ENERGIA XX – Prywatyzacja polskiej energetyki, cz. 3
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 299 (5464) 21 grudnia 1999 r.

Scenariusz dla energetyki
Wypowiedź Jana Szlązaka, podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki

Ministerstwo Gospodarki przygotowało „Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku”

Prawo energetyczne precyzyjnie rozdzieliło zadania w zakresie gospodarki energetycznej. Zgodnie z postanowieniami tego aktu prawnego minister gospodarki został zobowiązany do przygotowania w tym roku „Założeń polityki energetycznej Polski do 2020 roku”, zawierających długoterminową prognozę rozwoju gospodarki paliwami i energią oraz długofalowy program działania państwa.

W lipcu tego roku roboczy projekt „Założeń…” poddany został konsultacjom między innymi z przedsiębiorstwami energetycznymi, ekspertami oraz związkami zawodowymi. 15 września na spotkaniu przedstawicieli sektora zaprezentowano wyniki prac. Ostateczna wersja dokumentu, po przyjęciu przez kierownictwo resortu gospodarki, została skierowana do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społeczno-zawodowych.

Cele i strategiczne kierunki działania

Za główne cele polityki energetycznej państwa uznaliśmy bezpieczeństwo energetyczne (stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony), poprawę konkurencyjności krajowych podmiotów gospodarczych, produktów i usług oraz ochronę środowiska.

Osiągnięcie tych celów wymaga realizacji:

 

• Strategii zintegrowanego zarządzania energią i środowiskiem – przestrzeganie zasady zrównoważonego rozwoju. Konieczność zachowania nieodnawialnych zasobów przyrody dla następnych pokoleń.
• Strategii decentralizacji organizacyjno-technicznej systemów energetycznych – rozwój rozproszonych źródeł małej mocy, produkujących energię elektryczną i ciepło w skojarzeniu, intensywniejsze wykorzystywanie lokalnych zasobów energii, rozwój lokalnych rynków energetycznych.
• Strategii liberalizacji sieciowych rynków energetycznych.
• Strategii poprawy efektywności energetycznej – jej głównym elementem jest promocja nowoczesnych, efektywnych energetycznie maszyn i urządzeń.
• Strategii okresu przejściowego – wynika z dokonujących się przekształceń własnościowych i organizacyjnych sektora energetycznego.

Głównymi problemami wymagającymi rozwiązania w okresie przejściowym są: uzdrowienie górnictwa, restrukturyzacja kontraktów długoterminowych w energetyce, wykształcenie rynku energii, restrukturyzacja Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, a także budowa spójnego systemu współdziałania samorządów z przedsiębiorstwami energetycznymi.

Zapotrzebowania na paliwa i energię

Specjalnie dla potrzeb „Założeń…” opracowaliśmy długoterminową prognozę energetyczną do 2020 roku, w której rozważaliśmy różne scenariusze rozwoju gospodarczego. Różniły się one między innymi tempem zmian w kraju i za granicą. Ostatecznie powstały trzy scenariusze:

 

• przetrwania – słaby światowy rozwój, hamowany przez wstrząsy polityczne; polska gospodarka nie jest w stanie wygenerować trwałych podstaw rozwojowych, utrwala się jej surowcowa struktura. Średnioroczna stopa wzrostu PKB wynosi około 2,3 proc. Stopa bezrobocia do 2005 r. nieco się obniża, ale następnie szybko wzrasta do 14 proc.
• odniesienia – polityczna stabilność i rozwój, bez wstrząsów i nagłych zmian. Dla gospodarki polskiej oznacza to stosunkowo powolne, ale jednak kontynuowanie przemian. Polska rozwija się w tempie około 4 proc. wzrostu PKB.
• postępu – dynamiczny rozwój gospodarki opartej na zasadach konkurencji i partnerstwa przy znacznie korzystniejszym dostępie do kapitału i nowoczesnych technologii. W Polsce następuje głęboka restrukturyzacja gospodarki. Zmienia się struktura tworzenia PKB na rzecz przemysłów: komputerowego, farmaceutycznego, telekomunikacyjnego oraz usług informatycznych, konsultingowych, bankowych itp. Relatywnie spada znaczenie rolnictwa i sektora energii w tworzeniu PKB. Zwiększa się wydajność pracy oraz prawie trzykrotnie wzrasta produktywność energii. Wzrost PKB osiąga poziom 5,5 proc.

We wszystkich scenariuszach w ciągu pierwszych ośmiu lat przewiduje się spadek zużycia energii pierwotnej, co jest efektem racjonalizacji konsumpcji, dotyczy to w szczególności ciepła. W kolejnych latach następuje umiarkowany wzrost popytu. Prognozy przewidują zwiększenie zapotrzebowania na energię elektryczną, w szczególności w sektorze usług i w gospodarstwach domowych.

Scenariusze zakładają spadek zapotrzebowania na węgiel kamienny do poziomu – w 2020 roku – 83,5 mln ton (scenariusz przetrwania), 82 mln ton (odniesienia) i 74 mln ton (postępu). W każdej wersji wydobycie węgla brunatnego utrzymuje się na stabilnym poziomie 65 mln ton rocznie. Istotnie rośnie zapotrzebowanie na gaz ziemny do poziomu 26 mld m3 w scenariuszu przetrwania, 29 mld m3 w scenariuszu odniesienia i 32 mld m3 w scenariuszu postępu. Zwiększenie popytu będzie zauważalne głównie w energetyce i ciepłownictwie. W pozostałych sektorach gospodarki odnotuje się mniejszy wzrost. Również zwiększy się zapotrzebowanie na ropę naftową i jej pochodne od 21 mln ton w scenariuszu przetrwania do 27 mln ton w scenariuszu postępu. Udział energii odnawialnej osiągnie poziom około 5-7 proc.

Zapotrzebowanie na energię elektryczną w okresie objętym prognozą wykazuje bardzo dynamiczny wzrost do 2020 roku, od ok. 41 proc. w scenariuszu przetrwania (202 TWh), poprzez 63 proc. w scenariuszu odniesienia (233 TWh), aż do 96 proc. w scenariuszu postępu (280 TWh).

Skala wzrostu wydaje się być szokująco wysoka. Jednak rozmaite analizy wskazują, że praktycznie w każdym kraju wraz z rozwojem gospodarczym zwiększenie popytu na energię elektryczną wyprzedzało tempo wzrostu PKB.

Większy popyt na energię elektryczną, przy równoczesnym nałożeniu ograniczeń środowiskowych, może powodować konieczność budowy energetyki jądrowej. Zagadnienie to ze względu na dość zdecydowany opór społeczny wymaga dalszych wnikliwych studiów i analiz.

Polityka inwestycyjna

Przez najbliższe 5 – 7 lat obecny potencjał wytwórczy sektora energetycznego zaspokoi krajowe zapotrzebowanie. Jednak około 2005 roku konieczne będą decyzje o rozbudowie mocy. Rozwój potencjału produkcyjnego jest zadaniem, które Prawo energetyczne nakłada na przedsiębiorstwa. Budżet państwa nie będzie bezpośrednio uczestniczył w finansowaniu inwestycji. Stabilne rozwiązania prawne i przejrzysta polityka podatkowa stanowią – zdaniem rządu – wystarczającą podstawę do samodzielnego podejmowania decyzji rozwojowych.

Nieliczne wyjątki od tej zasady dotyczyć mogą jedynie udzielania gwarancji kredytowych na efektywne ekonomicznie przedsięwzięcia ukierunkowane na wybrane cele polityki energetycznej, w tym: poprawę bezpieczeństwa energetycznego i rozwój konkurencji, pokonywanie barier wejścia na rynek niekonwencjonalnych i odnawialnych źródeł energii, poprawę efektywności wytwarzania i ograniczenie emisji zanieczyszczeń.

 

• Strona Ministerstwa Gospodarki