Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
23 listopada 2011 r.
Ranking samorządów zrównoważonego rozwoju
prof. nzw. dr hab. inż. Eugeniusz Sobczak, prodziekan ds. nauki na Wydziale Administracji i Nauk Społecznych, Politechnika Warszawska
Rozwój zrównoważony powinien być traktowany jako strategiczny cel, który gminy (jednostki samorządu lokalnego – JSL) mogą sobie formułować w zależności od lokalnych uwarunkowań. W dynamicznie zmieniających się warunkach zewnętrznych i wewnętrznych możemy mówić raczej o przechodzeniu od jednego stanu nierównowagi do drugiego. Natomiast zrównoważony rozwój powinien uwzględniać trzy podstawowe obszary, a mianowicie gospodarczy, społeczny i środowisko naturalne (w tym zasoby) oraz powinien być trwały i uwzględniać potrzeby przyszłych pokoleń.
Natomiast badanie zrównoważonego rozwoju JSL powinno stawiać sobie jako cel diagnozowanie rozwoju społeczno-gospodarczego, co jest szczególnie cenne gdy syntetyczny miernik rozwoju jest poprawnie skonstruowany i umożliwia prowadzenie analizy rozwoju zrównoważonego w wieloleciu. Gwarantuje to diagnozę rozwoju i daje podstawę do identyfikowania słabych i mocnych stron rozwoju (stymulantów i destymulantów), co tworzy podstawę do formułowania celów rozwojowych. Prezentowana metoda konstrukcji syntetycznego miernika rozwoju (suma wag punktowych) uwzględnia najważniejsze czynniki rozwoju, a jednocześnie jest na tyle prosta, że umożliwia, przy wykorzystaniu danych z GUS, przygotowanie rankingów wszystkich JSL (miast, gmin i województw) w relatywnie krótkim czasie. Pozwala to dostarczyć samorządom informacje na temat bieżących osiągnięć rozwojowych w relacji do innych JSL. Do konstruowania syntetycznego miernika rozwoju miast i gmin zastosowano 16 zmiennych (wskaźników), natomiast w przypadku oceny rozwoju województw dodano PKB per capita. Zmienne przedstawia się poniżej:
- wydatki inwestycyjne majątkowe per capita; (10 zł = 1 punkt),
- wydatki na transport i łączność per capita; (10 zł = 1 punkt),
- udział wydatków majątkowych inwestycyjnych w budżecie gminy; (1% = 1 punkt),
- udział wydatków na transport i łączność w budżecie gminy; (1% = 1 punkt),
- udział dochodów własnych w budżecie gminy; (1% = 1 punkt),
- liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców; (1 podmiot = 1 punkt),
- liczba pracujących na 1000 mieszkańców; (1 pracujący = 1 punkt),
- liczba bezrobotnych na 1000 mieszkańców; (1bezrobotny = minus 1 punkt),
- napływ ludności w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; (1 osoba = 1 punkt),
- odpływ ludności w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; (1 osoba = minus 1 punkt),
- liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych na 1000 mieszkańców; (1 absolwent = 1 punkt),
- liczba komputerów w szkołach z dostępem do Internetu na 1000 mieszkańców, (1 komputer = 1 punkt),
- odsetek radnych z wyższym wykształceniem, (1% = 1 punkt),
- procent ludności objętej usługami wodociągowymi; (1% = 1 punkt),
- procent ludności objętej usługami kanalizacyjnymi; (1% = 1 punkt),
- procent ludności objętej usługami oczyszczalni ścieków; (1% = 1 punkt),
- PKB per capita (100 zł = 1 punkt), stosuje się przy badaniu województw.
Suma przedstawionych przy zmiennych wag punktowych stanowi syntetyczną miarę rozwoju, która pozwala uszeregować JSL w różnego rodzaju rankingi, które można wykorzystać między innymi do promowania i diagnozowania poziomu rozwoju. Natomiast analiza poszczególnych zmiennych pozwala identyfikować wspomniane na wstępie słabe i mocne strony JSL, których znajomość ułatwia formułowanie celów rozwojowych. Analiza rankingów (np. uszeregowanych według wydatków majątkowych inwestycyjnych oraz na transport i łączność) pozwala oceniać utrzymywanie ciągłości działań rozwojowych oraz otwartości samorządów na te działania. Natomiast o efektywności wspomnianych wydatków inwestycyjnych (wydatków na projekty rozwojowe) świadczy udział dochodów własnych w budżetach JSL. Ważnym rezultatem działań rozwojowych jest liczba osób pracujących i podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców oraz napływ i odpływ ludności na 1000 mieszkańców, które wskazują m.in. na osiąganie zamierzonej przedsiębiorczości oraz konkurencyjności inwestycyjnej i migracyjnej. Osiągane rezultaty zależą od wielu czynników, wśród których należy wymienić doświadczenie samorządów oraz wynikającą z tego ciągłość działań rozwojowych, potencjał gospodarczy i specjalizację gospodarczą. n