na budowie systemów kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków.

Samorządy narzekają na niedobór środków finansowych, jest to główną barierą przy realizacji wielu projektów. Co BOŚ ma do zaproponowania w tej sytuacji?

Bank Ochrony Środowiska przygotował dla samorządów, w formie „Europejskiej Oferty”, propozycje współfinansowania projektów unijnych dostosowane do indywidualnych potrzeb każdej gminy, powiatu czy województwa. Zarówno wymagane środki własne, jak też część projektu dofinansowana ze środków unijnych może być sfinansowana z pomocą BOŚ S.A. Zgodnie z regułami udzielania pomocy z funduszy unijnych środki są wypłacane jako refundacja poniesionych wydatków, zwrot może nastąpić po kilku tygodniach, a bardziej prawdopodobne jest, że po kilku miesiącach. Wydatki poniesione na realizację projektu mogą być sfinansowane kredytem pomostowym, udzielonym do czasu wypłaty dotacji. Termin spłaty tego kredytu jest dostosowany do warunków umowy dotacji, a tym samym do harmonogramu realizacji projektu i może wynosić kilka, a nawet kilkanaście miesięcy (bez ograniczeń). W przypadku opóźnień w wypłacie dotacji termin spłaty kredytu pomostowego może zostać odpowiednio wydłużony, tak by inwestor nie angażował własnych funduszy, a kredyt został spłacony ze środków dotacji. Wkład własny wymagany przez programy unijne może być sfinansowany jednym z szerokiej oferty kredytów inwestycyjnych BOŚ: preferencyjnych, komercyjnych, jak też linii kredytowych międzynarodowych instytucji finansowych (na pozyskanie których samorządy nie muszą przeprowadzać procedury przetargowej). Środki oferowane przez BOŚ w ramach linii kredytowych, np. z Banku Rozwoju Rady Europy czy Europejskiego Banku Inwestycyjnego mogą być skierowane gminom na poprawę stanu środowiska naturalnego, jakości życia, na realizację inwestycji infrastrukturalnych zgodnych ze standardami Unii Europejskiej.

Coraz częściej samorządy sięgają po tak efektywny środek finansowania, jak obligacje komunalne.

BOŚ pomaga samorządom w przeprowadzaniu operacji emisji obligacji. Jest w czołówce banków-agentów emisji obligacji komunalnych w Polsce. Do końca października 2005 r. bank podpisał umowy organizacji 54 programów emisji obligacji komunalnych na ponad 360 mln zł, co daje mu drugie miejsce na rynku pod względem liczby obsługiwanych programów i trzecie miejsce pod względem wartości emisji. Rosnąca popularność pozyskiwania długoterminowego finansowania komunalnych zadań inwestycyjnych w drodze emisji obligacji komunalnych wynika z relatywnie niskich kosztów finansowania, krótkiego czasu pozyskania środków, elastyczności finansowania, prostego sposobu załatwiania formalności oraz nieodpłatnej promocji emitenta.

Jakie nowe aspekty wniosło do działalności pana banku członkostwo Polski w UE?

BOŚ już w okresie przedakcesyjnym miał możliwość przygotować się do obsługi projektów realizowanych z udziałem środków UE. Program SAPARD, który co prawda był adresowany do rolnictwa, zawierał wiele elementów ekologicznych. Tak więc mieliśmy okazję poznać stosowne procedury oraz oczekiwania donatorów. Członkostwo Polski w UE to oczywiście szansa na poszerzenie rynku, ale też nasilenie konkurencji. Obecnie koncentrujemy się jednak przede wszystkim na podjęciu na szerszą skalę bankowej obsługi projektów finansowanych z udziałem środków budżetu unijnego. Stąd też wspomniana „Oferta Europejska”.

Odpowiadając na to pytanie chciałbym podkreślić, że akcesja przyspieszyła procesy technologiczno-organizacyjnej modernizacji banku. To znajduje wyraz w szybko rosnącej sieci jego placówek, włączeniu Internetu do obsługi klientów, pracach nad wdrożeniem centralnego systemu informatycznego i to co jest zawsze najważniejsze – nieustanne pogłębianie wiedzy i sztuki bankowej. Realizacja inwestycji z udziałem środków unijnych wymaga bowiem dobrego przygotowania, inżynierii projektowej, a rola banku, zwłaszcza wyspecjalizowanego – jak w przypadku BOŚ S.A. – staje się szczególnie duża. Udział naszego banku daje gwarancje rzetelnego, zgodnego z prawem i procedurami unijnymi skutecznego przeprowadzenia złożonych projektów z dziedziny ochrony środowiska. BOŚ zatrudnia wysokiej klasy specjalistów, którzy obok wiedzy finansowej zgłębili tajniki z dziedziny inżynierii (np. sanitarnej). Takich fachowców jest w banku wielu, jest wśród nich główny ekolog banku.

Czy jest pan do końca zadowolony z aktywności banku w obsłudze przdsięwzięć ekologicznych?

Moglibyśmy robić więcej, nasze możliwości na to pozwalają. W okresie 2000-2002 nakłady na inwestycje w ochronie środowiska systematycznie malały i do tej pory nie osiągnęły poziomu nakładów z 1999 r. Obecnie nastąpiło nieznaczne ożywienie rynku inwestycji proekologicznych, w 2004 r. nakłady osiągnęły poziom 7,3 mld zł (o ok. 0,5 mld zł więcej niż w 2003 r.). Liczę, że w ciągu 3-4 lat wzrosną do poziomu rzędu 13 mld złotych. Wówczas – co jest naturalną konsekwencją – aktywność banku w finansowej obsłudze inwestycji będzie większa.

Pragnę jednak podkreślić, że oferta BOŚ S.A. to prawie 130 produktów kierowanych do klientów z różnych rynków, w tym do klientów detalicznych oraz firm inwestujących nie tylko w infrastrukturę ekologiczną, np. w budownictwo mieszkaniowe, działalność wytwórczą i usługową w różnych obszarach gospodarki. Chcemy zwiększać nasz udział w obsłudze innych segmentów rynku. To jest nasz cel strategiczny.

Dziękuję za rozmowę.

Krystyna Forowicz

 

 

www.bosbank.pl