Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
9 września 2008 r.
Rekultywacja i zagospodarowanie terenów pogórniczych węgla brunatnego
Górnicy w polskich kopalniach węgla brunatnego systematycznie i zgodnie z kanonami sztuki górniczej dokonywali i dokonują rekultywacji i zagospodarowania terenów „odzyskiwanych” w miarę przesuwania się frontów eksploatacyjnych. Kopalnie nie posiadają zaległości w rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Wykonywane prace są prowadzone na wysokim poziomie europejskim zapewniającym wykorzystanie terenów do produkcji rolnej, leśnej lub też innej działalności, w tym rekreacyjnej.
Kopalnia „Konin” i Kopalnia Turów jako pierwsze w branży węgla brunatnego podjęły próby rekultywacji terenów pogórniczych wdrażając zasadę – myśl twórcy sozologii profesora i rektora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie Walerego Goetla – „Co człowiek zniszczył, człowiek musi naprawić”. Już na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku rozpoczęto prace naukowo-badawcze. Szczegółowe wytyczne organizacji bazy doświadczalnej w zakresie rekultywacji rolnej opracowała Katedra Gruntoznawstwa AGH w Krakowie w 1960 roku.
W tabeli 1 przedstawiono dane dotyczące gospodarki gruntami dla poszczególnych kopalń.
Kopalnia „Adamów”
KWB „Adamów” prowadzi działalność górniczą w rejonie Turku od ponad 40 lat. Dla potrzeb działalności kopalnia zajmowała i zajmuje sukcesywnie dziesiątki hektarów gruntów o różnym przeznaczeniu. W latach sześćdziesiątych podstawowym kierunkiem rekultywacji był kierunek leśny. Po wprowadzeniu w 1978 roku nowego sposobu zwałowania, wykonując podsięsypny sposób zwałowania wierzchowiny zwałowisk, nastąpiła zmiana kierunku zagospodarowania z leśnego na rolny. Rozpoczęto również prace nad sposobami zagospodarowania wyrobisk końcowych. Jednym z takich działań było podjęcie decyzji o wykorzystaniu wyrobiska końcowego odkrywki Bogdałów jako zwałowiska dla powstającej kilka kilometrów dalej odkrywki Koźmin. W 1994 roku na zazwałowanym terenie po odkrywce Bogdałów, w porozumieniu z Nadleśnictwem Turek, któremu teren ten miał być zwrócony, kopalnia wykonała zbiornik wodny o powierzchni 10,84 ha i kubaturze 600 tys. m3. Zbiornik zasilany jest częścią wody z odwodniania powierzchniowego odkrywki „Adamów”. Doświadczenie nabyte przy budowie zbiornika Bogdałów oraz oczekiwania społeczne sprawiły, że kopalnia podjęła decyzję o rekultywowaniu zwałowisk w kierunku wodnym. Najlepszym tego przykładem jest zbiornik Przykona o kubaturze około 7,3 mln m3, który zajmuje powierzchnię 169 ha, w tym lustro wody 140 ha. Kopalnia wykonała wszelkie prace związane z budową zbiornika oraz rowu doprowadzającego i odprowadzającego wodę w obrębie własności kopalni, natomiast powierzchnia objęta rekultywacją terenu wyniosła 242 ha. Obecnie teren ten jest jednym z najatrakcyjniejszych rejonów w okolicach Turku i w całym powiecie turkowskim. Obiekt po przekazaniu gminie Przykona stał się jednym z atutów działalności turystyczno-rekreacyjnej, bowiem poza odległym zbiornikiem Jeziorsko region ten pozbawiony jest naturalnych zbiorników wodnych. Kopalnia zamierza prowadzić w dalszym ciągu rekultywację w kierunku wodnym. Obecnie oddano do użytkowania kolejny zbiornik wodny na terenie zwałowiska zewnętrznego odkrywki Koźmin (rys.1).
Będzie on spełniał wiele funkcji, podobnie jak poprzednie, ale przede wszystkim – będzie doskonałym obiektem wkomponowanym w krajobraz, będzie źródłem odnowy fauny i flory na terenach pogórniczych, ale również, a może przede wszystkim – będzie obiektem uatrakcyjniającym kolejną gminę tego regionu i przyczynkiem do ożywienia gospodarczego na tych terenach. W ostatnim czasie kopalnia zaczęła podchodzić do gospodarki wodą w sposób kompleksowy. Kopalnia przy współpracy RZGW Poznań oraz WZMIUW w Poznaniu opracowała Koncepcję sieci hydrologicznej i gospodarki wodą w rejonie odkrywek KWB „Adamów” i „Koźmin” Koncepcja ma na celu: racjonalizację gospodarki wodą, minimalizację negatywnego wpływu odwodnienia złoża poprzez gromadzenie wody w sukcesywnie budowanych zbiornikach retencyjnych, dostarczenie niezbędnych ilości wód do celów nawodnień rolniczych, stworzenie rezerwy powodziowej. Docelowo w rejonie ma powstać 7 zbiorników wodnych połączonych siecią hydrologiczną i budowlami hydrotechnicznymi o pojemności ponad 200 mln m3 wody wraz przerzutem wody ze zbiornika Jeziorsko. Część zbiorników będzie budowana w celach rekreacyjnych a pozostałe w celach przyrodniczych tj. tworzenia ostoi dla ptaków. Taki sposób zagospodarowania terenów pogórniczych jest atrakcyjnym, oczekiwanym kierunkiem, który łączy zarówno potrzeby społeczne jak i wymagania ochrony środowiska.
Kopalnia Bełchatów
Rekultywacji terenów pogórniczych w kopalni wymagają dwa pola: Bełchatów oraz Szczerców. Obecnie eksploatowane pole Bełchatów zajmuje powierzchnię około 3 887 ha i zostanie wyczerpane około 2020 roku. Udostępnienie złoża wymagało zdjęcia nadkładu, który został usytuowany na zwałowisku zewnętrznym, wyniesionym ponad teren na wysokość 195 m i powierzchni u podstawy około 1 480 ha. Zwałowisko to zostało zrekultywowane w kierunku leśnym, poprzez nasadzenie 14 000 sztuk/ha odpowiednio dobranych gatunków drzew i krzewów. Obecnie zwałowanie nadkładu odbywa się w wyeksploatowanym wyrobisku odkrywki Bełchatów, którego część będzie również zalesiona, część przeznaczona pod składowisko popiołów i kopalin towarzyszących, a w pozostałej części wyrobiska zostanie utworzony zbiornik wodny. W 2002 roku rozpoczęto udostępnianie pola Szczerców o powierzchni docelowej około 2 360 ha, które umożliwi pracę kopalni i elektrowni do 2038 roku.
Udostępnienie węgla w polu Szczerców wymaga zdjęcia nadkładu i ulokowania go na zwałowisku zewnętrznym o powierzchni docelowej około 8 km2. Według jednego z rozważanych wariantów zagospodarowania wyrobiska końcowego, zwałowisko to traktowane będzie jako przejściowe. Ulokowany w nim nadkład, po wyeksploatowaniu węgla około 2038 roku, może być wykorzystany do wypłycenia wyrobiska odkrywki Szczerców. Eksploatacja złoża węgla brunatnego spowoduje powstanie dwóch wyrobisk końcowych, ze względu na występowanie wysadu solnego Dębina. W rezultacie tych działań powstaną dwa zbiorniki wodne połączone kanałem o powierzchni ok. 32,5 km2 i kubaturze około 2,4 mld m3 (rys. 2).
Rekultywacja i zagospodarowanie wyrobisk staną się przedsięwzięciami wymagającym dużych nakładów finansowych i technicznych, między innymi ze względu na trwającą równolegle eksploatację wyrobisk. Przewiduje się, że generalnym kierunkiem zagospodarowania wyrobisk będzie zagospodarowanie wodne. Bezpośrednio po zakończeniu eksploatacji wyrobiska będą posiadały głębokość około 280 m. Zakończenie przygotowania wyrobisk poeksploatacyjnych do napełniania wodą przewiduje się około 2049 roku, po wykonaniu wszystkich prac związanych z ich wypełnieniem tak, aby dna przyszłych jezior znalazły się powyżej zalegania stropu wysadu solnego.
Przewiduje się, że naturalne, siłami przyrody, wypełnienie zbiorników wodą może trwać około 60 lat, a w przypadku dodatkowego zasilania wodami spoza leja depresyjnego – 18 lat. Jednym z zadań już zrealizowanych przez kopalnię, które uatrakcyjniło region jest użytkowana na zboczu zwałowiska zewnętrznego (Góra Kamieńsk) trasa zjazdowa o długości ponad 850 m dla miłośników sportów zimowych z nowoczesną infrastrukturą w postaci wyciągów narciarskich i zapleczem gastronomiczno-hotelarskim. Ostatnio oddano do użytku ponad 500 metrową zjeżdżalnię saneczkową. Obecnie kopalnia rozważa kompleksowe zagospodarowanie terenów pogórniczych z budową krytych nartostrad, hipodromów i autodromów, torów wyścigowych a nawet z budową toru na wzór Formuły I, sztucznych torów wodnych z plażami i przystaniami żaglowymi i motorowodnymi oraz z budową parku technologicznego z muzeum maszyn (koparek i zwałowarek) oraz urządzeń górniczych. Po zbudowaniu wymienionych obiektów region górniczy stanowiłby region sportów i rekreacji największy w Polsce.
Kopalnia Turów
Rekultywację terenów poeksploatacyjnych Kopalnia Turów rozpoczęła w latach 60., przyjmując koncepcję leśnego zagospodarowania zwałowiska zewnętrznego. Czynione próby rekultywacji terenów pogórniczych w kierunku rolnym nie znalazły uzasadnienia, ze względu na wzrastające koszty i uzyskane małe wydajności plonów. Działania takie znalazły potwierdzenie w decyzjach administracyjnych, ustalających leśny kierunek zagospodarowania. W roku 2008 Kopalnia Turów zakończyła prace związane z rekultywacją zwałowiska zewnętrznego. W wyniku prowadzonych prac powstał zwarty kompleks leśny o powierzchni ponad 2175 ha. Efekty prowadzonych prac rekultywacyjnych przyczyniają się przede wszystkim do poprawy jakości podstawowych komponentów środowiska: powietrza atmosferycznego, wód oraz gleby. Powstający na zwałowisku zewnętrznym antropogeniczny kompleks leśny przyczynia się w znacznym stopniu do podniesienia lesistości uprzemysłowionego regionu. Pomimo, że struktura wiekowa zalesień jest charakterystyczna dla młodych lasów, już teraz stanowi istotny czynnik krajobrazowy i klimatyczny gminy Bogatynia.
W ostatnich latach, za osiągane wyniki związane z prowadzeniem prac rekultywacyjnych Kopalnia Turów została dwukrotnie wyróżniona przez Polską Izbę Ekologii.
Zakłada się, że eksploatacja odkrywkowa węgla brunatnego w Kopalni Turów będzie prowadzona do 2040 roku. Zwałowisko wewnętrzne kopalni (około 1200 ha) będzie zrekultywowane podobnie jak zwałowisko zewnętrzne w kierunku leśnym. W pozostałej części wyrobiska powstanie zbiornik wodny o powierzchni około 1800 ha z przeznaczeniem na cele rekreacyjne (rys. 3). Zakończenie wszystkich prac rekultywacyjnych powinno nastąpić w roku 2060.
Kopalnia „Konin”
W wieloodkrywkowej Kopalni „Konin” pomyślnie wdraża się nowe metody zwałowania przy otwieraniu kolejnych odkrywek. Jedna metoda to zasypywanie wyrobisk poeksploatacyjnych nadkładem z wkopu udostępniającego nowootwieranych odkrywek, na przykład: nadkład z odkrywki Jóźwin do odkrywki Pątnów, z odkrywki Kazimierz Północ do odkrywki Kazimierz Południe czy odkrywki Jóźwin II B do odkrywki Jóżwin II A. Druga, nowa metoda to sypanie zwałowiska na przedpolu odkrywki, a następnie przerzut tych mas zwałowych do wyrobiska wewnętrznego po wkopie udostępniającym, na przykład: uruchomienie odkrywki Drzewce przez zlokalizowanie zwałowiska na przedpolu frontów eksploatacyjnych.
W Kopalni Konin dotychczas dominującym kierunkiem rekultywacji była rekultywacja rolna terenów pogórniczych. Sprzyjała temu obecność w nadkładzie glin zwałowych szarych, które dzięki swym właściwościom przydatne są nie tylko w rekultywacji rolnej, ale również leśnej.
Rekultywacja rolna wykonywana jest w oparciu o model rekultywacji tzw. Model PAN, zakładający, że na przygotowaną powierzchnię wysiewa się mieszaninę (lucerny i trawy) a także ustaloną ilość nawozów mineralnych.
Rekultywacja leśna polega na wysadzeniu ustalonej ilości drzew i krzewów. Model ten uzgodniony z Lasami Państwowymi daje dużą udatność na terenach pogórniczych.
Rekultywacja wodna występuje głównie w wyrobiskach końcowych. Powstają zbiorniki wodne o znacznych powierzchniach, głębokościach i pojemnościach. Zbiorniki te zasilane wodą podziemną, a także powierzchniową, mogą być wykorzystywane w różnych celach: rekreacyjnym, retencyjnym-sportowym, wędkarskim itp. Są zbiornikami wodnymi o II klasie czystości wód. Rekultywacja o kierunku rekreacyjno-wodno-sportowym jest w ostatnim okresie kierunkiem cieszącym się dużym zainteresowaniem samorządów gminnych.
Przykładem już zrealizowanym i przekazanym do wykorzystywania jest zagospodarowane o kierunku wodnym wyrobisko o powierzchni ok. 110 ha w odkrywce Kazimierz Południe za specjalnie usypanymi wyspami, półwyspem i plażami oraz terenami rekreacyjnymi (rys. 4).
Zgodnie z podpisanym porozumieniem z gminą Kleczew, kopalnia odsypuje i wykonuje rekultywację techniczną tych elementów zespołu rekreacyjnego pod nazwą „Malta BIS” a gmina zrealizuje szczegółowo zagospodarowanie całego terenu. Obiekty te po zagospodarowaniu służyć będą nie tylko mieszkańcom pobliskich miejscowości, ale także innym spoza regionu.
W skład elementów rekreacyjno-sportowych wchodzi: stok narciarski, motocross, pole golfowe, zbiornik wodny i amfiteatr (rys. 5).
Rekultywacja inna polega na odsypaniu dla zainteresowanych samorządów gminnych czy innych podmiotów jak np.: dla ZE PAK, niecki składowiska na różne cele czy składowiska odpadów wraz z odpowiednia warstwą iłów stanowiących doskonałą izolację. Zagospodarowanie tych składowisk należy już do danej gminy czy innego podmiotu.
Obecnie Kopalnia „Konin” rozpoczęła realizować uzgodnione z samorządami dwa największe projekty zagospodarowania wyrobisk poeksploatacyjnych po odkrywce „Lubstów”. Powierzchnia lustra wody wyniesie ok. 475 ha a objętość wody po napełnieniu zbiornika ok. 144 mln m3 oraz po odkrywce „Kazimierz Północ”. Obliczona powierzchnia zwierciadła wody w tym zbiorniku wyniesie ok. 455 ha i pojemność zbiornika wyniesie około 97 mln m3.
Wyrobiska końcowe istniejących odkrywek zagospodarowywane są jako zbiorniki wodne, które wraz z okolicznymi terenami stanowić będą obszary rekreacyjno-sportowe, szczegółowo zagospodarowywane przez gminę. Działania takie stanowią szansę podniesienia atrakcyjności turystycznej terenów, na których się znajdują.
*
Z powyżej przedstawionych niektórych faktów, dotyczących jedynie wybranych zagadnień związanych z procesami likwidacji odkrywkowych wyrobisk górniczych, kopalnie działając na podstawie określonych przez ustawodawcę przepisów muszą dostosowywać swoją działalność do zmieniających się warunków prawnych i do rosnących wymagań społecznych. W kopalniach wyraźnie widać dbałość o tę sferę a działalność proekologiczna związana z rekultywacją terenów pogórniczych jest stawiana na równi z wynikami ekonomicznymi. Prowadzi to do zwiększenia zaufania do kopalń i jednocześnie poprawia ich wizerunek w środowiskach lokalnych. W tabeli 2 podsumowano działalność, jaka prowadzą kopalnie w sferze gospodarki gruntami.
Polskie kopalnie węgla brunatnego od początku działalności nabyły około 33 000 ha terenów z tego dotychczas przekazały lub sprzedały ponad 16 000 ha, a w tym ponad 10 400 ha gruntów zrekultywowanych. W ilości gruntów zrekultywowanych przewodzi Kopalnia „Konin”, która wykonała 50% prac rekultywacyjnych całej branży i Kopalnia „Adamów” Wynika to głównie z faktu, że te kopalnie są typowymi kopalniami wieloodkrywkowymi eksploatującymi małe złoża węgla brunatnego. W tych kopalniach otwierane nowe odkrywki „pomagają” w rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych „starych” odkrywek poprzez lokowanie mas nadkładowych czy wód z wkopów udostępniających do wyrobisk zamykanych odkrywek.
Prace rekultywacyjne wykonane w naszych kopalniach są bardzo wysoko oceniane przez specjalistów polskich i zagranicznych. Polska rekultywacja może być przykładem i wzorcem do naśladowania dla innych krajów europejskich, które prowadzą odkrywkową eksploatację złóż.
mgr inż. Stanisław Żuk
dr hab. inż., prof. AGH Zbigniew Kasztelewicz
Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
9 września 2008 r.
Reclamation and development of brown coal post-mining areas
Miners in Polish brown coal mines have conducted – systematically and according to the requirements of the art of mining – the processes of reclamation and development of „recovered” areas as the exploitation fronts move on. Mines do not fall behind with the reclamation of post-exploitation areas. Works are conducted at a high European level which makes it possible to use the areas for agricultural or forest production, as well as for other activity, including recreation.
In the branch of brown coal, the „Konin” mine and the „Turów” mine were the first to make an attempt at reclaiming post-mining areas, whereby they put into practice the principle, formulated by professor Walery Goetl, the chancellor (rektor) of the AGH University of Science and Technology in Kraków, who introduced the term „sozology”: „What the man has destroyed, the man has to repair”. Scientific-research works began already at the turn of the 1950s and 1960s. Detailed criteria concerning the organization of an experimental base in terms of agricultural reclamation were drawn up by the Department of Land Science of the AGH University in Kraków in 1960.
Table 1 presents the data concerning the area management for individual mines.
The „Adamów” mine
The KWB „Adamów” brown coal mine has carried out mining activities in the region of Turek for over 40 years. For its own needs the mine has gradually taken tens of hectares of land which could be used for different purposes. In the 1960s, reclamation went mainly in the direction of forest production. In 1978, when a new method of dumping was introduced, consisting in dumping the dump top below the level occupied by the dumping equipment, land development changed its direction from the forest into the agricultural one. Works also began regarding the methods of end drifts development. One of such activities was the decision to use the end drift of the Bogdałów opencast mine as a dump for the Koźmin opencast mine, which was being constructed a few kilometres away. In 1994, in the place used as a dump for the Bogdałów opencast mine, with the agreement of the Forest District Office of Turek, to which the area was to be returned, the mine created a water body, 10.84 ha in area and 600,000 m3 in volume. The body is supplied with part of the water coming from surface drainage of the „Adamów” opencast mine. Experience gained during the construction of the Bogdałów water body, together with social expectations, led the mine to the decision about water direction of dump reclamation. The best example of this trend is the Przykona water body, 7.3 million m3 in volume and 169 ha in area, including water surface of 140 ha. The mine conducted all the work related to the construction of the body as well as of the ditches for water supplying and carrying within its own property, while the total reclamation area was 242 ha. Nowadays, this area is one of the most attractive ones in the region of Turek and in the whole county (powiat) of Turek. Once the complex became the property of the administrative district of Przykona it became one of the assets of the tourist-recreational activity, as apart from the distant Jeziorsko water body this region lacks natural water bodies. The mine intends to continue the reclamation process in the water direction. Recently, another water body has been opened for public use in the area of the external dump of the Koźmin opencast mine (fig. 1).
Like the previous ones, it is going to be used for numerous purposes but above all it is going to be an element perfectly harmonizing with the surrounding landscape, the origin of fauna and flora revival in the post-mining areas, and last but not least, it is going to be a complex contributing to the increasing attractiveness of yet another administrative district of this region as well as to the economic growth of this area. Recently, the mine has approached water management in an extensive way. In co-operation with Regional Water Management Board in Poznań and Voivodeship Board for Land Improvement and Water Equipment in Poznań the mine has drawn up the Plan for hydrological network and water management in the region of the KWB „Adamów” and „Koźmin” opencast mines. The plan is aimed at: streamlining water management, minimizing the negative influence of the deposit drainage by collecting water in gradually constructed reservoirs, supplying the necessary amount of water for the purposes of agricultural irrigation, and creating flood reserve. Eventually, 7 water bodies are to be constructed in the region, interconnected by a hydrological network and hydro-technical buildings; they are to be 200 million m3 in volume, involving water transfer from the Jeziorsko water body. Some of these bodies will be constructed for recreational purposes, while others for environmental purposes, i.e. for bird sanctuaries. Such a method of developing post-mining areas is an attractive and expected trend, which combines both social needs and the requirements of environmental protection.
The Bełchatów mine
There are two fields in the mine: Bełchatów and Szczerców which require the reclamation of the post-mining areas. The Bełchatów field, which is currently being exploited, covers the area of 3,887 ha and will be depleted by about 2020. In order to make the deposit available it was necessary to remove the overburden, which had been situated on the external dump elevated 195 m above the ground level; the base of the dump covers the area of 1,480 ha. The dumping has been reclaimed in the forest direction, by planting properly selected species of trees and bushes (14,000 items per ha). Nowadays, the overburden is dumped in the depleted drift of the Bełchatów opencast mine, the part of which will also be forested; another part will be used as a dumping site for ashes and accompanying minerals, whereas yet another part will be converted into a water body. In 2002 the works began so as to make the Szczerców field available; with its target area of approximately 2,360 ha, it will allow both the mine and the power plant to function till 2038.
In order to make coal available in the Szczerców field it is necessary to remove the overburden and place it on an external dump of a target area of 8 km2 . According to one of the considered versions of end drift development the dump will be treated as a temporary one. The overburden placed in it may be used to make the drift of the Szczerców opencast mine shallower, once the coal deposit is depleted around 2038. The exploitation of brown coal deposit will lead to the appearance of two end drifts, on account of the occurrence of Dębina salt diapir. As a result, two water bodies will be created, 32.5 km2 in area and 2.4 milliard m3 in volume, connected by a canal (fig. 2 ).
Drift reclamation and development will require a lot of financial and technical effort; one of the reasons for it is the exploitation of drifts, which is taking place at the same time. It is predicted that drift development will generally evolve in the water direction. Immediately after their exploitation is finished, drifts will be approximately 280 m deep. It is predicted that the process of preparing post-exploitation drifts to be filled with water will have finished around 2049 once all the filling works are completed so that the bottoms of future lakes will be situated above the level of the salt diapir top.
It is expected that in the case of relying exclusively on the forces of nature, the process of filling the water bodies with water may last about 60 years, whereas in the case of extra supplies with waters others than those of the depression cone – 18 years. One of the tasks already completed by the mine, which has made the region more attractive, is a ski run, over 850 m long, for the lovers of winter sports, which is located on the slope of an external dump (Góra Kamieńsk), together with modern infrastructure including ski lifts and a catering-accommodation base. Recently, an over-500-metre sledge slide has been opened for public use. At present, the mine is considering an extensive development of post-mining areas, which would include creating indoor ski runs, hippodromes and autodromes, racetracks or even a track imitating that of Formula 1, artificial water courses with beaches as well as sailing and motorboating harbours, and finally, a technological park which could house the museum of mining machines (excavators and dumping machines) and equipment. Once the above-mentioned complex is completed the mining region would become Poland’s largest centre of sports and recreation.
The Turów mine
The Turów mine began the reclamation of post-exploitation areas in the 1960s, adopting the idea of forest development of the external dump. Some attempts had been made at reclaiming the post-mining areas in agricultural direction; no grounds had been found for them, however, as the costs had been increasing while the yield had been far from satisfactory. Such activities were supported by administrative decisions which determined the forest direction of development. In 2008 the Turów mine completed the works related to the reclamation of the external dump. As a result, a dense forest complex was created, covering the area of over 2,175 ha. The results of conducted reclamation works contribute above all to the higher quality of basic environmental components, such as: atmospheric air, water and soil. The anthropogenic forest complex which is developing on the external dump significantly contributes to increase the forestation rate of the industrialized region. Although the age structure of afforested areas is typical for young forests it has already become an important landscape and climate element of the administrative district of Bogatynia.
In the last few years the Turów mine has twice received the award of the Polish Chamber of Ecology, in recognition of its achievements in the field of reclamation works.
It is assumed that brown coal opencast exploitation in the Turów mine will be carried out until 2040. The internal dump of the mine (approximately 1,200 ha), similarly to the external one, will be reclaimed in the forest direction. The remaining part of the drift will be converted into a water body, approximately 1,800 ha in area, intended for recreational purposes (fig. 3). It is expected that all reclamation works should be completed by 2060.
The „Konin” mine
The multi-pit „Konin” mine have successfully implemented new dumping methods upon opening successive opencast mines. One of these methods consists in filling post-exploitation drifts with the overburden from an initial-stage drift of newly opened opencast mines, for example: the overburden from the Jóźwin opencast mine to the Pątnów opencast mine, from the Kazimierz Północ opencast mine to the Kazimierz Południe opencast mine or from the Jóźwin II B opencast mine to the Jóźwin II A opencast mine. Another method – a new one – consists in creating a dump on an opencast foreland and then transferring these dump masses into the internal drift which remains after an initial-stage drift; an example here can be the opening of the Drzewce opencast mine by locating the dump on the foreland of the exploitation fronts.
So far, in the „Konin” mine the dominating reclamation tendency has been agricultural reclamation of post-mining areas. One of the reasons for it is the occurrence of grey tills in the overburden; the properties of these tills prove useful not only in agricultural reclamation but also forest one.
Agricultural reclamation is carried out on the basis of a reclamation model, known as the PAN Model, according to which a mixture of (lucerne and grass) is sown onto a prepared surface, and an established amount of mineral fertilizers is spread over it.
Forest reclamation consists in planting an established amount of trees and bushes. Such a model, agreed on also by The State Forests National Forest Holding, is very successful on post-mining areas.
Water reclamation appears mainly in end drifts. Water bodies of considerable areas, depths and volumes are created. These bodies are supplied with both underground and surface water, and they can be used for numerous purposes, such as: recreational, sport, fishing, as a reservoir, etc. They are water bodies of the II class of water purity. Reclamation with the tendency towards recreational-water-sports direction has recently aroused great interest among the local authorities of administrative districts.
One of the examples here can be a drift developed in the water direction, covering the area of approximately 110 ha, located in the Kazimierz Południe opencast mine. It has already been completed and open for public use, and it includes specially made islands, a peninsula and beaches as well as recreational grounds (fig. 4).
In accordance with the agreement the mine concluded with the administrative district of Kleczew, the mine carries out the technical reclamation of these elements of the „Malta BIS” recreational complex, while the local authorities will carry out a detailed plan of development for the whole area. The intention is to open the developed complex not only to the inhabitants of the nearby villages but also to visitors from other regions.
The recreational-sport complex include: a ski slope, a motocross, a golf course, a water body and an amphitheatre (fig. 5)
Another type of reclamation consists in providing the local authorities or other institutions that would be interested, such as The Pątnów-Adamów-Konin Power Plants, with a basin that could be used as a dumping site for various purposes or with a waste dumping site together with a proper layer of clays as a perfect insulating material. The development of such dumping sites is the responsibility of a particular administrative district or another institution.
At present, the „Konin” mine has started to carry out two largest projects concerning the development of post-exploitation drifts belonging to the „Lubstów” and Kazimierz Północ” opencast mines. The projects have been agreed upon by the local authorities. In the case of the first water body, water surface shall be approximately 475 ha in area, while when the body is filled with water its volume shall be 144 million m3. In the case of another one, the calculated water surface will be approximately 455 ha while the body will be about 97 million m3 in volume.
End drifts of existing opencast mines are developed as water bodies, which together with the nearby areas become in the future recreational-sport centres, developed in detail by an administrative district. Such developments give the regions they are located in a chance to increase their tourist attractiveness.
*
As can be seen from the above-mentioned facts, which indicate only some selected problems concerning the processes of the elimination of opencast mining drifts, mines, which operate on the basis of legal regulations, are obliged to adjust their activity to the changing legal conditions as well as growing social expectations. Attention to this sphere can be clearly seen in the mines, where the „green” activity related to the reclamation of post-mining areas and economic results are treated with equal care. This helps to increase confidence towards the mines, and at the same time improves their image in the local communities. Table 2 presents a summary of activities that the mines carry out in the field of land management.
Since their beginnings, Polish brown coal mines have purchased about 33,000 ha of land, 16,000 ha of which has been given or sold so far, including 10,400 ha of reclaimed land. Taking as the criterion the amount of reclaimed land, the „Konin” mine appears to be the leader, having conducted 50 per cent of reclamation work in the whole branch. The „Adamów” mine is also in the leading position. The reason for this situation lies in the fact that these mines are typical multi-pit ones, and they exploit small brown coal deposits. In such mines new opencast mines which are being opened „help” in the reclamation of post-exploitation drifts of „old” opencast mines; this is done by situating the overburden masses or water from initial-stage drifts in the drifts of the opencast mines which are being closed.
Reclamation works conducted in our mines are rated very high by both Polish and foreign experts. Polish reclamation can be an example and a model to follow for other European countries that are involved in the opencast exploitation of deposits.
Stanisław Żuk, M.Sc.
dr Zbigniew Kasztelewicz