Ochrona Środowiska XIV – Światowy Dzień Ochrony Środowiska
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 128 (6205) 4 czerwca 2002 r.

Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A.

Polityka ekologiczna

Wraz z początkiem XXI wieku realizacja polityki ekologicznej państwa nabrała szybszego tempa, gdyż musi sprostać wyzwaniom, które niesie ze sobą nowa sytuacja polityczna, społeczna i gospodarcza Polski, a także wyzwaniom wynikającym z dokonującego się w kraju i na świecie postępu naukowo-
-technicznego. Do pierwszej grupy zadań należy zaliczyć przede wszystkim konieczność sprostania wymogom Unii Europejskiej w odniesieniu do środowiska, w związku z ubieganiem się o członkostwo Polski w tej organizacji, a także sprostania zagrożeniom dla środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych.

W celu zbliżenia się do światowego poziomu w zakresie ochrony środowiska, Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. zaczął realizować program zrównoważonego rozwoju, który ogólnie rzecz biorąc należy zdefiniować jako „podporządkowanie potrzeb i aspiracji społeczeństwa oraz państwa możliwościom jakie daje nam środowisko, którym dysponujemy”. W naszej sferze gospodarczej idea ta wyraża się w dążeniu do takiego prowadzenia działalności produkcyjnej, aby przy możliwie małym zużyciu nieodnawialnych zasobów, takich jak energia i surowce oraz przy możliwie jak najmniejszym oddziaływaniu (presji) na środowisko, powstawały produkty zaspokajające potrzeby człowieka. Należy zwrócić uwagę, że ekorozwój nie powinien się zawężać tylko i wyłącznie do sfery produkcji. Jest to również nieograniczony rynek konsumpcji, który determinuje koniunkturę i wytycza kierunki rozwoju produkcji.

Kwestia ekologiczna została także uwzględniona w ustawie zasadniczej RP. Konstytucja z 1997 roku zapewnia wszystkim obywatelom prawo do życia w czystym środowisku, a na władze publiczne nakłada obowiązek prowadzenia polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne nam współczesnym i przyszłym pokoleniom. W zakresie wykonawczym polityka ekologiczna państwa zasadniczo została określona w dokumencie rządowym już w 1991 roku, który zawiera główne kierunki działania. W dokumencie tym bardzo mocno podkreślono konieczność uwzględniania zagadnień ochrony środowiska jako jednego z podstawowych elementów polityki społecznej w dziedzinie zagospodarowania społecznego oraz działalności wszystkich resortów gospodarczych.

Zarząd Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. zdaje sobie sprawę, że wcielanie w życie polityki ekologicznej powinno się zacząć od podnoszenia poziomu wiedzy, świadomości ekologicznej oraz kształtowania postaw proekologicznych. Takie działanie ma na celu doprowadzenie do powszechnej akceptacji proekologicznych modeli konsumpcji.

Realizując elementy tej polityki kopalnia w Bogdance już od początku lat 90. przestrzega warunków określonych przez organy administracyjne w stosownych decyzjach dotyczących korzystania ze środowiska. Następnym krokiem w tej dziedzinie było podniesienie wśród załogi wiedzy z zakresu ochrony środowiska poprzez liczne konferencje i szkolenia. Było to zadanie niełatwe, bardzo trudno bowiem jest przekonać dorosłych ludzi do działania, które do tej pory pomijano jako mało istotne. Aby w pełni zrozumieć, że musimy żyć w harmonii ze środowiskiem, nie prowadzić gospodarki drapieżnej, potrzeba czasu. U wielu z nas pokutuje „egoistyczna” świadomość, że jeżeli nasze działania nie przynoszą już dzisiaj wymiernych korzyści finansowych, to nie warto nic robić. A w ochronę środowiska trzeba najpierw zainwestować, by po latach dostrzec, że to się opłaciło.

Podobnie jak w produkcji, jeżeli w doborze maszyn i urządzeń będziemy się kierować kryterium BAT (Najlepsza Dostępna Technologia) i wybierzemy dobre, ale nie najtańsze urządzenia, to ktoś może nam zarzucić, że jesteśmy zbyt rozrzutni, jednak w ciągu niespełna roku dostrzegalne staną się korzyści z tego wyboru. Lubelski Węgiel stosuje takie kryterium przy zakupie urządzeń niezbędnych w procesie eksploatacji złoża.

Nasze wysiłki włożone w podniesienie wiedzy ekologicznej przyniosły szybko zauważalne korzyści. Była to zmiana sposobu myślenia większości pracowników, którzy zaczęli postrzegać sprawy ekologiczne z perspektywy własnego podwórka, widząc coraz częściej efekty prowadzonej przez kopalnię polityki ekologicznej. Był to niezwykle istotny moment w działalności zarządu – akceptacja takiej polityki przez załogę, więc równocześnie identyfikowanie się z problemem i sposobem jego rozwiązywania. Jednym z pierwszych naszych działań było poprawienie estetyki terenów zajmowanych przez kopalnię.

W trosce o zminimalizowanie wpływu wód dołowych na środowisko „Bogdanka” realizuje z niezwykłą starannością projekt budowy zbiornika – osadnika, w którym wody pochodzące z odwadniania górotworu przed zrzutem do odbiornika (rz. Świnka) przejdą proces sedymentacji zawiesin. Cały proces inwestycyjny został tak zaprojektowany, aby jak najmniej zużyć surowców naturalnych, dlatego też do budowy obwałowań zakład zastosował odpady pogórnicze (skałę płonną) odpowiednio zagęszczoną i dodatkowo uszczelnioną geomembraną.

Działalność kopalni w obszarze górniczym szczególnie wpływa na powierzchnię terenu. Ze względu na eksploatację systemem „na zawał” powierzchnia nad wyrobiskami zaczęła ulegać odkształceniom. Wskutek tego powstały niecki osiadania. W uzgodnieniu z Radą Naukową Poleskiego Parku Narodowego i z samorządami terytorialnymi, opracowano w LW „Bogdanka” S.A. i przyjęto do realizacji koncepcję wykorzystania tych tworów w miarę ich powstawania, jako zbiorników wodnych.

Na uwagę zasługują dwa takie zbiorniki: „Nadrybie” i „Szczecin”. Pierwszy z nich ma mieć charakter zbliżony do naturalnego. Aby utrzymać ten charakter została ograniczona ingerencja w kształtowanie jego głębokości i linii brzegowej. Pojawiły się nawet propozycje nadania przynajmniej jednej jego części statusu użytku ekologicznego.

Natomiast zbiornik „Szczecin” ma być zbiornikiem wielofunkcyjnym z główną funkcją retencyjną dla potrzeb Kanału Wieprz-Krzna. W związku z tym przewiduje się budowę grobli otaczających zbiornik i dzielących go na dwie części powstające kolejno w miarę rozwoju niecki osiadania. Materiałem wykorzystanym do tej inwestycji będą skały płonne w ilości około 1,5 mln ton. W planach zagospodarowania przestrzennego drugą funkcją tego zbiornika jest wykorzystanie północnej jego części do rekreacji. Przedsięwzięcie to w pewnym stopniu odciąży znacznie już wykorzystywane pobliskie jeziora Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego i stanie się podstawą rozwoju w tej okolicy różnych gałęzi handlu i usług.

Obydwa te zbiorniki wykazują pozytywny wpływ na sąsiadujące z nimi obszary przyrody chronionej zlokalizowane na północ od terenu górniczego, a szczególnie na obszar Poleskiego Parku Narodowego, bowiem stanowią znaczący bufor zapobiegający nadmiernemu odpływowi wód z chronionych obszarów wodno-torfowiskowych.

Dla Lubelskiego Węgla „Bogdanka” S.A. sprawą priorytetową jest optymalne wykorzystanie odpadów pogórniczych, szczególnie skały płonnej. Między innymi w tym celu na terenie kopalni powstał Zakład Ceramiki Budowlanej „Ekoklinkier” produkujący cegłę klinkierową. Od roku 1997 ZCB do produkcji cegły klinkierowej stosuje z pełnym powodzeniem skałę płonną. W 2001 roku inwestycja ta pozwoliła na wykorzystanie około 21 762 t odpadów pogórniczych, przy mocy przerobowej ok. 50 000 ton. To stosunkowo niewielkie zagospodarowanie odpadów w ZCB wynika z ogólnej sytuacji gospodarczej kraju i braku popytu na materiały budowlane. Znaczna część odpadów została wykorzystana do rekultywacji wyrobisk po eksploatacji kopalin pospolitych. Większość z tych terenów już została lub jest w trakcie zadarniania i w miarę potrzeb będzie zadrzewiana, co w przypadku województwa lubelskiego jest korzystne z uwagi na niewielką lesistość tego regionu.

W celu uzyskania jak najlepszych efektów rekultywacji stosuje się liczne zabiegi agrotechniczne, chociażby takie jak skosy pielęgnacyjne i nawożenie na zadawnionej i zadrzewionej części zwałowiska odpadów pogórniczych w Bogdance. Należy zaznaczyć, że skała płonna znalazła zastosowanie przy robotach hydrotechnicznych, inżynieryjnych, a także remontach dróg. Takie działanie jest efektem wieloletnich badań i wdrożeń w całości sfinansowanych przez kopalnię. Zwłaszcza pozytywne wyniki badań nad zastosowaniem skał w realizacji robót hydrotechnicznych powinny znaleźć odzwierciedlenie w praktyce.

Zeszłoroczne powodzie wyrządziły znaczne szkody w wiślanych wałach przeciwpowodziowych na terenie województwa lubelskiego. Istnieje pilna potrzeba naprawy zniszczonych i budowy nowych wałów przeciwpowodziowych. Naturalnym tworzywem do budowy tych wałów powinna być skała płonna z kopalni „Bogdanka” w miejsce mas ziemnych pozyskiwanych w takich przypadkach z nowo uruchamianych odkrywek. W tym zakresie LW „Bogdanka” zlecił opracowanie wytycznych wznoszenia budowli inżynieryjnych i hydrotechnicznych z wykorzystaniem skał pochodzących z kopalni, ściśle określających technologie wykonania tego typu obiektów. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa, jeżeli jest tylko taka możliwość, należy odstąpić od dalszej degradacji środowiska (nowe odkrywki) na rzecz gospodarczego wykorzystania odpadów, które w tym przypadku są cennym kruszywem.

Kolejnym krokiem spółki Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. w kierunku działań proekologicznych i dążeń do minimalizacji wpływu zakładu górniczego na środowisko jest praca nad wdrożeniem Systemu Zarządzania Środowiskowego (EMS), w oparciu o PN-ISO 14001. Należy podkreślić fakt, że jesteśmy pierwszą kopalnią w Polsce, a drugą w Europie wdrażającą ten system. Norma ta wymaga podjęcia zobowiązania wdrożonego w polityce środowiskowej o tym, że zakład będzie działał zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem dotyczącym ochrony środowiska oraz na rzecz jego ciągłej poprawy. System Zarządzania Środowiskowego obejmuje strukturę organizacyjną, zakres odpowiedzialności, procedury i instrukcje oraz działania praktyczne. Zadaniem kopalni na przyszłość jest ciągły postęp i aktualizacja EMS. W celu systematycznej oceny efektywności tego programu przeprowadzane są audity zarządzania środowiskiem, mające na celu określenie, czy system ten i osiągnięta dzięki niemu skuteczność działań na rzecz środowiska są zgodne z przyjętymi ustaleniami. W ten sposób możliwe jest również sprawdzenie, czy jest on wdrażany efektywnie i czy jest odpowiedni do realizacji polityki i celów środowiskowych zakładu.

Kopalnia dzięki wdrożeniu EMS jest zmobilizowana do szybszego opracowania swojej nowej polityki środowiskowej i sposobu jej realizacji. Pomoże to też w jasnym sformułowaniu celów i zadań w zakresie ochrony środowiska.

Obecnie wiele firm rozwiązuje problemy ekologiczne w sposób kompleksowy, co pozwala upewnić się, czy właściwie identyfikuje i minimalizuje wszystkie skutki swojej działalności, które w znaczący sposób mogą wpływać na środowisko. Zgodnie ze stanem z końca 2001 system jest stosowany powszechnie w dużych i w znacznej liczbie średnich przedsiębiorstw Europy Zachodniej, a także wdrażany w kilkuset firmach krajowych (wydano już ponad 300 certyfikatów). Zarząd Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. przewiduje, że końcowy audit oraz wydanie certyfikatu ISO 14001 nastąpi z końcem 2002 roku. Wraz z certyfikacją EMS lub jego elementów istnieje możliwość polepszenia pozycji Lubelskiego Węgla „Bogdanka” S.A. na rynku. Nie można co prawda w sposób bezpośredni określić wielkości ewentualnych oszczędności, jednak z doświadczeń zachodnich wynika, że wdrożenie EMS powoduje obniżenie obciążenia środowiska o 20 – 30%.

Z trendów widocznych obecnie na świecie, jak i w Polsce wynika, że opracowany i wdrażany system EMS będzie jednym z podstawowych filarów, na których oprze się prawidłowo funkcjonujące przedsiębiorstwo początku XXI wieku. Wśród tych przedsiębiorstw ma też zamiar znaleźć się Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A.

Na koniec warto zacytować opinię ICC (International Chamber of Commerce), która ocenia, że „… ISO 14001 jest dobrowolne, ale podobnie jak ISO 9000 stanie się warunkiem działalności w gospodarce światowej”. n

Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A.
Bogdanka, 21-013 Puchaczów
tel. (081) 462-51-00, 462-51-01, fax (081) 462-51-91
e-mail: [email protected]
www.bogdanka.lublin.pl

 

• Informacje o Lubelskim Węglu „Bogdanka” S.A.