Infrastruktura – Środowisko – Energetyka Jądrowa
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
23 marca 2010 r.
Postulaty pod adresem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej
Mirosław Lewiński, dyrektor Departamentu Energii Jądrowej w Ministerstwie Gospodarki
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej w Wiedniu (MAEA), w obliczu nowych zadań i funkcji niezbędnych do sprostania rosnącemu zapotrzebowaniu na jej usługi w okresie najbliższego dziesięciolecia, musi być decyzją państw członkowskich wzmocniona: kompetencyjnie, materialnie, kadrowo i technologicznie. Biorąc pod uwagę głównie rosnące ceny paliw i energii oraz konieczność zapobiegania niekorzystnym globalnym zmianom klimatycznym – szczególnie spowodowanym przez energetykę, w najbliższej przyszłości należy przewidywać rozwój energetyki jądrowej jako najważniejszej opcji zdolnej do złagodzenia negatywnych skutków tych zjawisk.
Aktualnie realizowany model współpracy międzynarodowej na świecie zapewnia co prawda rozwój bezpiecznej i niezawodnej energetyki jądrowej, ale nie przyczynia się dostatecznie do nierozprzestrzeniania broni jądrowej (nieproliferacji). MAEA powinna więc jak dotychczas wspierać państwa początkujące w dziedzinie atomistyki w zakresie budowy pewnej i bezpiecznej oraz nieproliferacyjnej energetyki jądrowej (w skrócie państwa początkujące). Wymaga to przejęcia przez Agencję nowych funkcji koordynacji prac badawczo-rozwojowych (RD&D) na całym świecie nad efektywniejszymi ekonomicznie, bezpieczniejszymi i „nieproliferacyjnymi” technologiami reaktorowymi, szczególnie nad generacją IV reaktorów jądrowych.
W komunikacie sekretarza generalnego Komisji Europejskiej do Rady i Parlamentu Europejskiego z 28 maja 2008 r. dot. bezpieczeństwa jądrowego oraz ochrony materiałów i instalacji jądrowych jako problemu międzynarodowego (COM (2008) 312) stwierdza się, że bezpieczeństwa jądrowego (bezpiecznego projektowania, eksploatacji i likwidacji obiektów jądrowych oraz uregulowania kwestii postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym) nie można rozpatrywać w oderwaniu od ochrony instalacji i materiałów jądrowych (fizycznego zabezpieczenia tych instalacji i handlu materiałami, kontroli odpadów promieniotwórczych oraz wykrywania i reagowania na awarie jądrowe). Komisja zaleca MAEA współpracę z inicjatywą międzynarodową Światowe Partnerstwo Energetyki Jądrowej GNEP (Polska przystąpiła do niego 16 września 2007 r.). Konsorcjum zaawansowanych krajów partnerskich dostarcza krajom początkującym, na zasadach komercyjnych w ramach GNEP, energetyczne reaktory jądrowe oraz na zasadach leasingowych – paliwo jądrowe. W komunikacie KE proponuje się ponadto wprowadzanie odpowiednich klauzul nieproliferacyjnych do umów zawieranych z krajami trzecimi, podpisywanie protokołów ustaleń (wymiany dobrych praktyk) i ratyfikację wiedeńskiej konwencji z 8 lipca 2005 r. o ochronie fizycznej materiałów i obiektów jądrowych. Europejska Wspólnota Energii Atomowej EURATOM może podpisywać umowy o współpracy z głównymi dostawcami paliwa jądrowego, zawierające klauzule o pokojowym wykorzystaniu materiałów jądrowych.
Należy uzupełnić zakres i zmienić formy usług świadczonych przez MAEA tak, by starania państw początkujących o zapewnienie sprawnego systemu postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym kończyły się sukcesem. Poszerzona powinna być działalność Agencji w zakresie harmonizacji międzynarodowych standardów bezpieczeństwa jądrowego i harmonizacji procesu licencjonowania dla nowych modeli reaktorów jądrowych.
MAEA powinna zaproponować nowe regionalne mechanizmy gwarantujące pewność dostaw paliwa dla elektrowni jądrowych początkujących i rozwijających się państw członkowskich, w tym: banki wzbogaconego paliwa uranowego, wielonarodowe zarządzanie cyklem paliwowym, prognozowanie światowych zasobów uranu, badania nad zastosowaniem toru w cyklu paliwowym itp.
Kluczowa rola w działalności MAEA powinna przypaść w przyszłości bezpieczeństwu jądrowemu. Nastąpił bowiem ponad tysiącprocentowy przyrost wolumenu materiałów promieniotwórczych i taki trend światowy może utrzymać się w przyszłości. Część krajów winna podpisać Dodatkowy Protokół, gdyż dotychczasowy zakres informacji na temat bezpieczeństwa jądrowego napływających z poszczególnych krajów nie spełnia standardów. MAEA powinna diagnozować państwa z punktu widzenia wymogów Konwencji o nieproliferacji broni jądrowych (Non-Proliferation Treaty – NPT). Dla zwiększenia stopnia transparentności konieczne będzie rozszerzenie palety stosowanych środków MAEA i wprowadzenie ich także Protokołem Dodatkowym.
MAEA winna podjąć ściślejszą współpracę z państwami członkowskimi odnośnie zapewnienia łącznie efektywnych warunków bezpieczeństwa, nieproliferacji i ochrony fizycznej materiałów promieniotwórczych dla zaawansowanych cykli paliwowych. Choć odpowiedzialność za bezpieczeństwo jądrowe jest niezbywalnym prawem i obowiązkiem każdego państwa, to MAEA – ze względu na pozycję, potencjał i możliwości – powinna pełnić kluczową rolę w identyfikacji zagrożeń terroryzmu jądrowego w skali globu ziemskiego. Ryzyko rozprzestrzenienia materiałów promieniotwórczych istnieje także w procesach – z założenia – pokojowego wykorzystywania energii jądrowej. Podmioty niepaństwowe bowiem są zdolne do wykorzystania technologii jądrowych do celów terrorystycznych lub innych przestępczych.
MAEA może prowadzić w skali całego świata negocjacje w celu zawierania porozumień o wprowadzaniu standardów bezpieczeństwa jądrowego i nadzoru nad ich stosowaniem w konkretnych państwach. KE zaleca wspieranie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1540 z kwietnia 2004 r. i uchwalania przepisów krajowych efektywnie przeciwdziałających terroryzmowi nuklearnemu i przemytowi materiałów promieniotwórczych. MAEA może więc rozszerzyć działalność mającą na celu zabezpieczenie najbardziej zagrożonych źródeł promieniotwórczych na świecie przed przemytem i kontynuować działania mające na celu przygotowanie państw do poradzenia sobie z konsekwencjami zdarzeń radiacyjnych.
Mimo że bezpieczeństwo jądrowe w ostatnich dekadach ulegało stałej poprawie, to ryzyko awarii każdego z czynnych reaktorów powinno nadal być zmniejszane do minimum. Działalność MAEA w zakresie stałego doskonalenia procedur globalnego bezpieczeństwa jądrowego będzie miała znaczenie kluczowe. Na bazie wiedzy, doświadczenia i wymiany doświadczeń przez szkolenia za granicą, Agencja winna dążyć do utworzenia światowej sieci bezpieczeństwa jądrowego.
Państwa członkowskie i MAEA powinny wspomóc państwa początkujące w sferze programów budowy infrastruktury jądrowej, w tym instytucji niezależnego dozoru jądrowego oraz zapewnienia kultury bezpieczeństwa jądrowego.
W zakresie pomocy technicznej dla państw rozwijających się, MAEA powinna skoncentrować działania na zastosowaniach technologii jądrowych w medycynie, rolnictwie, przemyśle, ochronie środowiska i hydrologii oraz w naukach biologicznych i fizyce. Ma to aspekt humanitarny – jako wkład w podwyższanie poziomu życia ludności tych krajów i utylitarny – budowania pozycji Agencji w świecie. Proponowane programy współpracy technicznej dla krajów rozwijających się muszą być zróżnicowane i dostosowane do ich potrzeb.
Statutowym celem MAEA jest dążenie do rozszerzenia wkładu energii jądrowej na rzecz pokoju, zdrowia i dobrobytu ludzkości oraz zapewnienie możliwie najszerszej jej kontroli, by nie była wykorzystywana w celach wojskowych. Regularny budżet MAEA w 2009 r. wynosił 296,314 mln EUR i 85 mln EUR na Fundusz Współpracy Technicznej (FWT), zaś składka Polski 0,217 mln USD i 0,944 mln EUR. Stosunkowo niska składka członkowska Polski wpłacana do budżetu regularnego MAEA, w warunkach przygotowania i wdrożenia Programu polskiej energetyki jądrowej, powoduje, że bilans kosztów i korzyści członkostwa naszego kraju w tej organizacji jest korzystny.
Infrastruktura – Środowisko – Energetyka Jądrowa
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
23 marca 2010 r.
Postulates to the International Atomic Energy Agency (IAEA)
Mirosław Lewiński, Director of the Nuclear Energy Department in the Ministry of Economy
International Atomic Energy Agency in Vienna (IAEA), facing new challenges and functions, which is indispensable to meet the increasing demand for the agency services in the forthcoming decade, has to be supported, with a decision of member states, in the following areas: competences, assets, human resources and technology. Considering mainly increasing fuel and energy prices and the need to prevent adverse global climatic changes – especially those caused by the energy sector – nuclear energy development is to be expected in the nearest future, as it is the most promising option aimed at mitigating negative impact of the said phenomena.
Although the present international cooperation model ensures a development of safe and reliable nuclear power engineering, it does not contribute to non-proliferation of nuclear weapons as much as it is needed. Therefore, IAEA should – as it has been acting so far – support the beginner states in atomic power engineering in their efforts to build safe, secure and non-proliferating power engineering (further referred to as „beginner states”). Such an approach requires adopting new functions by the Agency; the functions of global research and development (R&D) works coordination to obtain more economic, safer and „non-proliferating” reactor technologies, especially in the aspect of work on Generation IV Reactors (Gen IV).
The Communication from the Secretary General of the EU Commission to the Council and the European Parliament as of May 28, 2008, addressing the international challenge of nuclear safety and security of nuclear materials and installations (COM (2008) 312), states that nuclear safety (safe design, operation and decommissioning of nuclear installations and regulating issues of attending to radiation waste disposal and spent nuclear fuel) cannot be dissociated from nuclear security without considering the installation and nuclear material security (physical security of nuclear installations and trafficking of nuclear materials, control of radiation waste as well as detection and response to nuclear emergencies). The Commission recommends that IAEA cooperate with Global Nuclear Energy Partnership – GNEP (Poland became a GNEP Partner on September 16, 2007). Within GNEP, a consortium of advanced partner states provides the beginner states, on commercial basis, with nuclear reactors and, in leasing, with nuclear fuel. In the Communication, the European Commission proposes introducing specific non-proliferation clauses to contracts with third countries, signing memoranda of understanding (exchange of good practices) and ratification of the Vienna Convention of July 8, 2005 on physical security of nuclear materials and installations. The European Atomic Energy Community – EURATOM – is authorised to sign cooperation contracts with major vendors of nuclear fuel, incorporating clauses of peaceful utilisation of nuclear materials.
The scope and forms of services provided by IAEA should be modified so that the efforts of beginner states to ensure efficient systems of attending to radioactive wastes and spent nuclear fuel prove successful. Additionally, operations of the Agency should incorporate the harmonisation of international standards of nuclear safety as well as harmonisation of the process of licence granting for new models of nuclear power reactors.
IAEA should propose new regional mechanisms that would guarantee continuous deliveries to power plants in beginner and developing member states, including banks of enriched uranium fuel, multinational management of the fuel cycle, forecasting global uranium resources, research on thorium application in the fuel cycle, etc.
Nuclear safety should play a key role in IAEA future operations. The volume of radioactive materials has increased by over one thousand per cent and such a global trend is also expected to be observed in future. Some states should sign a Supplementary Protocol, as the present scope of nuclear safety information obtained from certain states does not meet the standards. IAEA should be involved in diagnosing the states with the view of Non-Proliferation Treaty requirements. To increase the transparency level, it is necessary to broaden the range of measures available to IAEA and to implement the new measures in the Supplementary Protocol.
IAEA should undertake a closer cooperation with member states in the aspect of ensuring comprehensive, efficient safety measures, non-proliferation and physical security of radioactive materials for advanced fuel cycles. Even though the responsibility for nuclear safety is a non-transferable right and obligation of each and every member state, it is IAEA – due to its position, capacity and means – that should play the key role in the identification of nuclear terrorism risk on the global scale. The risk of radioactive materials proliferation is also incorporated in processes of nuclear power utilisation that are peaceful in their assumptions. Non-state entities are capable of using nuclear power to support terrorism or other criminal objectives.
IAEA is capable of global negotiations aimed at entering into agreements of nuclear safety standards implementation and surveillance of their application in certain countries. The European Commission recommends supporting the Resolution of the United Nations Security Council no. 1540 as of April 2004, and implementing national regulations that can efficiently prevent nuclear terrorism and radioactive materials trafficking. Thus, IAEA can broaden its operations aimed at protecting the most endangered radioactive sources in the world against smuggling and continue activities supporting particular countries in dealing with consequences of radiological emergencies.
Although nuclear safety has been constantly improving for a few decades, the risk of emergency situation in each of the operated reactors should be reduced as much as possible. Operations of IAEA within sustainable improvement in global nuclear safety procedures shall be of crucial significance. Taking advantage of know-how, expertise, and exchange of experience gained in the course of international training programs, the Agency should strive for creating a global network of nuclear safety.
Member states and IAEA should support the beginner states in programs of nuclear infrastructure construction, including institutions of independent nuclear surveillance and ensuring nuclear safety culture.
As for the technical support for developing countries, IAEA should focus on the application of nuclear technology in medicine, agriculture, industry, environmental protection and hydrology as well as biological sciences and physics. This is a humanitarian aspect – contribution to the improvement of life standard in those countries, and a utilitarian one – building the Agency position in the world. Proposed programs of technical cooperation for developing countries have to be differentiated and tailored to their needs.
A statutory objective of IAEA is to accelerate and enlarge the contribution of atomic energy to peace, health and prosperity throughout the world and, so far as it is able, to ensure control and surveillance so as the atomic energy is not used for any military purposes. The regular IAEA budget in 2009 amounted to EUR 296.314 million and EUR 65 million to the Technical Cooperation Fund, while the Polish membership fee amounted to USD 0.217 million and EUR 0.944 million. The relatively low Polish membership fee, paid to the regular IAEA budget, in the view of elaboration and implementation of Polish Nuclear Power Program, means that the balance of costs and profits of our country membership in the organisation is favourable.