Energia – Środowisko
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
nr 268 (6946) 16 listopada 2004 r.
Zawsze trzeba być przygotowanym na zagrożenia środowiska
Wypowiedź prof. Danuty Koradeckiej, dyrektora Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego
Duże aglomeracje miejskie są narażone na wiele wzajemnie przenikających się zagrożeń. Można się przed nimi chronić, jednak największym problemem jest brak świadomości istnienia niebezpieczeństw.
Bezpieczeństwo pracy i jej komfort, a także ochrona środowiska to czynniki, które składają się na jakość życia każdego z nas. Dlatego nie można tych problemów oddzielić. Wprawdzie w administracji utrzymuje się podział resortowy, ale jest on sztuczny.
Najpoważniejszym źródłem zanieczyszczenia środowiska są procesy produkcyjne. Przemysł emituje hałas, szkodliwe związki chemiczne, produkuje odpady. Procesy te są jednak w znacznej części kontrolowane. Przedsiębiorstwa mają odpowiednie strategie, wdrażają procedury zarządzania środowiskiem. Większe zagrożenie stanowią zakłady, w których istnieje groźba awarii przemysłowych. W całej Polsce jest ich ponad 250, w samej Warszawie – kilkadziesiąt. Definicję tych przedsiębiorstw zawiera konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy, określająca dopuszczalną ilość materiałów niebezpiecznych na terenie przedsiębiorstwa.
W tej sytuacji zarządzanie ryzykiem, zwłaszcza w takich aglomeracjach jak Warszawa, nabiera szczególnego znaczenia. Poważne zagrożenie może zaistnieć raz na dziesięć czy dwadzieścia lat, ale zawsze trzeba być na nie przygotowanym. Niestety, w Warszawie wciąż nie ma systemu zarządzania kryzysowego. Dlatego w naszym instytucie opracowaliśmy program: Zarządzanie kryzysowe aglomeracji miejskiej na przykładzie m. st. Warszawy. Został on zaakceptowany przez prezydenta miasta Lecha Kaczyńskiego.
Jak wiadomo, jednym z większych zagrożeń dla miast leżących nad rzekami jest powódź. Skutki wielkiej klęski powodziowej mogą być dla miasta katastrofalne. Pod wodą mogą się bowiem znaleźć zakłady energetyczne, szpitale czy zakłady, w których znajdują się materiały niebezpieczne. Można łatwo wyobrazić sobie skutki takiej klęski żywiołowej. Bardzo istotny jest również problem zagrożeń biologicznych. Nie chodzi tu tylko o terroryzm. Są to również epidemie, skażenie źródeł wody. Realnym niebezpieczeństwem są awarie energetyczne. Brak dostaw energii może sparaliżować życie miasta, zakładów przemysłowych. Trzeba jeszcze wspomnieć o zagrożeniach powodowanych przez pola elektromagnetyczne.
Narażeni jesteśmy na cały konglomerat przenikających się wzajemnie niebezpieczeństw. Aby się chronić przed tymi zagrożeniami, nie wystarczy mieć odpowiednie służby. Równie ważne jest przygotowanie społeczeństwa do obrony przed zagrożeniami. Potrzebny jest tu udział nie tylko nauk technicznych, a także socjologa. Informacja o zagrożeniu nie może bowiem wywołać paniki, przeciwnie – ma stymulować sensowne działanie. Jak widzimy, jest to ogromny obszar działań interdyscyplinarnych. W pracach nad systemami zarządzania kryzysowego bardzo pomocny może być potencjał Centralnego Instytutu Ochrony Pracy. Specyfiką naszej placówki jest interdyscyplinarność, są wśród nas inżynierowie, mechanicy, prawnicy, ekonomiści, socjolodzy, lekarze, biolodzy.
Ochrony środowiska w sposób oczywisty nie zapewni samo wydawanie odpowiednich aktów i zarządzeń. Jak już wspomniałam, dla dużych zakładów problem ten jest czytelny. Ale niestety, nie przekłada się to na ochronę społeczności lokalnych. Tej świadomości nie ma również wielu mniejszych przedsiębiorców. Jesteśmy świadkami, jak ludzie uruchamiają np. w garażach różnego rodzaju niebezpieczne dla ludzi i środowiska produkcje, nie myśląc o tym, co zrobić z odpadami, dokąd będą odprowadzane ścieki itp. Wiemy również, jak kosztowna jest likwidacja odpadów, przeprowadzona zgodnie z zasadami sztuki.
Przez cały czas dotykamy więc problemu braku świadomości o zagrożeniach ekologicznych. Kluczem do zmiany tego stanu rzeczy jest edukacja. Mam tu na myśli zarówno edukację absolwentów wyższych uczelni, jak i elementy wiedzy ekologicznej wprowadzone do szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Ważna jest również ogólnokrajowa dyskusja na temat zagrożeń ekologicznych i nagłośnienie tego problemu w mediach.
Na koniec warto podkreślić, że choć są problemy, istnieją również metody ich rozwiązywania i placówki specjalizujące się w tej dziedzinie. Centralny Instytut Ochrony Pracy jest tu dobrym przykładem. Mamy odpowiednią kadrę, laboratoria. Drzwi naszego instytutu są zawsze otwarte dla wszystkich, którzy chcą z nami współpracować. n
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy
ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa
tel. (022) 623-36-98, fax (022) 623-36-93, 623-36-95
www.ciop.pl