Jakość XI
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 260 (6033) 7 listopada 2001 r.
Zmiany w krajowym systemie akredytacji i certyfikacji
Wypowiedź Wojciecha Henrykowskiego, dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji
Polska jest w przededniu uzyskania pełnego członkostwa w Unii Europejskiej. Ale już obecnie polskie przedsiębiorstwa muszą konkurować, oferując swoje wyroby i usługi na rynku krajowym i na rynkach europejskich i pozaeuropejskich. Tylko firmy oferujące wyroby i usługi najwyższej jakości po dostępnych cenach mogą liczyć na stałych klientów i odnosić sukcesy w walce z konkurentami.
Tylko organizacje inteligentne, samouczące się i samodoskonalące, dążące do doskonałości i nastawione na klienta przetrwają w sytuacji globalizacji gospodarki i stałego wzrostu konkurencji i wymagań klientów. Aby firma mogła się stale doskonalić, musi posiadać świadome i kompetentne kierownictwo i świadomych kompetentnych pracowników.
Dla osiągnięcia tego celu należy sięgać po nowoczesne metody zarządzania i stosować filozofię TQM.
Pierwszym krokiem prowadzącym do doskonalenia zarządzania firmą jest wdrożenie i stosowanie systemu jakości zgodnego z wymaganiami jednego z modelu norm ISO serii 9000:1994, obecnie także nowej edycji ISO 9000:2000.
Wiele firm rozszerza systemy jakości w kierunku zintegrowanych systemów jakości wynikających z dalszych norm, np. dotyczących środowiska (ISO 14001), bezpieczeństwa (PN-N 18001:1999), a także wymagań dla określonych branż, np. normy serii EN 46000 dotyczącej systemów jakości w sektorze medycznym, EN 729 dotyczącym konstrukcji spawanych, AQAP dotyczących systemów jakości u poddostawców dla wojska.
W sektorze motoryzacyjnym stosowane są systemy spełniające wymagania QS 9000 czy VDA 6.1., a także ISO/TS 16949.
W sektorze rolno-spożywczym bardzo ważny jest system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli HACCP.
Często posiadanie wdrożonego i certyfikowanego systemu zarządzania jest warunkiem uczestnictwa w przetargu czy podpisania kontraktu.
Należy podkreślić, że wymagania te są nie tylko stosowane w obszarze dobrowolnym w relacji przedsiębiorstwo-klient, ale także w obszarze regulowanym (obowiązkowym). Przy ocenie wyrobu na zgodność z dyrektywami w krajach Unii Europejskiej w trzech przypadkach (moduły D, E i H) wdrożenie i utrzymywanie systemu zarządzania warunkuje wprowadzenie wyrobu na rynek.
W Japonii normy zarządzania są traktowane jako jeden z elementów na drodze do doskonałości w filozofii TQM i stałego doskonalenia „Kaizen”.
Realizując politykę stałego pogłębiania wiedzy w zakresie doskonalenia kadr dla potrzeb polskiej gospodarki, PCBC organizuje szkolenia w zakresie znajomości przepisów krajowych, europejskich i międzynarodowych dotyczących systemu oceny zgodności, a także nowoczesnych metod zarządzania.
Ta działalność jest prowadzona i będzie rozwijana. Ponad 20 tysięcy osób zostało już przeszkolonych na wielu typach szkoleń organizowanych we współpracy z ekspertami zagranicznymi.
W 1998 roku Centrum uzyskało upoważnienie od Europejskiej Organizacji Jakości (EOQ) do prowadzenia szkoleń wg programu tej organizacji i wydawania certyfikatów europejskiego auditora jakości i europejskiego menedżera jakości.
Należy podkreślić, że wprowadzona nowelizacja ustawy o badaniach i certyfikacji z 3 kwietnia 1993 roku jest kolejnym krokiem w zbliżaniu krajowego systemu nie tylko badań i certyfikacji, ale całego systemu oceny zgodności, do wymagań europejskich. Ustawa będzie obowiązywała w okresie przejściowym, do czasu uregulowania nową ustawą o krajowym systemie oceny zgodności spraw akredytacji, certyfikacji, deklaracji producenta itp. w Rzeczypospolitej Polskiej.
Koniecznym warunkiem funkcjonowania przyszłego systemu oceny zgodności w Polsce jest wdrożenie w oparciu o ustawę o systemie oceny zgodności i akredytacji i zmianie niektórych ustaw z dnia 28 kwietnia 2000 r. (Dz.U. nr 43) do prawa polskiego dyrektyw, przeniesienie unijnych procedur oceny zgodności, tzw. modułów wraz z całą infrastrukturą jednostek notyfikowanych, transpozycja dyrektyw „horyzontalnych” oraz stworzenie sprawnego systemu nadzoru rynku i przeniesienie do zbioru norm polskich zharmonizowanych norm europejskich.
Przygotowanie infrastruktury systemu notyfikacji będzie procesem złożonym obejmującym: określenie władz notyfikujących i trybu notyfikacji, praw i obowiązków jednostek notyfikowanych i władz notyfikujących, dostosowanie polskich jednostek do współpracy w ramach europejskich struktur koordynacyjnych między krajowymi jednostkami notyfikowanymi.
W dniu 1 stycznia 2001 roku powstało Polskie Centrum Akredytacji po przekształceniu Centrum na dwie niezależne organizacje: krajową jednostkę akredytującą PCA (Polskie Centrum Akredytacji) i PCBC (Polskie Centrum Badań i Certyfikacji) jako jednostkę certyfikującą. Planuje się, że PCBC zajmie się koordynowaniem współpracy między polskimi jednostkami, na szczeblu krajowym, a także między jednostkami polskimi i jednostkami z Unii Europejskiej działającymi w ramach sieci koordynacyjnych jednostek notyfikowanych. Z dniem 7 maja 2001 roku PCBC zostało pełnym członkiem EOTC (Europejskiej Organizacji ds. Oceny Zgodności) działającym w oparciu o mandat Komisji Unii Europejskiej. Pozwoli to polskim przedstawicielom uczestniczyć w posiedzeniach grup koordynujących działania jednostek notyfikowanych.
Pilnego charakteru nabiera również przyspieszenie prac związanych z włączeniem do zbioru Polskich Norm europejskich norm zharmonizowanych. Jest to niezbędny warunek funkcjonowania dyrektyw nowego podejścia w Polsce. Wiąże się to z faktem, że w procedurach wspólnotowych występuje w wielu przypadkach deklaracja producenta, składana na zgodność z europejskimi normami zharmonizowanymi.
Stworzenie skutecznego systemu nadzoru rynku, istniejącego równolegle do systemu notyfikacji i oceny zgodności jest zasadniczym instrumentem wdrożenia nie tylko dyrektyw „nowego podejścia”, ale także pozostałych dyrektyw dotyczących jednolitego rynku. W odróżnieniu od jednostek oceny zgodności, które działają przed wprowadzeniem wyrobu na rynek, jednostki nadzoru rynku interweniują po tym fakcie. Celem nadzoru rynku jest zagwarantowanie, że postanowienia dyrektyw są respektowane na terenie całej Wspólnoty.
Zorganizowanie służb nadzoru rynku jest zadaniem władz państwowych. Służby te powinny być wyposażone w środki oraz posiadać wiedzę techniczną z zakresu dyrektyw umożliwiające im wykonywanie kontroli zgodności wyrobów z kryteriami dyrektyw, niezależnie od jednostek notyfikowanych.
W odniesieniu do certyfikacji w obszarze dobrowolnym, należy kontynuować jej rozwój w Polsce, ponieważ podnosi ona konkurencyjność polskich towarów. Przykładem takiej certyfikacji jest prowadzona przez PCBC certyfikacja na znak jakości „Q”, certyfikacja systemów jakości i systemów ochrony środowiska. Dotychczasowy obowiązkowy znak bezpieczeństwa „B” może stać się dobrowolnym znakiem bezpieczeństwa dającym dodatkowe gwarancje w stosunku do oznaczenia CE, podobnie jak stało się to np. ze szwedzkim znakiem SEMKO.
Prowadzone równolegle do tych działań starania o uznanie polskich znaków za granicą, co w pewnym zakresie zostało już zapoczątkowane w przypadku znaku „B” i polskich certyfikatów systemu jakości ułatwi polskim przedsiębiorstwom i wyrobom dostęp na rynki krajów Unii Europejskiej i nie tylko.
W tej perspektywie, rozwijanie systemu certyfikacji dobrowolnej w Polsce oraz dostosowywanie go do warunków konkurencji w Unii Europejskiej pełni nie mniej istotną rolę niż dostosowywanie prawa w obszarze regulowanym.
Polskie przedsiębiorstwa znalazły się w nowej sytuacji – rynek producenta, na którym sprzedawało się wszystko, zmienił się w rynek klienta, którego trzeba zadowolić. Połączenie w najbliższym czasie naszego rynku z europejskim będzie wymagało od producentów nowej wiedzy, umiejętności czytania dyrektyw, znajomości wielu, nieraz trudnych dokumentów i praw nowego rynku. Stąd tak ważne są szkolenia w tym zakresie. Takie szkolenia są prowadzone przez PCBC, przez Ministerstwo Gospodarki i przez wiele różnych instytucji.
Ze strony małych i średnich przedsiębiorstw potrzeba przede wszystkim zrozumienia, że trzeba intensywnie się uczyć i że czasu jest mało, aby zgłębić zasady nowej organizacji gospodarczej. Sytuacja jest poważna.
Samorządy, izby gospodarcze powinny docierać z informacją do firm. Konieczne są szkolenia. Brak na czas odpowiedniej informacji może spowodować wypadnięcie z rynku. Wiedza, wiedza i jeszcze raz wiedza.
Dziś nie wystarczy cieszyć się, że firma aktualnie dobrze funkcjonuje, trzeba myśleć o tym, czy będzie równie dobrze funkcjonować za pięć lat, czy pozostanie się na rynku. Trzeba porównywać się z konkurencją, wyciągać wnioski i uczyć się, szkolić. Stałe doskonalenie firmy, wprowadzenie innowacji warunkuje jej przyszłość.
Trzeba umieć spojrzeć na produkt i sposób zarządzania firmą niejako z zewnątrz, oczami klienta. Jack Welsh, prezes General Electric ukuł powiedzenie – Outside in – ważne jest zdobyć jak najwięcej informacji od klienta, aby ustawić produkcję pod oczekiwania. To jest sztuka. Ministerstwo Gospodarki wychodząc naprzeciw MSP od lat realizuje Program Promocji Jakości. Od 2000 roku firmy małe i średnie realizujące projakościowe działania mogą ubiegać się o zwrot części poniesionych kosztów na szkolenie, konsulting i certyfikację wdrożonych systemów zarządzania zgodnych z wymaganiami norm serii ISO 9000, ISO 14000, PN-N 18000, itp. n
- Informacje o Polskim Centrum Badań i Certyfikacji