Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
9 września 2008 r.

Stan rozpoznania i podstawowe problemy

Zasoby węgla brunatnego w Polsce

dr Jacek Kasiński, Państwowy Instytut Geologiczny

Problem bezpieczeństwa energetycznego Polski czy wręcz po prostu zapewnienie w najbliższych latach wystarczającej ilości energii, umożliwiającej podtrzymanie wzrostu gospodarczego kraju, staje się ostatnio problemem dostrzeganym coraz powszechniej. Nie mamy w Polsce zbyt rozległego instrumentarium, pozwalającego na przeciwdziałanie tej sytuacji: obok kurczących się i położonych coraz głębiej zasobów węgla kamiennego i potencjalnej produkcji energii w elektrowniach nuklearnych, na placu boju pozostają właściwie bardzo znaczne i łatwo dostępne zasoby węgla brunatnego.

Węgiel brunatny w Polsce i na świecie

Zasoby węgla brunatnego w świecie koncentrują się w kilku krajach. Oprócz Polski do tej grupy należą: Australia, Chiny, Czechy, Grecja, Niemcy, Rosja, Stany Zjednoczone i Turcja. Światowe możliwe do wydobycia zasoby węgla brunatnego są szacowane na 512 mld Mg. W Polsce zasoby tego surowca są bardzo znaczne i według zaktualizowanych danych (Piwocki et al. 2004) wynoszą 29 814,7 mln Mg, w tym w złożach udokumentowanych (zasoby udokumentowane w kategoriach A + B + C1 + C2) – 13 851,2 mln Mg, a w złożach rozpoznanych wstępnie (zasoby szacunkowe w kategorii D) – 15 963,5 mln Mg.

Baza zasobowa węgla brunatnego

Węgle brunatne miękkie występują powszechnie na obszarze Niżu Polskiego i w basenach satelickich w utworach paleogenu i neogenu, a węgle brunatne twarde – lokalnie w utworach kredy w niecce północnosudeckiej i jury w obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich). Praktyczne znaczenie mają jedynie mioceńskie złoża węgla brunatnego miękkiego, których bogate złoża występują powszechnie w zachodniej części Polski (mapa). Te właśnie złoża stanowią najważniejsze obecnie źródło surowców energetycznych w Polsce.

Znaczenie gospodarcze ma tylko jeden pokład węgla, występujący wśród utworów paleogenu na przestrzeni około 7 700 km² – oligoceński (1) V pokład czempiński. Pokład ten osiąga znaczne miąższości (do 45 m) jedynie w kilku złożach (Rogóźno, Łąnięta, Bąkowo), z których żadne nie jest w chwili obecnej eksploatowane. Niewielkie znaczenie ma także najstarszy pokład mioceński – (2) IV pokład dąbrowski, występujący na obszarze 7 000 km². Istotniejsze pod względem ekonomicznym są młodsze pokłady występujące wśród utworów miocenu: (3) III pokład ścinawski, rozprzestrzeniony na obszarze około 30 000 km² i osiągający miąższości do 35 m (złoża: Mosty, Ścinawa), (4) II pokład łużycki, zajmujący powierzchnię około 61 000 km² o grubości do 40 m (złoża: Czempin, Gostyń, Krzywiń, Lubstów, Mosina, Naramowice, Radomierzyce, Szamotuły), a w zapadliskach tektonicznych nawet do 250 m (złoże Bełchatów) oraz (5) I pokład środkowopolski o powierzchni około 70 000 km² i miąższości sięgającej 20 m (złoża regionu konińskiego).

Odnawialność zasobów

W związku z przemianami gospodarczymi, jakie zaszły w Polsce po 1989 roku, praktycznie zaprzestano poszukiwania i rozpoznawania nowych złóż kopalin ze środków publicznych. Wychodzono z założenia, że skoro przemysł wydobywczy należy sprywatyzować, jemu należy pozostawić proces rozpoznawania nowych złóż. O ile w odniesieniu do złóż kopalin pospolitych mechanizm ten zdał egzamin, to od 1993 roku zaznacza się stały ubytek zasobów węgla brunatnego, który jest wynikiem postępującej eksploatacji przy dramatycznym niedostatku nowych prac dokumentacyjnych. Coroczny ubytek zasobów z powodu eksploatacji wynosi ponad 60 mln Mg. Ponieważ prace poszukiwawcze złóż węgla brunatnego są długotrwałe, kosztowne i obarczone, mimo postępu metod badawczych znacznym ryzykiem, podmioty gospodarcze ograniczają w zasadzie prace dokumentacyjne do znanych już złóż, dokumentując je na własne potrzeby w wyższych kategoriach. Stałym postulatem środowiska jest przeniesienie, w odniesieniu do surowców o znaczeniu strategicznym, ryzyka prac poszukiwawczych na państwo. W przypadku sukcesu, potencjalny inwestor, w świetle obowiązujących przepisów, i tak będzie musiał zwrócić koszt ich wykonania.

Waloryzacja i ochrona złóż

Złoża węgla brunatnego, poza nielicznymi wyjątkami, eksploatowane są metodą odkrywkową. Zatem ochrona złóż powinna polegać na chronieniu powierzchni nad nimi przed zabudową, która mogłaby utrudnić bądź uniemożliwić ich późniejsze wykorzystanie. Przeprowadzenie przez złoże autostrady, budowa nad nim osiedla mieszkaniowego czy zakładu przemysłowego tak zwiększy koszty jego eksploatacji, że stanie się ona nieopłacalna. Właściwy cykl inwestycyjny powinien zatem obejmować następujące etapy:

• rozpoznanie złoża;
• ujęcie go w krajowym bilansie zasobów;
• wpisanie złoża do regionalnego i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Taki cykl pozwoli, zgodnie z zapisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, na ochronę terenu złoża przed niewłaściwym wykorzystaniem i udostępnienie go do eksploatacji teraz bądź w następnych pokoleniach.

Oczywiście nie wszystkie złoża kopalin mają jednakową wartość. Bezwzględnie chronione powinny być tylko złoża najbardziej wartościowe, o znaczeniu strategicznym dla gospodarki kraju. W przypadku złóż mniej wartościowych bardziej racjonalne ze społecznego punktu widzenia może być inne wykorzystanie przestrzeni nad złożem. Stąd bardzo ważnym zagadnieniem jest waloryzacja złóż kopalin.

W celu przygotowania danych niezbędnych do podjęcia przemyślanych decyzji lokalizacyjnych, a także intensyfikacji koniecznej ochrony złóż węgla brunatnego, w Państwowym Instytucie Geologicznym przeprowadzono kompleksowe prace mające na celu aktualizację zasobów złóż węgla brunatnego i ich waloryzację pod względem ekonomicznym, geośrodowiskowym i społecznej akceptacji potencjalnej inwestycji. W wyniku przeprowadzonych prac wytypowano złoża najkorzystniejsze pod kątem warunków potencjalnego zagospodarowania. Złoża pokazane w poniższej tabeli powinny podlegać bezwzględnej ochronie, celem ułatwienia ich późniejszego zagospodarowania.

Dlaczego węgiel brunatny?

Na temat wykorzystania węgla brunatnego jako surowca w energetyce zawodowej pojawiały się różnorodne opinie. Nie brakowało tez, że jest on mało konkurencyjny pod względem ekonomicznym, najcięższe zarzuty wytaczano jednak w dziedzinie ochrony środowiska. Jak zatem przedstawiają się te zagadnienia w rzeczywistości?

Pomimo planowanego zwiększenia wykorzystania w energetyce gazu ziemnego i spodziewanego wzrostu produkcji energii ze źródeł odnawialnych, przewiduje się, że jeszcze w 2030 roku 60% energii elektrycznej będzie produkowane w elektrowniach opalanych węglem kamiennym i brunatnym. Węgiel brunatny jest jednak obecnie najtańszym źródłem energii (około 19 USD/MWh), co stanowi około 65% kosztów energii uzyskiwanej z węgla kamiennego). Cztery z pięciu wielkich elektrowni opalanych węglem brunatnym produkują energię tańszą niż najtańsza elektrownia pracująca na węglu kamiennym – „Opole”. Sprzyjające warunki geologiczne i zaawansowana technologia wydobycia (nie bez znaczenia jest niski koszt transportu wielkogabarytowych ładunków taśmociągami) powodują, że w przeliczeniu na wartość opałową (kaloryczność) węgiel brunatny jest najtańszym źródłem energii w Polsce i pozostanie takim w dającej się przewidzieć perspektywie czasowej.

Zagrożenia środowiska

naturalnego ze strony energetyki opartej na spalaniu węgla brunatnego (wydobycie węgla i produkcję energii elektrycznej należy tu traktować łącznie) są rzeczywiście istotne. Coraz powszechniejsze stosowanie nowoczesnych technologii przy istniejących surowych normach emisji zanieczyszczeń powoduje jednak, że uciążliwość tego przemysłu dla środowiska znacznie zmalała. Na potencjalne obciążenie środowiska wywołane działalnością górniczą składają się: (1) całkowite przekształcenie powierzchni terenu w obrębie konturu budowanej odkrywki, (2) przekształcenia hydrologiczne i hydrogeologiczne związane z odwadnianiem odkrywki (obniżenie poziomu wód gruntowych, przesuszenie gleb, wpływ na wody powierzchniowe), (3) deformacje geomechaniczne na przedpolu i zboczach odkrywki i zwałowiska zewnętrznego (osiadanie i powstawanie osuwisk), (4) wstrząsy związane z odprężeniem górotworu, (5) zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego w wyniku emisji pyłu podczas eksploatacji i zwałowania nadkładu oraz gazów powstających podczas pożarów węgla w odkrywce w następstwie jego samozapłonu, (6) zanieczyszczenie wód powierzchniowych (głównie w postaci zawiesiny) i (7) emisja hałasu przez pracujące urządzenia. Do wymienionych zagrożeń należy dodać zagrożenia ze strony zakładu energetycznego: (8) zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego w wyniku emisji pyłu i gazów generowanych przy spalaniu węgla, (9) zanieczyszczenie termiczne wód powierzchniowych (rzek i jezior), (10) zanieczyszczenie chemiczne wód podziemnych w wyniku ługowania składowisk popiołów i wreszcie (11) emisja do atmosfery znacznych ilości dwutlenku węgla.

Rekultywacja

Stosowane coraz powszechniej nowoczesne technologie powodują istotne zmniejszenie zagrożeń na niemal wszystkich wymienionych polach. Nie jest możliwe uniknięcie (1) całkowitego przekształcenia powierzchni terenu w granicach odkrywki, jednak prawidłowo prowadzona rekultywacja pozwala na uzyskanie pełnowartościowych terenów rolniczych, leśnych lub zbiorników wodnych, które po okresie 20-30 lat są zwracane gospodarce narodowej. Często zdarza się, że kopalnia oddaje gminie tereny rolnicze o znacznie wyższej klasie bonitacyjnej niż tereny, które kiedyś zajmowała; taka sytuacja ma na przykład miejsce w kopalni „Konin”. Tereny pogórnicze stają się także atrakcyjnym miejscem wypoczynku świątecznego, szczególnie w obszarach pozbawionych elementów naturalnych, jak to ma miejsce w rejonie Kolonii w Niemczech. Nie można także uniknąć (2) przekształceń hydrologicznych i hydrogeologicznych, jednak ich uciążliwe skutki można zmniejszać przez stosowanie odpowiednich upraw oraz budowę wodociągów wiejskich, a prawidłowa rekultywacja powoduje z czasem przywrócenie prawidłowych stosunków w górotworze. Deformacje geomechaniczne (4) i wstrząsy (5) mają znacznie mniejszą intensywność niż w górnictwie podziemnym, a prawidłowo zaprojektowane zbocza wyrobisk i zwałowisk (powszechne stosowanie zwałowania wewnętrznego) powinny zminimalizować ich natężenie. Emisję pyłu w kopalni (6), która z natury jest względnie niewielka, ogranicza się stosując w czasie suszy zraszanie, a emisję hałasu (ściśle ograniczoną normami) przez budowę ekranów akustycznych. Największe zmiany na korzyść środowiska zaszły jednak w technologii spalania węgla. Nowoczesne bloki spalające węgiel na złożu fluidalnym w praktyce nie powodują (8) zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego (węgiel i produkty jego spalania cyrkulują w obiegu zamkniętym aż do całkowitego rozpadu); a do atmosfery emitowany jest jedynie CO₂ i para wodna. Zanieczyszczenie termiczne wód powierzchniowych (9) zachodziło jedynie w przypadku stosowania otwartego obiegu chłodniczego, jak to ma miejsce jeszcze dziś w elektrowniach „Konin” i „Pątnów”; w nowo budowanych elektrowniach zagrożenie to jest eliminowane przez stosowanie wyłącznie obiegu zamkniętego (chłodnie kominowe). Problem przesączania zanieczyszczeń ze składowisk popiołów (10) jest eliminowany na drodze budowy ekranów uszczelniających z materiałów o własnościach jonowymiennych (iły beidellitowo-smektytowe) oraz coraz powszechniejszą petryfikację masy odpadów paleniskowych.

Sekwestracja CO₂

Obecnie najtrudniejszym do rozwiązania problemem jest (11) emisja znacznych ilości CO₂. Działania podejmowane w kierunku jego rozwiązania to stosowanie nowoczesnych niskoemisyjnych technologii spalania węgla (np. spalanie w czystym tlenie), a przede wszystkim – sekwestracja CO₂ w głębokich strukturach geologicznych. Nie ulega jednak wątpliwości, że w świetle obecnej polityki Unii Europejskiej wymóg bezemisyjnego spalania znacznie podniesie koszty produkcji energii z węgla brunatnego, podobnie zresztą jak tej produkowanej z innych paliw kopalnych.

*

Należy mieć nadzieję, że w przyszłości klasyczne wydobycie i spalanie węgla zostanie po części wyeliminowane na rzecz niekonwencjonalnych technologii przetwarzania węgla bezpośrednio w złożu, takich jak podziemne zgazowanie (produkcja gazu syntezowego) czy też uwodornienie mikrobiologiczne (produkcja metanu). Metody te znajdują się jednak obecnie dopiero w fazie eksperymentalnej i wiele wskazuje, że wbrew przyjętym założeniom ich stosowanie nie jest wcale obojętne dla środowiska naturalnego. Tym niemniej budowa instalacji pilotowych na starannie wybranych złożach wydaje się już dziś jak najbardziej uzasadniona.

Dowodem pośrednim na istnienie możliwości uczynienia węgla brunatnego bardziej przyjaznym dla środowiska jest fakt, że pozostaje on istotnym surowcem energetycznym w Niemczech, Stanach Zjednoczonych czy Australii, choć przepisy dotyczące ochrony środowiska są we wszystkich tych państwach bardzo restryktywne.

W obliczu faktu, że koszty energii uzyskiwanej ze źródeł odnawialnych są znacznie wyższe niż związane ze spalaniem paliw kopalnych, można sądzić, że przy zastosowaniu czystych technologii spalania węgiel brunatny jeszcze długo pozostanie jednym z podstawowych surowców energetycznych na świecie i w Polsce. Nie grozi tu, jak w przypadku węglowodorów, szybkie wyczerpanie zasobów, ponieważ światowe zasoby tego surowca zapewniają utrzymanie obecnego poziomu wydobycia przez 500 lat. Także w Polsce zasoby węgla brunatnego wystarczą na mniej więcej tyle samo, zatem zwiększenie jego wydobycia (czy choćby utrzymanie go na dotychczasowym poziomie) przyczyniłoby się w sposób istotny do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Założenia Polityki energetycznej Państwa do 2030 roku przewidują uruchomienie nowych kopalń węgla brunatnego, wymaga to jednak podjęcia niezbędnych decyzji już teraz. n

www.pgi.gov.pl

Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
9 września 2008 r.

 

Recognition status and basic problems

Brown coal deposits in Poland

dr Jacek Kasiński, Polish Geological Institute

The problem of Poland’s energy safety or simply of providing in the coming years the amount of energy sufficient for maintaining the economic growth of the country has recently become a widely perceived issue. Poland does not have any extensive instruments which could help prevent this situation: apart from – on the one hand – diminishing coal deposits which are located more and more deeply and – on the other – potential production of energy in nuclear power stations, what remains at Poland’s disposal are in fact considerable and easily available brown coal deposits.

Brown coal in Poland and the world

World brown coal deposits are to be found in a few countries, which include, apart from Poland, also Australia, China, the Czech Republic, Greece, Germany, Russia, the United States and Turkey. Extractable world brown coal deposits are assessed at 512 milliard Mg. In Poland such deposits are quite extensive, and, according to the recent data (Piwocki et al. 2004), they are assessed at 29,814.7 million Mg, among which indicated deposits (resources indicated in A + B + C1 + C2 categories) constitute 13,851.2 million Mg, while prospecting deposits (estimated resources in D category) constitute 15,963.5 million Mg.

Brown coal resource distribution

Soft brown coals are common in the Polish Lowland area and its satellite basins in formations of Paleogene and Neogene while hard brown coals occur locally in formations of the Cretaceous in the North Sudetic basin and these of the Jurassic on the peripheries of the Śwętokrzyskie Mountains (Holy Cross Mountains). The only deposits of any practical importance are the Miocene soft brown coal deposits, which richly and commonly occur in the western part of Poland (map). It is precisely these deposits which nowadays constitute the most important source of energy materials in Poland.

There is only one coal bed of economic importance: namely, the Oligocene (1) V bed of Czempin, which occur among the Paleogene formations over a distance of 7,700 km2 . This bed reaches considerable thickness values (up to 45 m) only in a few deposits (Rogóźno, Łąnięta, Bąkowo), none of which is exploited at present. Another bed of some importance is also the oldest Miocene bed (2), namely the IV bed of Dąbrowa, occurring over a distance of 7,000 km2 . More important from the economic point of view are younger beds occurring among the Miocene formations: (3) the III bed of Ścinawa, spread over a distance of approximately 30,000 and of the thickness reaching up to 35 m (deposits: Mosty, Ścinawa); (4) the II bed of Łużyce, covering the area of approximately 61,000 km2 and reaching the thickness of up to 40 m (deposits: Czempin, Gostyń, Krzywiń, Lubstów, Mosina, Naramowice, Radomierzyce, Szamotuły) or even up to 250 m in tectonic foredeeps (Bełchatów deposit); (5) the I bed of Middle Poland (środkowopolski), spreading over a distance of approximately 70,000 km2 and reaching the thickness of 20 m (deposits of the Konin region).

Renewability of resources

As a result of the economic changes Poland has undergone since 1989, searching and recognizing new mineral deposits have practically ceased to be financed from public expenditure. It was assumed that since the mining industry was to be privatized it should become responsible for recognizing new deposits. While this mechanism worked well for the deposits of common minerals, since 1993 a continuous loss of brown coal resources have been noticed; it results from the growing exploitation accompanied by the dramatic lack of new documentary works. The annual loss of resources caused by exploitation reaches over 60 million Mg. As works aimed at exploring brown coal deposits are time-consuming, expensive and, in spite of the progress in research methods, dangerous, enterpreneurs actually limit their documentary work to the known deposits, documenting them in higher categories for their own needs. It has been a continuous demand of the involved circles to transfer the risk of exploratory work to the state in the case of minerals of strategic importance. According to the current regulations, if the works are successful the potential investor is obliged to reimburse the expenses incurred for it anyway.

Valorization and deposit protection

Brown coal deposits, with some rare exceptions, are mined by means of the opencast method. Hence, the deposit protection should consists in protecting the area above the deposits against building development which could hinder or prevent the later exploitation of the deposits. Building a motorway through a deposit or erecting a housing development or a industrial plant above it increases the costs of the deposit exploitation so much that it becomes unprofitable. An appropriate investment scheme should therefore include the following stages:

• recognizing the deposit;
• presenting it in the national resource list
• introducing the deposit into the regional and local land development plan.

Such a scheme makes it possible, in accordance with the regulations of The Geological and Mining Law as well as Spatial Planning and Development Act, to protect the deposit area against the inappropriate exploitation as well as to make it available for exploitation now or in the future.

Obviously, not all mineral deposits are of equal value. Absolute protection should involve only the most valuable deposits, i.e. those of a strategic importance for the country’s economy. In the case of the less valuable deposits, another way of developing the area above them seems to be more rational from the social point of view. Therefore, valorization of mineral deposits is a very important issue.

In order to prepare data indispensable to take well-thought-out decisions concerning location as well as to intensify the necessary protection of brown coal deposits, extensive work has been done in Polish Geological Institute, the aim of which has been to update the resources of brown coal deposits and to valorize them from the economic and geo-environmental points of view as well as in terms of social acceptance for a potential investment. The conducted work has made it possible to single out deposits which are the most favourable in terms of the conditions of potential development (see table on page 5). Deposits presented in this table should be protected in an absolute way, which would facilitate their later development.

Why brown coal?

There have been diverse opinions concerning the use of brown coal as a material in professional power industry. Apart from claims against its economic competitiveness, the most serious charges have been levelled in the field of environmental protection. So what is the actual status quo of these issues?

In spite of the intention to increase the use of natural gas in power industry as well as the anticipated growth in the production of energy from renewable energy sources it is expected that in 2030 60 per cent of power will still be produced in power plants which make use of brown and hard coal. Brown coal, however, is nowadays the cheapest power source (about 19 USD/MWh, which constitutes 65 per cent of the costs of power obtained from hard coal). Four out of five largest power plants which make use of brown coal produce power cheaper than the cheapest „Opole” hard coal power plant. Favourable geological conditions together with the advanced mining technology (low transportation cost of large loads by means of conveyor belts is also significant here) result in the fact that when expressed in calorific value (caloricity) brown coal is the cheapest energy source in Poland and it will continue to be one in the foreseeable future.

Hazards to natural environment

caused by power industry based on brown coal combustion (coal mining and power production should be treated here as interconnected) are indeed considerable. However, the use of modern technologies, which is becoming wider and wider, together with the existing strict standards considering pollution discharge, considerably reduce the negative influence which this industry exerts on the environment. Potential hazards to the environment caused by mining activity include: (1) total transformation of the land surface within the outline of an opencast mine under construction, (2) hydrological and hydrogeological transformations related to the drainage of an opencast mine (lowering of the waterground level, drying of soil, affecting surface water), (3) geomechanical deformations on foreland and slopes of an opencast mine and the external dump (sinking and landslides development), (4) rockbursts related to decompression of rock mass, (5) pollution of atmospheric air, which results from dust discharge during exploitation and overburden dumping on the one hand and on the other from the discharge of gases occurring during coal fires in an opencast mine which are triggered by coal self-ignition, (6) surface water pollution (mainly in the form of suspension), and (7) noise emitted by equipment in operation. Apart from the above-mentioned hazards, there are also those caused by the power plant, such as: (8) pollution of atmospheric air resulting from dust and gases emitted during coal combustion, (9) thermal pollution of surface water (rivers and lakes), (10) chemical pollution of underground water resulting from the process of lixiviation of ash dumping sites, and finally (11) emission of considerable amounts of carbon dioxide into the atmosphere.

Reclamation

Modern technologies, which are used more and more widely, considerably reduce hazards in nearly all above-mentioned fields. Although it is impossible to avoid (1) total transformation of the land surface within the boundaries of an opencast mine, the process of reclamation – if properly conducted – makes it possible to obtain fully valuable farming or forest areas as well as water bodies, which are given back to the country’s economy after the period of 20-30 years. It often happens that the mine returns to the district farming areas of higher soil valuation class as compared to those which it used to exploit itself; such a situation can be observed, for instance, in the „Konin” mine. Post-mining areas are becoming also an attractive holidays destination, especially in regions which lack natural elements; a good example here is the region of Cologne in Germany. (2) hydrological and hydrogeological transformations cannot be avoided either; their undesirable effects, however, can be reduced by means of appropriate crops and the development of rural waterworks, while proper reclamation eventually leads to the restoration of proper relationships within rock mass. Geomechanical deformations (3) and rockbursts (4) are considerably less intense in comparison to those occurring in underground mining; besides, their intensity can be minimised by properly designed drift and dump slopes (the wide use of internal dump). Dust discharge in the mine (5), which is relatively little by nature, is reduced by applying water spraying during periods of drought, while noise emission (strictly limited by the standards) is reduced by erecting acoustic screens. It is however coal combustion technology which has witnessed the most significant changes in favour of the environment. Modern units equipped with a fluid bed for coal combustion cause practically no (8) pollution of atmospheric air (both coal and its combustion by-products circulate in a closed cycle until their complete decomposition); what becomes emitted to the atmosphere is only CO2 and steam. Thermal pollution of surface water (9) occurred only when an open cooling cycle was used as it is still done today in „Konin” and „Pątnów” power plants. In newly constructed power plants this problem is eliminated by the application of a closed cycle only (cooling towers). The problem of pollution filtering from ash dumping sites (10) becomes eliminated by the use of insulating screens made of ion exchange materials (beidellite-smectite clays) as well as by the petrification of furnace waste mass, which is becoming more and more popular.

CO2 sequestration

At present, the most difficult problem is (11) emission of considerable amounts of carbon dioxide. Measures taken towards the solution of this problem include applying modern low-emission technologies of carbon combustion (e.g. oxy-combustion), and first of all, CO2 sequestration in deep geological structures. Undoubtedly, however, considering the present European Union policy, the requirement of zero emission combustion will considerably increase the production costs of brown coal power, as well as of power produced from other fossil fuels.

*

It should be hoped that in the future classical coal mining and combustion will become partly replaced by unconventional technologies of processing coal directly in its deposit, such as underground gasification (the production of syngas) or microbiological hydrogenation (the production of methane). Such methods, however, remain at present at an experimental stage only, and there is some evidence that contrary to what has been assumed their application is by no means neutral for the natural environment. Nevertheless, today it seems perfectly reasonable to create pilot installations for carefully selected deposits.

The possibility of making brown coal more environment-friendly can be proven by the fact that brown coal remains a significant energy material in Germany, the United States or Australia, although all these countries have developed truly restrictive regulations concerning environmental protection.

Considering the fact that costs of energy obtained from renewable sources are considerably higher than those related to the combustion of fossil fuels it can be believed that, with the application of clean combustion technologies, brown coal will remain one of the fundamental energy materials for yet a long time, both in the world and in Poland. Unlike in the case of hydrocarbons, brown coal is not threatened by quick depletion of resources, as its world resources ensure the maintenance of the present mining level for 500 years. In Poland, too, its resources should be sufficient for a similar period of time; therefore, the increase in brown coal mining (or even maintaining it at the current level) would significantly contribute towards ensuring the country’s energy safety.

The principles of the country’s energy policy up to 2030 provide for opening new brown coal mines; the necessary decisions, however, have to be taken already now. n

www.pgi.gov.pl