Założenia do Planu działań

Wypowiedź wicepremiera, ministra gospodarki Janusza Piechocińskiego

W Ministerstwie Gospodarki przygotowaliśmy Założenia do Planu działań na rzecz bezpieczeństwa Polski w zakresie surowców nieenergetycznych. Dokument został już zaakceptowany przez Kierownictwo MG. Kluczowym jego celem jest zapewnienie polskim podmiotom gospodarczym lepszego dostępu do surowców nieenergetycznych zarówno tych pierwotnych, jak i wtórnych.

Pragnę zwrócić uwagę, że surowce nieenergetyczne, jako podstawowy komponent nowoczesnego przemysłu, odgrywają ważną rolę w polityce reindustrializacji. Zwiększenie zapotrzebowania na surowce nieenergetyczne na świecie będzie generowane przez prognozowany wzrost liczby ludności i poziomu urbanizacji, a także rosnące standardy życia i zwiększającą się konsumpcję.
Zgodnie z prognozami McKinsey Global Institute w ciągu najbliższych 20 lat liczba osób z klasy średniej zwiększy się o ponad 3 mld konsumentów (głównie z tzw. państw BRICS – państwa rozwijające się). Okazuje się jednak, że popyt rośnie w czasie, podczas gdy znalezienie nowych zasobów surowców i ich wydobycie staje się coraz trudniejsze i droższe. Dodatkowo inwestycje i produkcję wielu surowców na świecie powstrzymują ograniczenia środowiskowe. Już w I dekadzie XXI wieku ceny surowców nieenergetycznych uległy potrojeniu, m.in. przez gwałtowny wzrost gospodarek wschodzących, głównie Chin, Indii i Brazylii. Pragnę zwrócić uwagę, że choć obecnie ceny surowców się unormowały, warto pamiętać, że zasoby surowców nieenergetycznych są ograniczone, choć w pewnym stopniu możliwe jest stosowanie surowców pochodzących z odzysku.
Świadomość znaczenia surowców energetycznych jest od dawna powszechna, natomiast od stosunkowo niedawna z ich „cienia” wychodzą właśnie surowce nieenergetyczne. Wiąże się to przede wszystkim z zastosowaniem wielu z nich w nowoczesnych technologiach. Najnowocześniejsze np. wyświetlacze ledowe zbudowane są m.in. z indu, ceru i europu, różnego rodzaju baterie – z litu i kobaltu. Przykłady można by mnożyć.

Inicjatywa surowcowa

Warto zauważyć także wzrost znaczenia surowców nieenergetycznych na agendzie unijnej. Od opublikowania w 2008 r. komunikatu o tzw. Inicjatywie surowcowej, Polska uczestniczy, jako jeden z ośmiu przedstawicieli Państw Członkowskich, w grupie określającej kierunki prac Europejskiego Partnerstwa Innowacji w dziedzinie surowców. W ramach inicjatywy zgłaszane są projekty innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie surowców. Warto zwrócić uwagę na aktywność polskich podmiotów: na 90 zgłoszonych propozycji, w 30 przypadkach w konsorcjach biorą udział podmioty polskie, w tym w 12 przypadkach więcej niż jeden.

Zwiększenie zapotrzebowania na surowce nieenergetyczne na świecie będzie generowane przez prognozowany wzrost liczby ludności i poziomu urbanizacji, a także rosnące standardy życia i zwiększającą się konsumpcję.

Ministerstwo Gospodarki uznając znaczenie surowców nieenergetycznych oraz potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa surowcowego dla polskiego przemysłu, a także w odpowiedzi na zapotrzebowanie różnych interesariuszy, m.in. skupionych w Polskiej Platformie Technologicznej Surowców Mineralnych, podjęło prace nad projektem Założeń do Planu działań na rzecz bezpieczeństwa Polski w zakresie surowców nieenergetycznych. W ich ramach podjęliśmy współpracę z czterema innymi resortami zaangażowanymi w kwestie surowcowe: Ministerstwem Środowiska, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Spraw Zagranicznych oraz Infrastruktury i Rozwoju. Projekt został także skonsultowany z szerokim gronem interesariuszy, m.in. z przemysłu i ze środowiska naukowego. Wiele ze zgłoszonych uwag znalazło się w przygotowanym dokumencie.

Cykl surowcowy

W Założeniach zidentyfikowano główne części cyklu surowcowego (od etapu eksploracji, przez wydobycie, przetwórstwo i odzysk surowców z odpadów, aż po substytucję), którym przyporządkowano tzw. obszary działań wraz z rekomendacjami. Ujęcie to nawiązuje do koncepcji gospodarki o zamkniętym obiegu (circular economy), pozwalając na podejście, w którym kładzie się nacisk na wielokrotne wykorzystanie tych samych surowców. Analizie poddane zostały także możliwości poprawy dostępu do surowców związane z intensyfikacją współpracy międzynarodowej.
Liczę, że zgodnie z zarysowanym w Założeniach harmonogramem do końca 2015 roku powinien powstać uzgodniony z pozostałymi resortami i skonsultowany z interesariuszami projekt Planu działań.

fot. Dariusz Iwański