Infrastruktura II
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 55 (6132) 6 marca 2002 r.

PERN „Przyjaźń” S.A. – strategiczny transport

Ropa naftowa jest obecnie głównym nośnikiem energetycznym. Od zapewnienia ciągłości dostaw tego surowca zależy rytmiczność pracy rafinerii naftowych, a w konsekwencji funkcjonowanie całej gospodarki. Najefektywniejszym sposobem ekspediowania ropy naftowej oraz paliw płynnych na duże odległości jest transport systemem rurociągów. Cechuje go wysoka wydajność, znikomy stopień oddziaływania na środowisko oraz niekolizyjność wobec innych form transportu.

 

Niezawodne magistrale

W Polsce właścicielem głównych rurociągów naftowych jest Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych „Przyjaźń” S.A. Spółka posiada łącznie ok. 2500 kilometrów rurociągów, z czego ok. 620 kilometrów to rurociągi finalne, służące do transportu paliw płynnych. PERN „Przyjaźń” S.A. eksploatuje dwie nitki rurociągu „Przyjaźń” biegnącego od granicy Polski z Białorusią do Schwedt w Niemczech oraz rewersyjny rurociąg „Pomorski”. W ten sposób zaopatrywani są w ropę najwięksi w Polsce producenci paliw – PKN ORLEN S.A. i Rafineria Gdańska, a także dwie niemieckie rafinerie: PCK Schwedt oraz najmłodsza i zarazem jedna z najnowocześniejszych w Europie rafineria Mider w Spergau.

Magistrale PERN „Przyjaźń” S.A. są integralną częścią systemu rurociągów „Przyjaźń”, zaopatrującego w rosyjską ropę kilka krajów Europy Środkowowschodniej, m.in. Słowację, Czechy, Węgry, Białoruś, Ukrainę, Niemcy. Odcinkiem wschodnim, od Adamowa położonego przy granicy z Białorusią do Płocka, tłoczy się 42-43 mln ton ropy rocznie, co stanowi aż 1/3 całego eksportu tego surowca z Rosji. Dla porównania, newralgicznym w Europie systemem rurociągów z Triestu poprzez Alpy do Ingolstadt, wraz z odgałęzieniem do rafinerii austriackiego koncernu ÖMV w Schwechat koło Wiednia, transportuje się ok. 30 mln ton ropy rocznie. Przepustowość porównywalną z odcinkiem wschodnim rurociągu „Przyjaźń” posiadają ropociągi biegnące z Holandii do Niemiec oraz z portów holenderskich do rafinerii położonych w ich pobliżu. Są to jednak odcinki krótkie, podczas gdy rurociąg z Adamowa do Płocka liczy ok. 235 km.

Stuprocentowe gwarancje dostaw

Podstawowym surowcem stosowanym przez polskich producentów paliw jest ropa naftowa importowana z Rosji, dlatego niemal całość dostaw do rafinerii w Płocku i Gdańsku odbywa się za pomocą rurociągów „Przyjaźń” i „Pomorskiego”. Surowiec dociera do Adamowa (7 km od granicy z Białorusią), gdzie znajdują się zbiorniki magazynowe oraz technologiczne, które służą do stabilizowania nierównomierności przepływu.

Tam także kontroluje się ilość i jakość przesyłanego medium. Właściwości reologiczne ropy zależą bowiem od miejsca jej pochodzenia. Ciekawostką jest, iż PERN „Przyjaźń” S.A. przechowywał i przetłoczył dotąd ogółem 36 różnych gatunków ropy naftowej, wliczając w to również ropę sprowadzaną drogą morską z rejonu Morza Północnego i Zatoki Perskiej.

Z Adamowa ropa transportowana jest do Bazy Surowcowej koło Płocka, gdzie jest rozdzielana. Część przesyła się zachodnim odcinkiem ropociągu do rafinerii PCK Schwedt oraz Mider. Odgałęzieniem rurociągu „Przyjaźń”, który na terenie Polski liczy ok. 660 km, jest rurociąg „Pomorski” o długości 240 km, doprowadzający ropę do bazy manipulacyjnej PERN-u w Gdańsku. Stamtąd dociera rurociągami do Rafinerii Gdańskiej SA oraz w części do bazy przeładunkowej Naftoport w Porcie Północnym, skąd może być eksportowana tankowcami.

Z całej magistrali transportującej ropę naftową najważniejszy jest tzw. odcinek wschodni rurociągu „Przyjaźń”, z Adamowa do Płocka, którym surowiec przesyłany jest do wszystkich klientów przedsiębiorstwa. Dlatego też należy on do najbardziej eksploatowanych w całym systemie infrastruktury. Wykorzystanie jego przepustowości sięga ok. 96%.

Strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw ropy naftowej ma wspomniany, użytkowany od 1975 roku, rewersyjny ropociąg „Pomorski”. Rurociąg ten nie tylko dostarcza surowiec do Rafinerii Gdańskiej, ale spełnia także rolę tzw. wentyla bezpieczeństwa. Można nim bowiem transportować ropę naftową w dwóch kierunkach. Dzięki temu rafinerie w Płocku oraz Niemczech, zaopatrywane przez PERN, posiadają drugie, od strony morza, źródło zasilania w surowiec. W ten sposób zagwarantowane jest bezpieczeństwo ich funkcjonowania. Rurociągiem tym w kierunku Gdańska można przetłoczyć około 18-20 mln ton ropy rocznie, natomiast w kierunku przeciwnym nawet do 28-30 mln ton w ciągu roku.

Największe naziemne magazyny ropy

PERN „Przyjaźń” S.A. posiada trzy bazy zbiornikowe. Zlokalizowane są one w Adamowie przy granicy z Białorusią, w pobliżu Płocka oraz Gdańsku. Są to największe naziemne magazyny ropy naftowej w naszym kraju. Ich lokalizacja nie jest przypadkowa, są one bowiem uzupełnieniem całej infrastruktury rurociągowej. Oprócz spełnianych funkcji technologicznych zbiorniki wykorzystywane są do magazynowania surowca. Spółka posiada 58 cylindrycznych zbiorników mogących łącznie pomieścić ponad 2,38 miliona metrów sześciennych ropy naftowej. Największe pojemności spośród trzech baz posiada Baza Surowcowa zlokalizowana pod Płockiem. Z punktu widzenia technologii przesyłu ropy naftowej jest ona także najważniejsza w całej infrastrukturze. Tutaj bowiem odbierany jest surowiec dla wszystkich klientów oraz odbywa się jego dalsza dystrybucja na zachód i południe.

PERN „Przyjaźń” S.A. od kilku lat realizuje program gruntownej modernizacji zbiorników. Dzięki temu magazynowanie ropy naftowej stało się bardziej przyjazne dla środowiska. W ramach tego programu przeprowadzono miedzy innymi, w celu ograniczenia emisji oparów węglowodorów do atmosfery, wymianę uszczelnień dachów pływających. Skuteczność nowych uszczelnień jest o 90% wyższa w stosunku do stosowanych wcześniej. Dzięki temu rocznie udaje się powstrzymać emisję ok. 2 tys. ton oparów. Za zrealizowane proekologiczne inwestycje oraz dbałość o środowisko naturalne w 2000 roku spółka otrzymała Świadectwo Przedsiębiorstwa Czystszej Produkcji nadane przez Federację Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych.

Bezpieczny i tani transport paliw

Prócz ropociągów przedsiębiorstwo eksploatuje także sieć rurociągów produktowych, którymi tłoczone są benzyny i oleje napędowe. Rurociągi te rozchodzą się promieniście z Płocka w kierunku Poznania (Płock-Nowa Wieś Wielka-Rejowiec), Częstochowy (Płock-Koluszki-Boronów) oraz Warszawy (Płock-Mościska-Emilianów). Tego rodzaju transport jest najtańszym, najszybszym oraz najbezpieczniejszym dla ludzi i środowiska sposobem przesyłania paliw. Z systemu rurociągów produktowych korzysta największy producent paliw w Polsce PKN ORLEN S.A.

Pod względem zaawansowania technicznego PERN „Przyjaźń” S.A. może się równać ze światowymi potentatami w dziedzinie transportu ropy i produktów naftowych. Spółka posiada komputerowe układy sterowania i automatyki pozwalające na szybkie wykrycie zakłóceń w pracy rurociągów oraz agregatów pompowych.

Na rurociągach produktowych działa komputerowy system nadzoru i wykrywania nieszczelności. Pozwala on na szybkie i bardzo precyzyjne wykrycie oraz zlokalizowanie rozszczelnień. System ten funkcjonuje w oparciu o ułożone wzdłuż rurociągów światłowody. PERN „Przyjaźń” S.A. posiada najnowocześniejsze systemy telemetryczne, jakie obecnie stosowane są na świecie przy obiektach liniowych. Warunkują one poprawną pracę systemów wspomagających prowadzenie ruchu oraz monitoringu rurociągów.

Stosowany przez PERN komputerowy system nadzoru i wykrywania nieszczelności wielokrotnie wykazał swoją przydatność. Pozwala on na wykrycie w ciągu niespełna 30 sekund nawet niewielkiego rozszczelnienia i zlokalizowanie go z dokładnością do 200 metrów. System ten stał się skutecznym narzędziem w walce ze zjawiskiem celowego nawiercania rurociągów i kradzieży paliwa. Dzięki niemu następuje błyskawiczne rozpoznanie nielegalnego odwiertu oraz niemal natychmiastowe wstrzymanie tłoczenia produktów na odcinku, co minimalizuje możliwość skażenia gruntu. Natomiast dokładne określenie miejsca kradzieży jest nieocenioną informacją dla policji. Dzięki temu w ubiegłym roku czterokrotnie udało się zatrzymać złodziei paliwa.

(tz)

Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych „Przyjaźń” S.A.
09-400 Płock, ul. Kazimierza Wielkiego 2a
tel. (024) 266-23-00, fax (024) 262-63-26