Ochrona Środowiska XVI
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 60 (6440) 12 marca 2003 r.

Zmiana wizerunku KGHM

Od truciciela do przyjaciela środowiska

Wypowiedź prof. dr. hab. inż. Stanisława Speczika, prezesa Zarządu

Górnictwo i hutnictwo metali kolorowych obejmuje procesy, które mogą zanieczyszczać środowisko naturalne. W wielu krajach świata przemysł wydobywczy metali kolorowych znajduje się na terenach niezamieszkanych bądź o niskim zaludnieniu. Polska Miedź powstała ponad czterdzieści lat temu w rejonie rolniczym, w sąsiedztwie miast i osiedli miejskich. Taka lokalizacja kopalń i hut, rosnąca świadomość ekologiczna oraz coraz ostrzejsze prawo ekologiczne były siłą napędową wieloletniej polityki ekologicznej firmy. Uciążliwość KGHM została ograniczona do granic aktualnych możliwości techniczno-ekonomicznych, zaś stosowane technologie służące ochronie środowiska odpowiadają międzynarodowym standardom. Potwierdzają to wysokie oceny w kraju i za granicą.

KGHM Polska Miedź S.A przykłada nie tylko wagę do ochrony środowiska naturalnego, ale też wprowadza nowoczesne rozwiązania proekologiczne. W listopadzie 2000 r. huty miedzi „Głogów” i „Legnica” zostały skreślone z „Listy 80” zakładów najbardziej uciążliwych dla otoczenia. Rok później, Polska Miedź zdobyła tytuł „Lidera Polskiej Ekologii” za przedsięwzięcie „Ochrona atmosfery jako element kompleksowego systemu polityki ekologicznej”. W 2002 r. decyzjami Grupy ds. Zanieczyszczeń Pochodzenia Lądowego HELCOM LAND oraz Grupy ds. Wdrożenia Programu Bałtyckiego HELCOM PITF, skreślono huty miedzi „Głogów” i „Legnica” z Listy Hot-Spotów Programu Bałtyckiego. Obecnie spółka otrzymała prestiżowy tytuł „Firmy Przyjaznej Środowisku”, w IV edycji Konkursu Ekologicznego „Przyjaźni Środowisku” pod honorowym patronatem prezydenta Rzeczypospolitej, Aleksandra Kwaśniewskiego.

Działania te, obok wymiernych efektów technicznych, przyniosły efekty ekonomiczne oraz zyskały uznanie władz lokalnych i państwowych. Pozwoliły na zmianę wizerunku firmy, która przeszła drogę od truciciela do lidera polskiej ekologii. Wysiłek na rzecz wyeliminowania negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne jest wynikiem realizacji programu inwestycji proekologicznych, które wynosiły w ciągu ostatnich dziesięciu lat ok. 50 mln zł rocznie.

Powietrze

Hutnictwo miedzi wyróżnia się technologiami, które wpływają na poziom i rodzaj emisji zanieczyszczeń. Do najbardziej uciążliwych zaliczana jest emisja gazów oraz pyłów do atmosfery. Głównymi jej składnikami w KGHM były dwutlenek siarki, tlenek węgla oraz pyły metalonośne, a źródłami piece hutnicze, procesy rafinacyjne, technologie związane z zagospodarowaniem odpadów oraz urządzenia transportowe. Dwutlenek siarki, uwalniający się w procesie konwertorowania w większości hut miedzi na świecie wykorzystywany jest do produkcji kwasu siarkowego. Stopień utylizacji kwasu świadczy o poziomie technologicznym danego przemysłu i orientacji proekologicznej. W KGHM Polska Miedź S.A. sprawność fabryk kwasu siarkowego, pracujących na potrzeby wszystkich trzech hut wynosi ponad 98%.

Zastosowana w hutach miedzi „Legnica” i „Głogów I” technologia pieców szybowych była przyczyną znacznej emisji pyłu metali i tlenku węgla. Ten stan należy do przeszłości. Unikatowa w skali światowej nowa technologia pieca zawiesinowego zastosowana w hucie „Głogów II” okazała się niezwykle przyjazna środowisku. Obecnie wszystkie gazy szybowe po odpyleniu spala się w lokalnych elektrociepłowniach, a gazy spalinowe z elektrociepłowni są odsiarczane.

KGHM spełnia wszystkie standardy w dziedzinie zanieczyszczenia środowiska oraz jakości środowiska. Zawartość pyłu w sąsiedztwie hut i zbiornika odpadów poflotacyjnych kształtuje się na poziomie 20-30 mg/m³, przy obecnej dopuszczalnej normie (50 mg/m³) i docelowej (unijnej) 40 mg/m³. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki w strefach oddziaływania hut wynoszą kilka mg/m³ i są 2-6-krotnie niższe od wartości ustalonych najnowszą normą polską (oparta na normach unijnych), która wynosi 20 mg/m³ i obowiązuje od 2003 roku. Inne zanieczyszczenia powietrza również nie wykazują przekroczeń dopuszczalnych norm. W tym roku Polska Miedź chce zakończyć działania zmierzające do obniżenia emisji zanieczyszczeń do poziomów ustalonych przez Unię Europejską dla przemysłu metali nieżelaznych.

Woda

W ostatnich latach KGHM zwrócił szczególną uwagę na racjonalną gospodarkę wodą wewnątrz zakładów, co zmniejszyło ilość odprowadzanych ścieków. Najbardziej znaczące było zamknięcie obiegu chłodzenia anod w hucie „Głogów I”, wykonane w 1999 r. Zmniejszyło to ilość odprowadzanych z niej ścieków o 40%, w porównaniu z 1998 rokiem.

Stan gospodarki wodno-ściekowej należących do KGHM hut należy uznać za docelowy. Zakłady Górnicze „Lubin”, „Polkowice-Sieroszowice” i „Rudna” odprowadzają łącznie kilkadziesiąt tysięcy m³/d wód dołowych. Wszystkie wody dołowe i ścieki wykorzystywane są w procesie flotacji, co zapewnia pełną hermetyzację ścieków w obrębie kopalń. Głównym węzłem jest składowisko „Żelazny Most”, służące jednocześnie do deponowania odpadów flotacyjnych i retencjonowania wystarczającej dla wszystkich zakładów przeróbczych ilości wody przemysłowej. System pompowni umożliwia prawidłową dystrybucję wody.

Huty KGHM posiadają docelowe, chemiczne oczyszczalnie ścieków. Ścieki ogólnoprzemysłowe, tj. głównie przelewy z obiegów chłodniczych, łącznie ze ściekami kwaśnymi (po ich neutralizacji i sklarowaniu) oraz wodami opadowymi są kierowane do oczyszczalni chemicznych. Sprawność wszystkich oczyszczalni ścieków, w zależności od rodzaju zanieczyszczenia, w pełni odpowiada normom.

Odpady

Największą ilość stanowią odpady poflotacyjne, które gromadzone są na składowisku „Żelazny Most”. Powstający w fazie wytopu miedzi żużel wykorzystywany jest do produkcji kruszyw dla budownictwa drogowego. KGHM Polska Miedź S.A. uzyskała w 1996 r. aprobatę techniczną na kruszywo łamane z tego materiału. Ponadto żużel znajduje zastosowanie przy rekultywacji terenów poeksploatacyjnych np. po kopalniach piasku lub gliny. Żużel z pieca elektrycznego Huty Miedzi „Głogów II” jest używany jako dodatek do materiału podsadzkowego przy wypełnianiu podziemnych wyrobisk po eksploatacji górniczej w kopalniach miedzi. Dzięki swej twardości stosowany jest również do czyszczenia elementów metalowych zastępując piaski kwarcytowe.

Pyły i szlamy ołowionośne z hut miedzi przerabiane są na ołów surowy. Ze względu na ograniczoną przepustowość poprzednich pieców, szlamy te musiały być częściowo składowane. W latach 2000-2001 piece zostały wymienione na nowoczesne, o większej wydajności. Po zakończeniu prac modernizacyjnych, możliwy będzie bieżący przerób wszystkich materiałów ołowionośnych i sukcesywne wykorzystanie szlamów składowanych w latach poprzednich. Całe przedsięwzięcie obejmowało również urządzenia współpracujące, w tym układ oczyszczania gazów. W ten sposób całkowicie została zlikwidowana emisja z ciągu technologicznego, a niewielką emisję ołowiu z KGHM Polska Miedź S.A. udało się zmniejszyć o ponad 60 proc.

Strefy ochronne

Ze względu na brak całkowitego wyeliminowania uciążliwości hut miedzi, jak również w celu wyłączenia spod upraw rolnych i przeprowadzenia rekultywacji gruntów zanieczyszczonych metalami ciężkimi, wokół hut miedzi „Legnica” i „Głogów” zostały utworzone strefy ochronne. Trzecia strefa ochronna KGHM Polska Miedź SA została ustanowiona dla składowiska „Żelazny Most”. Sposób zagospodarowania stref polegał na wykupieniu gospodarstw rolnych i gruntów, zalesieniu większości przejętych obszarów, a następnie prowadzeniu ukierunkowanej gospodarki rolnej i prac pielęgnacyjnych. Wszystkie strefy zostały zagospodarowane, z legnickiej strefy ochronnej wysiedlono wszystkich mieszkańców. W strefie głogowskiej pozostało kilka gospodarstw, gdyż ich właściciele nie są zainteresowani wysiedleniem. Dzięki radykalnemu ograniczeniu emisji możliwe było zmniejszenie obszaru stref o 40 proc. dla Huty Miedzi „Legnica” i 6 proc. dla huty w Głogowie.

Podróżując między Legnicą a Głogowem trudno się domyślić, że jeszcze niedawno był to jeden z najbardziej zatrutych fragmentów Polski. Prace rekultywacyjne we wszystkich strefach ochronnych KGHM Polska Miedź S.A. zupełnie zmieniły teren. Przede wszystkim udało się zlikwidować skutki wieloletniej erozji powierzchniowej, uregulować gospodarkę wodną budując liczne zbiorniki retencyjne. Na kilkuset hektarach zostały posadzone drzewa. Gdy stopień zanieczyszczenia udało się w strefach ochronnych znacznie ograniczyć, w lasach rosnących dookoła hut powstały ścieżki rowerowe, tor saneczkowy i alejki dla spacerowiczów. Na niższych terenach plantacje wikliny. Natomiast gleby o najwyższej klasie bonitacyjnej zostały poddane zabiegom detoksykacyjnym, dzięki którym można je dziś wykorzystywać pod uprawę roślin przemysłowych, głównie rzepaku.

Z badań gruntów i cieków, jakie przeprowadził Państwowy Instytut Geologiczny w strefie ochronnej wynika, że wszystkie parametry środowiskowe mieszczą się w granicach normy. Przy zmniejszonej emisji zanieczyszczeń nastąpiło samooczyszczenie środowiska. Ostatnio z pasa ochronnego w rejonie Głogowa zostało wydzielonych kilkadziesiąt hektarów atrakcyjnych gruntów, po wykonaniu analizy geochemicznej wynika, że nie ma tam żadnych zanieczyszczeń. Teren ten niebawem zostanie przekazany miastu do zagospodarowania.

KGHM Polska Miedź S.A.
59-301 Lubin, ul. M. Skłodowskiej-Curie 48
tel. (076) 847-82-00, fax (076) 847-85-00
www.kghm.pl

• Informacje o KGHM Polska Miedź S.A.