Energia – Środowisko – Infrastruktura
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 marca 2006 r.
Potrafimy wykorzystać możliwości
Rozmowa z Mieczysławem Górą, dyrektorem ds. techniczno-inwestycyjnych Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Krakowie
Panie prezesie, wiemy, że dzięki inwestycjom współfinansowanym z Funduszu Spójności powstaje w Krakowie bardzo nowoczesna infrastruktura, a także uporządkowana zostanie gospodarka ściekami. Mam nadzieję, że dla mieszkańców będzie to oznaczało poprawę jakości życia, bez ponoszenia dodatkowych kosztów – ale do tego wątku wrócimy później. Proszę o krótką charakterystykę krakowskiego systemu kanalizacyjnego.
Kanalizacja Krakowa składa się z dwóch oddzielnych systemów, z których każdy posiada własną oczyszczalnię ścieków. System krakowski z oczyszczalnią ścieków „Płaszów” obsługuje około 550 tys. mieszkańców, a system nowohucki zakończony oczyszczalnią „Kujawy” około 250 tys. osób. Ponadto w rejonach, w których odprowadzenie ścieków na te oczyszczalnie ze względów lokalizacyjnych jest niemożliwe, funkcjonują lokalne sieci kanalizacyjne z lokalnymi oczyszczalniami ścieków.
Skupmy się na początek na oczyszczalni Kujawy.
Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków Kujawy jest zakładem nowoczesnym, spełniającym wymogi polskich i unijnych standardów. Została oddana do użytku w 1999 r., a potem rozbudowana w 2002 r. Początki tej instalacji sięgają lat osiemdziesiątych, wtedy inwestycję rozpoczęła Huta im. Lenina, jednakże zmiany gospodarcze spowodowały, że ostatecznie to MPWiK S.A. zakończyło cykl budowlany. Chlubimy się tym zakładem pomimo tego, że oczyszczane jest tam tylko 25 proc. wszystkich ścieków wytwarzanych w Krakowie. Pozostałe 75 proc., które dopływa do Płaszowa jest oczyszczane w sposób – na dzień dzisiejszy – niezadowalający.
Zapewne poprawi się to wkrótce, bo przecież inwestycja polegająca na rozbudowie i modernizacji jest w toku, a jakie były początki?
Oczyszczalnia Płaszów powstała w 1974 r. Według pierwotnych planów miała to być oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna, jednak budowa zakończyła się tylko na części mechanicznej. W trakcie transformacji do nowej rzeczywistości ekonomicznej i społecznej, palącym problemem stała się jej modernizacja i rozbudowa. Takie koncepcje pojawiły się już w latach osiemdziesiątych i na początku dziewięćdziesiątych, jednak koszty wymaganych działań inwestycyjnych dla tej oczyszczalni przekraczały nasze możliwości wykonania zamierzeń w relatywnie krótkim czasie.
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych pojawiły się nowe możliwości pozyskiwania środków na realizacje inwestycji komunalnych. Prace nad Agendą 2000, czyli budżetem Unii Europejskiej na lata 2000-2007 oraz ustanowienie w nim przedakcesyjnego Funduszu ISPA, dały nam możliwości pozyskania wsparcia inwestycji ze środków unijnych. Już na początku 1999 r. zaczęliśmy przygotowywać Studium Wykonalności projektu oraz aplikację do Funduszu Przedakcesyjnego. Projekt inwestycyjny „Oczyszczalni Ścieków Płaszów II w Krakowie” został zakwalifikowany do wsparcia ze środków ISPA w grudniu 2000 r. Memorandum Finansowe zakładało, że 70 proc. funduszy na realizację projektu ma pochodzić z budżetu Unii Europejskiej, a pozostałe 30 proc. pokryje Beneficjent – czyli Miasto Kraków. Ostatecznie poprzez umowę obowiązki Beneficjenta zostały scedowane na MPWiK. Na sfinansowanie udziału własnego spółka zaciągnęła kredyt pomocowy w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju.
Co da miastu zakończenie rozbudowy i modernizacji?
Zrealizowanie tej inwestycji umożliwi pełne biologiczne i mechaniczne oczyszczanie ścieków odprowadzanych z centralnych dzielnic Krakowa. Dzięki temu będziemy mieli możliwość oczyszczania wszystkich ścieków powstających w Krakowie – teraz i w perspektywie dziesięcioleci. Tym samym osiągniemy kolejny cel, czyli przywracanie czystości Wisły i Morza Bałtyckiego. Trzeba pamiętać, że Polska jest sygnatariuszem Konwencji Helsińskiej o ochronie wód Bałtyku. Inwestycje proekologiczne w Krakowie sprawią, że nasze miasto zostanie skreślone z niechlubnej listy trucicieli Bałtyku. Zdecydowanie zmniejszą się także opłaty środowiskowe, a także unikniemy kar za odprowadzanie ścieków niedostatecznie oczyszczonych.
Oczyszczalnia Płaszów II będzie nowoczesnym zakładem spełniającym wymogi wszystkich norm dotyczących gospodarki ściekowej i ochrony środowiska. Zastosowane zostaną tu bardzo efektywne procesy technologiczne, które będą się odbywały z udziałem nowoczesnych instalacji, urządzeń, systemów kontrolno-pomiarowych i sterowniczych.
Czy tak skomplikowaną inwestycję wykonuje jeden wykonawca pod państwa nadzorem?
Zacznijmy od początku – Memorandum Finansowe przewidywało wykonanie projektu w ramach czterech kontraktów. Główny obejmuje roboty wraz z dostawami. Pozostałe trzy to kontrakty pomocnicze, dotyczące między innymi opracowania materiałów przetargowych, zarządzania i nadzoru nad budową, wsparcia beneficjenta, czyli pomocy zewnętrznych konsultantów.
Jeśli spojrzymy na realizację projektu chronologicznie, to pierwsze działania zaczęły się zaraz w 2001 r. i obejmowały przygotowanie materiałów przetargowych z pomocą konsultanta zewnętrznego – wtedy jeszcze nie umieliśmy sami wykonać takiej specyfikacji.
Następnym krokiem był wybór Inżyniera Kontraktu, ponieważ UE wymaga rozdzielności nadzoru od zarządzania, taka instytucja musiała się pojawić. I tu odpowiem na pana pytanie – bezpośrednio nie nadzorujemy sami robót na budowie, robi to w naszym imieniu właśnie Inżynier Kontraktu, czyli jednostka, łącząca w sobie zadania – według polskiej nomenklatury, inwestora zastępczego, inspektora nadzoru inwestorskiego i koordynatora czynności nadzoru inwestorskiego.
Trzecim zadaniem jest wsparcie dla MPWiK S.A. jako jednostki realizującej projekt, polegające na pomocy w zagadnieniach prawnych i finansowo-ekonomicznych, przy tak skomplikowanym systemie rozliczeń, jaki się u nas pojawił. Proszę zwrócić uwagę: mamy do czynienia z pieniędzmi z Unii Europejskiej, budżetem miasta Krakowa, kredytem z EBOiR oraz naszymi własnymi środkami.
I wreszcie kontrakt główny na „Rozbudowę i Modernizację Oczyszczalni Ścieków Płaszów II w Krakowie” będący umową na roboty budowlane, na bazie której Wykonawca zaprojektuje, wybuduje i wyposaży w urządzenia oczyszczalnie ścieków, a ponadto dokona rozruchów i przekaże Zamawiającemu – czyli MPWiK S.A. – pracującą z pełnym efektem jakościowym instalację.
Wiem, że dokonaliście państwo zmiany zakresu projektu – proszę wyjaśnić, na czym ona polega?
Według Memorandum Finansowego koszt realizacji projektu miał wynieść 80 mln euro. Po przeprowadzeniu przetargów okazało się jednak, że na realizację tej inwestycji potrzeba 46,9 mln euro, pozostało więc ponad 33 mln euro. Pieniądze były – zarezerwowane w Memorandum Finansowym, nie mieliśmy jednak tytułu wykonawczego do nich. Z tego powodu tuż po podpisaniu kontraktu głównego, podczas posiedzenia Komitetu Monitorującego, przedstawiliśmy koncepcję zagospodarowania tych oszczędności.
Koncepcja ta zakładała realizację inwestycji bezpośrednio związanych z modernizowaną oczyszczalnią ścieków. Chodzi tu o rekultywację lagun osadowych, budowę kolektora Dolnej Terasy Wisły i Stacji Utylizacji Osadów. Po wstępnej notyfikacji przeszliśmy do sporządzenia Studium Wykonalności i Wniosku o korektę Memorandum i ostatecznie w grudniu 2005 r. Komisja Europejska podjęła decyzję o rozszerzeniu projektu.
Wspomniane laguny osadowe pełniły rolę składowiska osadów od 1974 r. do końca 2002 r. Przez ten czas zgromadziły się tu ogromne ilości tego materiału. Zagospodarowanie lagun będzie polegało na przykryciu ich warstwami uszczelniającymi ziemi. Rekultywacja tego składowiska wraz z modernizacją oczyszczalni ścieków przyniesie pełny efekt ekologiczny, czyli ochronę wód płynących i podziemnych, powietrza, dzięki stworzeniu na lagunach zieleni izolującej oczyszczalnie od osiedli mieszkaniowych.
Zadaniem międzysystemowego kolektora Dolnej Terasy Wisły będzie odciążenie systemu kanalizacyjnego centralnych dzielnic Krakowa poprzez skierowanie części ścieków do systemu kanalizacyjnego Nowej Huty. Zoptymalizuje on pracę obu oczyszczalni. Dodatkowo zostanie skanalizowana część osiedli mieszkaniowych położonych wzdłuż kolektora. Unikniemy w ten sposób konieczności bardzo kapitałochłonnej rozbudowy syfonu pod Wisłą, który teraz jest bardzo przeciążony hydraulicznie.
Pozostała jeszcze Stacja Termicznej Utylizacji Osadów. Pozwoli ona na uzyskanie autotermiczności procesów suszenia i utylizacji oraz spowoduje, jak wspomniałem wcześniej, że cały biogaz produkowany w procesie fermentacji będzie przeznaczony do produkcji energii elektrycznej, wykorzystywanej z kolei na potrzeby oczyszczalni. Zyskamy energię wystarczającą na pokrycie połowy dobowego zapotrzebowania na prąd. W skali np. roku daje to bardzo poważne oszczędności. Posiadając tak wyposażony zakład, będziemy mogli przyjmować do utylizacji osad z innych oczyszczalni na terenie miasta i sąsiednich gmin. Łącznie daje to bardzo pozytywny efekt ekologiczny. Gaz daje energię, zmniejsza koszty użytkowania oczyszczalni, a osady dzięki utylizacji są całkowicie unieszkodliwiane. Popioły pozostałe po ich utylizacji mogą być z kolei wykorzystane w zależności od stopnia ich przetworzenia do budowy dróg lub na inne cele ogólnobudowlane.
Panie prezesie, powiedział pan, że potraficie wykorzystywać potencjalne możliwości.
Staramy się korzystać z ogromnych możliwości wsparcia inwestycji ekologicznych, jakie daje Fundusz Spójności. Dwa lata temu złożyliśmy aplikacje do tegoż funduszu na dwa projekty: jeden dotyczący podniesienia jakości i niezawodności gospodarki ściekowej w Krakowie oraz rozbudowy i modernizacji infrastruktury kanalizacyjnej miasta Krakowa, drugi – poprawa jakości i niezawodności zaopatrzenia w wodę miasta Krakowa. Później projekty zostały połączone w jeden, który ostatecznie przyjął nazwę „Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie”.
Skoncentrujmy się na etapie pierwszym projektu, który obejmuje uporządkowanie kanalizacji w rejonie Borku Fałęckiego poprzez odłączenie potoku Urwisko. Potok ten przebiegał przez teren, na którym w połowie XX w. rozpoczęto budowę zakładu przemysłowego, w związku z tym włączono go do kanalizacji miejskiej. Efekt jest taki, że wody, które nie są ściekami, wpadają do kanalizacji, co powoduje wyższe koszty oczyszczania, pogarsza sprawność systemu kanalizacyjnego. Zadanie polega na budowie kanału odłączającego potok od kanalizacji miejskiej i odprowadzenie wód bezpośrednio do rzeki Wilgi.
Kolejnym zadaniem jest renowacja systemu kanalizacyjnego miasta Krakowa. Na podstawie diagnostyki prowadzonej przez specjalistyczne inspekcje telewizyjne wytypowano do renowacji 55,7 km kanałów ściekowych.
Następną inwestycją jest budowa kanału odciążającego kolektor B w Nowej Hucie. W czasie intensywnych opadów część ścieków, poprzez przelew usytuowany w rejonie osiedla Centrum E, kierowana jest bezpośrednio kanałem na teren pobliskich użytków ekologicznych, tzw. Łąki Nowohuckie, powodując zanieczyszczenie środowiska. Inwestycja obejmuje budowę kolektora ogólnospławnego, który przejmie część ścieków z przelewu i odprowadzi je do innego kolektora.
Czwartym zadaniem jest budowa kanalizacji sanitarnej we wschodnich rejonach Krakowa, czyli peryferiach na wschód i południowy-wschód od kombinatu ISPAT Polska Stal S.A., które nadal nie są skanalizowane. Budowa kanalizacji sanitarnej w tych rejonach miasta z uwagi na ich znaczny obszar będzie realizowana w trzech etapach. W pierwszym etapie powstanie ponad 8 km głównych kolektorów sanitarnych, pięć pompowni ścieków sanitarnych oraz rurociągi tłoczne.
Całkowity koszt kwalifikowany realizacji tych zadań wynosi około 36,5 mln euro. 59 proc. kosztów sfinansuje Fundusz Spójności, pozostałe 41 proc. będzie pochodziło z środków własnych MPWiK S.A.
Panie prezesie, widzę, że Kraków i spółki komunalne od dawna potrafią wykorzystywać środki pomocowe.
Tak. Kluczową sprawą jest umiejętność pozyskiwania tych środków. My wiemy jak to robić. Bez udziału funduszu ISPA, a teraz Funduszu Spójności nie byłoby możliwe prowadzenie tak szeroko zakrojonych i kosztownych inwestycji. Uzyskaliśmy szansę na rozbudowanie nowoczesnej i efektywnej gospodarki wodno-ściekowej w mieście, poprawę stanu środowiska naturalnego i jakości życia mieszkańców miasta.
Dziękuję za rozmowę.
PN
Energia – Środowisko – Infrastruktura
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 marca 2006 r.
We know how to use possibilities
Interview with Mieczysław Góra, Director for Technical Operations and Investment, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji SA in Kraków
We know that thanks to Cohesion Fund assistance, Kraków is now developing modern infrastructure and improving its sewage management system. I hope that this will translate into better living conditions for city residents at no additional costs, but we shall come back to this later. Could you describe briefly Kraków’s sewage system?
Kraków’s sewage system consists of two separate systems, each with its own sewage treatment pant. The Kraków system with „Płaszów” treatment plant services around 550 thousand residents, the Nowa Huta system with „Kujawy” treatment plant – around 250 thousand people. Areas which due to location cannot be serviced by these two treatment plants have their own local sewage plants.
Let us focus first on „Kujawy” sewage treatment plant.
The mechanical-biological treatment plant „Kujawy” is a modern facility which meets Polish and EU standards. It was put into operation in 1999 and expanded in 2002. Construction of the facility begun in the 1980s by the Lenin Steelworks but due to economic transformation in Poland, the investment was completed by MPWiK SA. We are proud of this plant, even though it handles only 25% of the total sewage produced in Kraków. The remaining 75% of sewage is conveyed to „Płaszów” where it is, however, inefficiently treated.
This will probably change soon as extension and modernization of the plant is already underway. How did the investment begin?
„Płaszów” Sewage Treatment Plant was constructed in 1974. Although the plant was designed as a mechanical-biological plant, its construction was limited to the mechanical section only. During Poland’s economic and social transformation, it became urgent to extend and modernize the plant. Such plans were made already in the 1980s and early 1990s but investment costs were beyond our capabilities of implementing them in a relatively short time.
The late 1990s brought new possibilities for financing municipal investments. Agenda 2000 programme and the EU budget for 2000-2007 part of which was allocated to the ISPA Pre-accession Fund, created new opportunities for EU assistance. In the early 1999 we launched a Feasibility Study and set out to prepare an application for funding. In December 2000, the „Kraków Płaszów II Sewage Treatment Plant” investment project was approved under the ISPA Pre-accession Fund. According to the Financing Memorandum, 70% of the project cost shall be covered by the European Union and the remaining 30% shall be financed by the Beneficiary which is the City of Kraków. Eventually, however, under a relevant agreement, obligations of the Beneficiary were assigned to MPWiK. In order to finance its share in the project cost, the company incurred a loan from the European Bank for Reconstruction and Development.
What benefits will the extension and modernization of the plant bring for the city?
The investment will allow for full biological and mechanical treatment of sewage collected from Kraków’s central districts. It will allow us to treat all sewage produced in Kraków – now and in the next decades. In this way, we will achieve another of our goals which is improvement of water quality in the Vistula and the Baltic Sea. We should remember that Poland is a signatory state to the Helsinki Convention on the Protection of the Marine Environment of the Baltic Sea. Thanks to pro-ecological investments in Kraków, the city will be removed from the list of the cities which contribute to contamination of the Baltic Sea. We will also pay lower eco charges and will avoid penalties for inefficient sewage treatment.
„Płaszów II” treatment plant will be a modern facility complying with norms for sewage treatment and environmental protection. We will combine effective technological processes with modern installations, facilities, control and measurement systems as well as steering systems.
Is this complicated investment executed by one contractor under your supervision?
Let us start from the beginning. The Financing Memorandum envisaged execution of the project through four contracts. The main contract comprises construction works and supplies. The remaining three are ancillary contracts concerning, among others, preparation of tender documentation, construction management and supervision as well as assistance to the beneficiary by exterior consultants.
Following implementation of the project chronologically, we see that the first activities begun in 2001. They involved preparation of tender documentation with help from an exterior consultant – back then we did not know how to prepare such a specification.
The next step was to select Contract Engineer. This was necessary to comply with the EU requirement of separation of contract supervision from contract management activities. And now I can answer your question – we do not exercise direct supervision over construction works. This is done on our behalf by the Contract Engineer who combines the duties of the so-called substitute investor, construction inspector and the coordinator of investor supervision.
The third task consists of providing legal and financial-economic assistance to MPWiK SA – which is the project implementation unit – in order to help it comply with the complicated settlement procedures. It should be noted that we deal with money from the European Union budget, the budget of Kraków, a loan from EBRD as well as our own financial resources.
And finally, there is the main contract for „Extension and Modernization of Kraków Płaszów II Sewage Treatment Plant” comprising construction works. Under the contract, the Contractor shall design, construct, equip and start-up the plant and shall hand over the fully operational facility to the Employer, which is MPWiK SA.
I know you have changed the project scope – what changes did you introduce?
According to the Financing Memorandum, the project cost was 80 million euros but after completion of tendering procedures, it turned out that the investment required only 46.9 million euros. As a result we had a surplus of over 33 million euros. However, since these resources were reserved by the Financing Memorandum, we were not entitled to use them. That is why, after the main contract was signed, we presented our concept paper on allocation of these surplus resources at the Monitoring Committee meeting.
Our concept paper envisaged investments directly linked to modernization of the treatment plant. They involved reclamation of sludge lagoons, construction of a collector sewer for the Lower Terrace of the Vistula and construction of a Sludge Treatment Unit. After initial notification, we set out to prepare a feasibility study and the application for amendment of the Memorandum. Finally, in December 2005, the European Commission approved extension of the project.
The mentioned sludge lagoons served as a sludge storage from 1974 till the end of 2002 accumulating increasing volumes of sludge. Their reclamation will be consist of applying impermeable layers of soil. Together with plant modernization, reclamation of sludge lagoons will bring substantial environmental benefits in terms of protection of surface and underground waters and improvement of air quality. The latter will be achieved through creation of green belts on the lagoons which will isolate the sewage treatment plant from residential areas.
The purpose for the intersystem collector sewer of the Lower Terrace of the Vistula is to relieve the sewage network in the central districts of Kraków through partial transmission of sewage to the Nowa Huta system. The collector will optimise performance of both treatment plants. Additionally, we will cover residential districts situated along the collector by sewage system. This will help us avoid the very capital-intensive extension of the overwhelmed siphon trap under the Vistula bed.
And, finally, construction of the Unit for Thermal Treatment of Sludge will allow for introduction of auto-thermal sludge treatment in plant. All biogas which will be generated during sludge fermentation will be used to produce electricity for the plant’s own consumption. Bio-gas generated power will cover half of the plant’s daily power needs. Hence, every year we will save substantial sums of money. Thanks to our sludge treatment unit will also be able to handle sludge from other plants located in the city and adjacent municipalities. This will translate into considerable benefits for the environment. Gas gives energy and lowers operating costs while treatment of sludge neutralizes its environmental effects. Moreover, ashes produced from sludge incineration may be used fully or partially, depending on the degree of processing, in road construction or for other construction purposes.
You said you know how to use potential possibilities.
We try to make use of the huge opportunities offered by the Cohesion Fund to implement eco-investments. Two years ago we applied for the Cohesion Fund assistance for co-financing of two projects: one concerning improvement of performance and reliability of the sewage management system in Kraków including extension and modernization of sewage infrastructure, and another one concerning improvement and reliability of the city’s water supply system. Later these two projects were combined into one larger entitled „Kraków Water and Sewage Management System”.
Let us focus on the first project phase which involves improvement of sewage system in the area of Borek Fałęcki through exclusion of Urwisko stream from the sewage system. The stream was connected to the city sewage system in the mid 20th century when an industrial plant began to be built on its adjacent areas. As a result, waters other than sewage enter sewage system thereby increasing treatment costs and affecting system efficiency. This project task consists of construction of a channel which will separate the stream from the city’s sewage system and conveyance of waters directly into the river Wilga.
The next task involves renovation of sewage system in Kraków. Based on the piping diagnostics carried out by television inspection, 55.7 km of sewers were selected for renovation.
Another investment consists of construction of an overflow tunnel to relieve collector B in Nowa Huta. During heavy rainfalls, some of the sewage runs directly through an overflow structure, located in the residential area Centrum E, and discharges into the adjacent ecological zone, the so-called Nowa Huta Meadows, causing environmental pollution. The investment involves construction of a combined sewer which will intercept some of the overflow and convey it into a different collector.
The fourth task involves construction of sanitary sewage collection system in the eastern parts of Kraków comprising the city’s outskirts to the East and South-East of the ISPAT Polska Stal SA conglomerate, which are not covered by the sanitary sewage system. Since these areas are vast, construction of sanitary collection network will be divided into three phases. The first phase will involve construction of 8 km of sanitary sewer main collectors, 5 sanitary sewage pumping stations and force mains.
Total eligible cost of these tasks amounts to around 36.5 million euros. 59% of the costs will be financed from the Cohesion Fund, the remaining 41% will be covered by MPWiK SA.
I see that Kraków and municipal companies already have considerable experience in efficient utilization of assistance funding.
Yes. The key issue is to obtain funding. We know how to do it. Without support from the ISPA Fund and now the Cohesion Fund, we would not have been able to implement such large and costly investments. The EU assistance funding gave us a possibility to develop a modern and effective water and sewage management system, to improve environmental quality and enhance living conditions of city residents.
Thank you.
PN