Energia XXXVIII / Ochrona Środowiska XX
Dodatek promocyjno-reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 64 (6747) 16 marca 2004 r.
Przyszłość energetyki dolnośląskiej – ze szczególnym uwzględnieniem gmin
Wypowiedź Henryka Gołębiewskiego, marszałka województwa dolnośląskiego
Za kilkadziesiąt dni staniemy się częścią jednolitego europejskiego rynku energii. Co prawda Polsce, a zwłaszcza regionowi dolnośląskiemu, członkowi Unii Europejskiej, nie grozi brak energii. Jednak Europa cierpi na jej nadmiar i bardzo intensywnie poszukuje nowych rynków zbytu.
Dla zachowania bezpieczeństwa energetycznego po dostosowaniu do wymogów Unii Europejskiej potrzebna jest m.in. dywersyfikacja struktury bilansu energetycznego i zwiększenie udziału szlachetnych nośników energii. W bilansie energetycznym regionu powinno wzrosnąć znaczenie roli energii ze źródeł odnawialnych oraz pochodzących ze źródeł rozproszonych i skojarzonych.
Stopień powiązań z krajami ościennymi i zdolność do konkurencji sprawia zazwyczaj wzrost bezpieczeństwa energetycznego regionu. Sieć rozdzielcza na Dolnym Śląsku, z uwagi na położenie geograficzne, mogłaby w przyszłości pełnić tę funkcję w większym stopniu niż obecnie. Podniesienie bezpieczeństwa energetycznego regionu przygranicznego wpływa w konsekwencji na wzrost bezpieczeństwa całego kraju. Wynika to ze zwiększonej ciągłości zasilania odbiorców w regionie oraz z konkurencyjności cen energii.
Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom w województwie dolnośląskim powstała już ponad dwa lata temu „Strategia energetyczna”, która jest zgodne z ustawą Prawo energetyczne oraz z założeniami polityki energetycznej Polski. Określone w dokumencie kierunki kompleksowego rozwoju energetyki Dolnego Śląska są zbieżne ze „Strategią Rozwoju Województwa Dolnośląskiego”.
Zgodność z założeniami polityki energetycznej państwa oznacza zgodność z dokumentem „Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku”. To podejście do procesu planowania wymaga stałej współpracy z samorządami terytorialnymi i przedsiębiorstwami energetycznymi działającymi w naszym regionie, aby strategia miała cechy kompletności, racjonalności i spójności. Dodatkowo strategia uwzględnia najważniejszy cel wojewódzkiej polityki energetycznej w układzie regionalnym, jakim jest równoważenie interesów przedsiębiorstw sektora energetyki, gospodarki regionu i gospodarstw domowych dla zapewnienia rozwoju pozwalającego na efektywne wytwarzanie, przesyłanie i dostarczanie energii odbiorcom, tak aby w pełni dostosować się do ich potrzeb oraz wymagań wynikających z procesów integracji z Unią Europejską. Innymi słowy można stwierdzić, iż rozwój systemów energetycznych winien być zasadny ekonomicznie, akceptowalny społecznie i minimalizujący niekorzystne skutki dla środowiska.
Jest rzeczą ważną dla rozwoju Dolnego Śląska, aby istniejący w nim znaczący sektor energetyczny był w stanie, w odpowiednim czasie, włączyć się w nadchodzące przemiany i odegrać w nich znaczącą rolę. Scenariusz, w którym firmy tego sektora upadają, nie mogąc sprostać zmianom sytuacji, jest scenariuszem czarnym, również dla regionu. Przeciwdziałanie wymaga pewnej integracji dolnośląskiej energetyki w celu uważnego śledzenia rozwoju sytuacji i reagowania z odpowiednim wyprzedzeniem.
Warto w tym miejscu podkreślić, że energetyka dolnośląska stoi na węglu brunatnym. Takie źródło energii jest przez wielu uważane za „brudne” i przez to pozbawione przyszłości. Nie należy uważać sprawy za przesądzoną i rezygnować z możliwości wykorzystania atutu węglowego. Wykpiwane przez niektórych ekologów amerykańskie programy badania nad „czystym węglem” mogą się jeszcze okazać właściwą ścieżką rozwoju. Nie należy też jednak wikłać się pochopnie w drogie i długookresowe inwestycje, rozwijające technologie energetyczne o niepewnych perspektywach.
Jednak rozbudowa i modernizacja infrastruktury energetycznej jest jednym z podstawowych warunków zapewnienia odbiorcom bezpieczeństwa energetycznego. Uwzględnienie w procesie modernizacji postępu technicznego związanego z rozwojem informatyki pozwolić powinno na wzbogacenie dotychczasowej oferty rynkowej o nowe produkty (telekomunikacja, sieci informatyczne). Pozwoli także na dokonanie postępu w zakresie opomiarowania odbiorców i szybkiej wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii, co wpłynie na poprawę zarządzania sieciami oraz poprawi standard obsługi odbiorców.
Istnieją zatem przesłanki do uznania problemu modernizacji i rozbudowy infrastruktury energetycznej za istotny z punktu widzenia rozwoju regionalnej energetyki. Usuwanie barier rozbudowy i modernizacji infrastruktury energetycznej nie może być przedmiotem zainteresowania wyłącznie podmiotów sektora energetycznego, lecz wymaga także skoordynowania działań władz samorządowych, większych odbiorców energii, instytucji finansowych oraz innych organizacji.
Kluczowym zagadnieniem wymagającym rozwiązania jest stworzenie sprawnego systemu planowania energetycznego w gminach, gdyż w wielu przypadkach brak informacji lub wadliwa informacja uniemożliwia podejmowanie przez przedsiębiorstwa energetyczne trafnych, z punktu widzenia aktualnych i przyszłych odbiorców energii, decyzji inwestycyjnych i modernizacyjnych. Prowadzi to do błędnych alokacji środków finansowych. Dobrze zidentyfikowane potrzeby energetyczne, realnie skorelowane z planami zagospodarowania przestrzennego i możliwościami rozwojowymi gminy, przyczynią się do poprawy wiarygodności i szybkości wymiany informacji pomiędzy gminami a podmiotami sektora energetycznego oraz aktualnymi i potencjalnymi odbiorcami energii.
Jednak w województwie (a także w całej Polsce) większość gmin nie zajmuje się optymalizacją kosztów zaopatrzenia w energię, przy czym wiele z nich nie opracowało jeszcze założeń do planu energetycznego, a uchwalone przez rady gmin założenia stanowią często tylko formalne wykonanie obowiązku wynikającego z prawa energetycznego. Wskazuje to na brak prowadzenia lokalnej polityki energetycznej przez gminy, w wyniku czego np. wydawane są pozwolenia na budowę sieci i źródeł energii na obszarach o nadwyżce mocy cieplnej i zdolności przesyłowej istniejącej sieci oraz niskiej ceny energii. Najczęściej jest to tłumaczone jako wprowadzenie konkurencji na lokalnym rynku energii, mimo że ta fałszywie rozumiana konkurencja dotyczy zazwyczaj naturalnych monopoli, jakimi są sieci gazownicze i ciepłownicze.
W podsumowaniu należy uznać, iż stan sektora energetyki na Dolnym Śląsku w zakresie infrastruktury technicznej i kadrowej jest zadowalający. Nie oznacza to jednak, iż są spełnione warunki do realizacji kompleksowej polityki energetycznej w regionie. Taki stan spowodowany jest wadami mechanizmu regulacji procesów wytwarzania i zaopatrywania odbiorców w energię. Dotyczy to zarówno mechanizmów regulacji na szczeblu centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym. n