Energia – Środowisko
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
nr 216 (6899) 14 września 2004 r.

Handel uprawnieniami do emisji

Potrzeba wiarygodności

Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca program handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na obszarze Wspólnoty i zmieniająca Dyrektywę Rady 96/61/WE określiła zasady jednego z trzech mechanizmów ekonomicznych mających na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych – przyjętych w Protokole z Kioto. Pozostałe mechanizmy to Wspólne Wdrożenia (Joint Implementation) oraz Mechanizm Czystego Rozwoju (Clean Development Mechanism).

Handel uprawnieniami do emisji wymaga między innymi, aby uczestnicy (przedsiębiorstwa objęte dyrektywą) opracowywali roczne raporty zawierające szczegółowe zestawienia ilości wyemitowanych gazów. Na podstawie tych raportów ustala się, czy dane przedsiębiorstwo „zmieściło się” w przyznanych limitach czy nie. Jeżeli emisja roczna była mniejsza niż przyznane limity (są one przyznawane w ramach tzw. Narodowych Planów Rozdziału Uprawnień), nadwyżkę niewykorzystanych uprawnień można będzie sprzedać na wolnym rynku. W drugim przypadku, trzeba będzie kupić odpowiednią ilość uprawnień. Kary za wyemitowanie np. jednej tony CO₂ powyżej limitu (bez uprawnień) mogą wynieść 100 euro za tonę CO₂.

Tak więc wiarygodność ww. raportów ma zasadnicze znaczenie w całym tym procesie – rzecz idzie o pieniądze. Jak w każdym handlu, zasady muszą być przejrzyste, a pieniądz sprawdzony. Dyrektywa nakłada obowiązek weryfikacji raportów przez niezależnych weryfikatorów.

Pojawiają się głosy negujące potrzebę weryfikacji. Jest to postawa co najmniej dziwna. Jak bowiem uniknąć sytuacji, w której jakiś podmiot bezprawnie sprzedał uprawnienia fałszując dane o emisji? Taka sytuacja powoduje brak konkurencji i zmniejsza zaufanie inwestorów.

Tutaj pojawia się pole do działań dla jednostek certyfikacyjnych. Jedna z największych organizacji zrzeszająca firmy objęte dyrektywą i instytucje zainteresowane handlem emisjami – IETA (International Emission Trading Association) w swoich oficjalnych wystąpieniach do Komisji Europejskiej zwraca uwagę na konieczność ustanowienia jednolitych zasad akredytacji weryfikatorów. Akredytacja taka zapewnia wiarygodność i przejrzystość całego procesu. Sugerowane przez IETA zasady akredytacji powinny być oparte o ISO Guide 65 i wzajemnie akceptowane i uznawane przez poszczególne kraje członkowskie. Jednolite zasady, rozpoznawalna akredytacja są niezbędne w przypadku np. dużych koncernów międzynarodowych, które będą musiały weryfikować swoje raporty w poszczególnych krajach. Jeden weryfikator jest wygodniejszy i bezpieczniejszy z punktu widzenia ochrony danych. DNV od początku aktywnie uczestniczy w tym procesie.

Polskie prawo dotyczące handlu uprawnieniami jest w trakcie opracowywania, miejmy nadzieję, że będzie ono nawiązywało do standardów przyjętych w pozostałych krajach UE.

Rysunek 1 przedstawia schematycznie poszczególne etapy przygotowania się do aktywnego uczestnictwa w handlu emisjami.

Etap weryfikacji musi być poprzedzony właściwym przygotowaniem i wprowadzeniem odpowiedniego systemu monitoringu i zbierania danych dotyczących emisji.

Wytyczne w tym względzie podaje dokument: Decyzja Komisji ustanawiająca wytyczne do monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji gazów cieplarnianych zgodnie z Dyrektywą 3003/87 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 275 z 25.10.2003). Niestety, dokument ten nie został jeszcze oficjalnie przetłumaczony na język polski. Dokument składa się z następujacych rozdziałów:

Ogólne wytyczne dotyczące monitoringu oraz raportowania emisji z działań wymienionych w Załączniku I do ww. Dyrektywy – wytyczne obejmują XI załączników:

• Załącznik I: ogólne wytyczne,
• Załącznik II: wytyczne dot. emisji ze spalania,
• Załącznik III – XI: szczegółowe wytyczne do poszczególnych działań: rafinerie oleju mineralnego, piece koksownicze, instalacje do prażenia i spiekania rudy metali, produkcja surówki żelaza lub stali, włącznie z produkcją ciągłą, produkcja klinkieru cementowego, produkcja wapna, produkcja szkła, produkcja materiałów ceramicznych, instalacje do produkcji masy drzewnej i papieru.

Prowadzący instalację będzie zobowiązany do sporządzania zgodnie z ww. decyzją rocznego sprawozdania o wielkości emisji substancji objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji za rok poprzedni.

Powszechne są opinie, że poprawnie funkcjonujący system zarządzania środowiskiem np. zgodny z ISO 14001 w sposób znaczący ułatwi zbieranie danych i właściwe raportowanie.

Działania zmierzające do raportowania i monitoringu powinny zapewnić, że będzie ono:

• Efektywne ekonomicznie – monitoring i raportowanie emisji powinny dążyć do możliwie najwyższej dokładności, chyba że nie jest to technicznie wykonalne lub prowadzi do zbyt wysokich kosztów.
• Pełne – winno obejmować wszystkie procesy oraz emisje ze spalania ze wszystkich źródeł wymienionych w Załączniku I do Dyrektywy.
• Spójne – monitorowana i raportowana emisja winna być porównywalna w czasie z użyciem tej samej metodologii i tego samego zestawu danych.
• Dokładne – należy dołożyć starań, by określenie emisji nie było zawyżone ani zaniżone względem emisji rzeczywistej. Należy przeprowadzać skrupulatną ocenę w celu zapewnienia najwyższej możliwej dokładności wyliczeń i pomiarów emisji.
• Przejrzyste – dane z monitoringu, włącznie z założeniami, odniesieniami, danymi dotyczącymi działalności, współczynnikami emisji oraz konwersji, powinny być zebrane, zapisane, przetworzone, zanalizowane i udokumentowane w sposób, który umożliwi odtworzenie wielkości emisji przez osobę weryfikującą i właściwe władze.
• Zgodne z rzeczywistością – raport z emisji powinien być zgodny ze stanem rzeczywistym, wolny od błędów, pomyłek w wyborze i prezentacji informacji, i stanowić wiarygodne i zbilansowane sprawozdanie z emisji z danej instalacji (błędem nazywamy odchylenie większe niż 5% w całkowitej emisji).

Det Norske Veritas (DNV) od samego poczatku uczestniczy w dzałaniach związanych z handlem uprawnieniami do emisji i pozostałymi mechanizmami z Protokołu z Kioto. Na bazie tych doświadczeń powstały szczegółowe procedury dotyczące prowadzenia weryfikacji oparte o modele oceny ryzyka. Procedury te z powodzeniem stosowane są np. na rynku brytyjskim i w pozostałych krajach europejskich, gdzie operatorzy instalacji poddają już weryfikacji swoje emisje bazowe i wstępne raporty emisyjne.

Poddanie się weryfikacji wcześniej i określenie obszarów niepewności w systemie monitorowania pozwala na zmniejszenie stresu i umożliwia podjęcie odpowiednich działań korygujących. Możliwe jest wówczas odpowiedno wczesne korygowanie systemu monitoringu i zapewnienie sobie pewności co do przyjęcia raportu.

Końcowy raport zawierający błędy będzie odrzucany.

Temat moniotoringu i raportowania jest obszerny i z pewnością jeszcze nieraz zagości na łamach prasy i poruszany będzie na licznych spotkaniach i konferencjach.

 

Wojciech Piskorski
kierownik projektów ochrony środowiska i GHG
Det Norske Veritas Poland
www.dnv.com.pl
e-mail: [email protected]

 

• Informacje o Det Norske Veritas