Ochrona Środowiska XI – Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO 2000
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 271 (5741) 21 listopada 2000 r.

Przyjazna chemia
Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. – lider produkcji tworzyw sztucznych oraz promotor troski o środowisko

 

Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. to jedno z największych w Polsce przedsiębiorstw należących do sektora wielkiej syntezy chemicznej. W strukturze asortymentowej zakładów znajduje się obecnie około 120 produktów. Na początku swego istnienia Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. produkowały przede wszystkim nawozy saletrzane (saletrzak, saletra). Przez lata jednak firma poszerzyła i zmieniła asortyment swoich produktów uzupełniając je o całą gamę tworzyw sztucznych i półproduktów do ich wytwarzania. W zakładach opracowano szereg własnych, oryginalnych technologii produkcji m.in. kaprolaktamu, TARNAMIDUŽ (poliamid), TARFLENUŽ (politetrafluoroetylen) i TARNOFORMUŽ (poliacetal), firma produkuje również PCW. Obecnie produkcja i sprzedaż nawozów stanowi niewielki procent, a dominują półprodukty do wytwarzania tworzyw sztucznych oraz ww. nowoczesne tworzywa sztuczne. Zakłady dysponują najszerszą w Polsce ofertą w zakresie produkcji tworzyw sztucznych i są największym w kraju ich eksporterem dysponującym rozwiniętym przetwórstwem. To wszystko przekłada się na najwyższe miejsca w branżowych rankingach.

Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. od wielu lat racjonalnie łączą tradycję z nowoczesnością oraz produkcję z troską o środowisko. Posiadane certyfikaty ISO 9001 gwarantują wysoką jakość produkowanych wyrobów, a realizowane programy prośrodowiskowe zapewniają bezpieczne współistnienie przedsiębiorstwa i otoczenia.

Priorytetem przyjętym w zakładach jest spełnianie wymagań prawnych w odniesieniu do aspektów środowiskowych oraz permanentne ograniczanie oddziaływania na środowisko. Od lipca 1994 r. Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. realizują międzynarodowy program „Odpowiedzialność i Troska”, kładąc szczególny nacisk na ochronę środowiska, zdrowie i bezpieczeństwo załogi i okolicznych mieszkańców. Uzyskane efekty zostały dostrzeżone i właściwie docenione przez władze ochrony środowiska. Podczas targów POLEKO w 1998 r. zakłady wyróżnione zostały przez ministra środowiska specjalnym dyplomem. W październiku 1999 r. Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. uhonorowane zostały Certyfikatem Realizatora Programu „Odpowiedzialność i Troska”. Podstawową wytyczną w realizacji działań jest „Polityka środowiskowa”, która znana jest i stosowana przez całą załogę oraz jest dostępna publicznie. „Polityka środowiskowa” jest też formą zobowiązania przyjętego przez Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. w związku z wdrażaniem systemu zarządzania środowiskowego opartego o normę PN EN ISO 14001.

Co wyróżnia Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach spośród innych firm branży chemicznej w związku z aspektami środowiskowymi?

Zakłady są absolutnym liderem, jeśli chodzi o dziedzinę analiz zagrożeń i oddziaływań wynikających ze stosowania substancji i procesów niebezpiecznych. Pionierska praca obejmująca wytypowanie scenariuszy oraz określenie prawdopodobieństwa zdarzeń wypadkowych obejmuje ponad 1500 stron i jest bazą współdziałania ze służbami miejskimi oraz wykorzystywana jest do planowania kolejnych przedsięwzięć.

O fakcie, że oddziaływanie zakładów nie zagraża nadmiernie środowisku zaświadcza obecnie sama przyroda istniejąca na terenie i w najbliższym otoczeniu przedsiębiorstwa. Wykonana przez niezależnych ekologów inwentaryzacja zasobów przyrodniczych Zakładów Azotowych w Tarnowie wykazała bogactwo rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Stwierdzono występowanie 329 gatunków roślin, 13 gatunków ssaków, 60 gatunków ptaków. Największe osobliwości przyrodnicze, na jakie natrafiono na terenie zakładów to stanowisko kilku tysięcy sztuk kruszczyka błotnego, z rodziny storczykowatych, stanowiska lęgowe wielu rzadkich gatunków ptaków chronionych, jak np. mewa czarnogłowa, stanowiska chronionych grzybów: purchawicy olbrzymiej i flagowca.

Zakłady były również pionierem w prowadzeniu otwartej polityki informacyjnej. Od 1994 roku wydawane są raporty środowiskowe i dodatki ekologiczne do gazety lokalnej, prezentowane są osiągnięcia i bariery środowiskowe w ramach audycji radiowych. Rzetelnie przygotowywane w zakładach informacje zmieniły nieprzychylnych z początku dziennikarzy w orędowników dokonań proekologicznych przedsiębiorstwa. Wpływ na taki stan rzeczy miała dobra współpraca z lokalną społecznością, prowadzenie szerokiego monitoringu środowiskowego, w tym wykorzystywanie unikatowego w skali kraju samochodu awaryjno-pomiarowego.

W okresie realizacji programu „Odpowiedzialność i Troska” emisja do powietrza wszystkich rodzajów zanieczyszczeń obniżyła się blisko trzykrotnie, półtorakrotnie spadł pobór wód i osiągnięto zmniejszenie głównych zanieczyszczeń w ściekach, tj. ChZT o 2,7 razy i bezprecedensowe ograniczenie ładunku azotu amonowego o 12 razy. Był to generalnie wynik prowadzonych inwestycji, których koszty przekroczyły kwotę 570 mln zł oraz skutecznej aktywizacji załogi, dobrze rozumiejącej rangę problemów środowiskowych.

Wśród inwestycji realizowanych w ostatnich latach znajdują się m.in. proekologiczna modernizacja elektrociepłowni, zmiany technologii, w tym budowa dwuciśnieniowej instalacji kwasu azotowego czy budowa instalacji kwasu stężonego. Zmniejszono uciążliwość instalacji do produkcji kaprolaktamu oraz zmodernizowano oczyszczalnię ścieków, przystosowując do skutecznego oczyszczania ścieków zawierających związki formaldehydowe i azotowe.

Zakładowa elektrociepłownia od lat pozostawała jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń. Stąd też realizowane przedsięwzięcia dotyczyły tej instalacji, a przeprowadzona modernizacja elektrociepłowni przyczyniła się do zmniejszenia emisji tlenków azotu, dwutlenku siarki, pyłu, ograniczenia ilości składowanych popiołów. Ostatnio zrealizowaną inwestycją związaną z modernizacją elektrociepłowni jest instalacja odbioru popiołu w stanie suchym. Celem tej inwestycji było ograniczenie ilości odpadów deponowanych na składowisku, a poprzez to wydłużenie czasu jego eksploatacji i zmniejszenie oddziaływania na środowisko i w końcu gospodarcze wykorzystanie popiołów. Instalacja odbioru suchego popiołu wybudowana została na terenie elektrociepłowni będącej częścią Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. Budowa instalacji trwała od maja do grudnia 1999 roku. Zadaniem elektrociepłowni jest wytwarzanie ciepła w postaci par technologicznych i wody grzewczej oraz energii elektrycznej dla potrzeb fabryki i lokalnego osiedla. Podstawowym paliwem jest węgiel kamienny spalany w trzech kotłach pyłowych o zdolnościach nominalnych od 170 do 230 ton pary na godzinę. Instalacja suchego ujęcia popiołu służy obecnie do odbioru popiołu wytwarzanego w jednym z kotłów pyłowych. Ilość wytworzonego popiołu z tego kotła wynosi przy obciążeniu nominalnym około 170 ton na dobę. Kocioł współpracuje z elektrofiltrem o zdolności odpylania około 99%. W przeszłości cała ilość popiołu oddzielonego w elektrofiltrze była transportowana hydraulicznie na zakładowe składowiska odpadów.

Wady związane ze składowaniem popiołów były powodem poszukiwania innego sposobu zagospodarowania tych odpadów. Po przeprowadzeniu analizy istniejącego problemu uznano, że ze względów ekologicznych i ekonomicznych najlepsze jest rozwiązanie umożliwiające wykorzystywanie popiołów jako surowców do produkcji poza Zakładami Azotowymi w Tarnowie-Mościcach S.A. Dotychczasową przeszkodą w możliwości wywozu popiołów z zakładów był brak instalacji umożliwiającej załadunek autocystern.

Instalacja odbioru popiołu w stanie suchym z elektrofiltra została zaprojektowana przez BIPROZAT Biuro Projektów Zakładów Azotowych Tarnów Sp. z o.o. Instalację można podzielić na dwa główne układy technologiczne: układ transportu popiołu do zbiornika magazynowego oraz układ magazynowania i załadunku popiołu. Pył ze zbiornika pośredniego elektrofiltra dostaje się do podajnika komorowego. Stąd transportowany jest pneumatycznie do zbiornika magazynowego. Powietrze sprężone pochodzi z sieci zakładowej. W pracy podajnika komorowego można wyróżnić 4 fazy: napełniania, przetłaczania, dekompresji i przedmuchu. Napełnianie podajnika komorowego sygnalizowane jest przez dwie sondy poziomu. Popiół magazynowany jest w pionowym zbiorniku o pojemności 82 m3 popiołu. Przed opuszczeniem zbiornika powietrze przechodzi przez cyklon. Wychwycony pył poprzez dozownik celkowy powraca do zbiornika. Ilość popiołu w zbiorniku kontrolowana jest przez sondy poziomu. Pod silosem zamontowany jest ciąg wysypowy z zasuwami oraz rękaw załadowczy z wciągarką elektryczną. Praca rękawa podczas załadowania nadzorowana jest przez układ sterowania. Załadunek cysterny samochodowej o pojemności około 32 m3 trwa 5 min. Instalację odbioru popiołu w stanie suchym w Zakładach Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. cechuje wysoki stopień automatyzacji zachodzących procesów.

Łączne nakłady na realizację inwestycji wyniosły około 810 tys. zł. Aktualnie popiół odbierany jest przez cementownię, która wykorzystuje go jako surowiec do swojej produkcji. Do transportu wykorzystuje się autocysterny, które dostarczają cement dla odbiorców z rejonu Tarnowa, a w trasę powrotną zabierają popiół. We wrześniu 2000 r. wysłano z Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. około 1300 ton popiołu, co stanowi w przybliżeniu 90% ilości popiołu wytworzonego w tym kotle.

Wybudowanie instalacji suchego ujęcia popiołu pozwala uzyskać wymierne korzyści ekonomiczne dla Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A., wynikające przede wszystkim z tytułu zmniejszenia opłat ekologicznych za składowanie popiołu, redukcji kosztów związanych z eksploatacją układu hydroodpopielania i obniżenia nakładów na utrzymanie składowiska. Realizacja inwestycji dała również efekty niewymierne, związane ze zmniejszeniem uciążliwości składowiska dla okolicznej ludności.

Nie jest to jedyna inwestycja realizowana obecnie w Zakładach Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. mająca na celu ograniczenie uciążliwości. Zakłady opracowały dalsze plany związane z głębokimi zmianami technologii, które przynieść mogą pozytywne dla środowiska skutki. Należy mieć nadzieję, że kondycja firmy oraz warunki gospodarowania pozwolą na ich realizację. Dla dobra firmy i środowiska.

Zakłady Azotowe S.A. w Tarnowie-Mościcach
33-101 Tarnów-Mościce
ul. E. Kwiatkowskiego 8
tel. (014) 637-40-96, fax (014) 637-44-48
e-mail: [email protected]
http://www.azoty.tarnow.pl

 

• Informacja o firmie Zakłady Azotowe S.A. w Tarnowie-Mościcach