Energia XXXVI
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 216 (6596) 16 września 2003 r.

Zmiany w gazownictwie

Rozmowa z Markiem Kossowskim, prezesem Zarządu Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A.

Jak Grupa Kapitałowa PGNiG S.A. przygotowuje się do nowych warunków działania wynikających z przewidywanego wdrożenia w polskim ustawodawstwie do 1 lipca 2004 roku obowiązków wynikających z wejścia w życie w dniu 4 sierpnia 2003 roku nowej Dyrektywy Gazowej UE?

Nowa Dyrektywa Gazowa będzie miała niewątpliwie ogromny wpływ na rynek gazu ziemnego w Polsce. W podmiotowo-funkcjonalnej strukturze tego rynku Grupa Kapitałowa PGNiG zajmuje szczególną pozycję. Po restrukturyzacji obejmować będzie kilka kategorii podmiotów prowadzących działalności produkcji, dostawy (sprzedaż i odsprzedaż), usług transportowych (przesył i dystrybucja), magazynowych oraz w sferze usług pomocniczych (niegazowych).

W związku z tym PGNiG podejmuje działania, których celem jest przygotowanie całej Grupy Kapitałowej do funkcjonowania na nowym rynku gazu określonym wymogami Dyrektywy Gazowej (EDG) 20003/55/EC oraz utrzymanie na tym rynku wiodącej pozycji.

Przede wszystkim pragniemy aktywnie uczestniczyć w tworzeniu projektów regulacji prawnych, które implementują do polskiego prawa zapisy dyrektywy. Dotyczy to w szczególności obowiązku wydzielenia ze struktur pionowo zintegrowanego przedsiębiorstwa operatora systemu przesyłowego i operatora systemu dystrybucyjnego. Oznacza to, że taki operator, którym może być każda osoba fizyczna lub prawna zajmująca się przesyłem (transport w sieciach przesyłowych) i dystrybucją (transport w sieciach rozdzielczych), musi pozostać niezależny od działalności niezwiązanych bezpośrednio z przesyłem lub dystrybucją gazu ziemnego. Wymóg ten będzie obowiązywać od 1.07.2004 r. w zakresie niezależności prawnej, organizacyjnej oraz podejmowania decyzji z zastrzeżeniem przesunięcia terminu powstania prawnej niezależności operatora systemu dystrybucyjnego do 1.07.2007 roku. Chcielibyśmy także, aby w nowych aktach prawnych znalazły się zapisy poprawiające warunki odbioru gazu dla dużych odbiorców, w tym w szczególności odbiorców przemysłowych charakteryzujących się stabilnym odbiorem gazu ziemnego. Dotyczy to zmiany obowiązującej obecnie tzw. zasady 40/60, pozwalającej jedynie na 40-procentowy udział stawki opłaty stałej w stawce opłaty transportowej, która znacznie podnosi koszty dostarczania gazu do takich odbiorców, jak zakłady azotowe, przemysł szklarski, ceramiczny i papierniczy.

Poza tym rozpoczęto już działania związane z:

• przygotowywaniem Kodeksu Sieci;
• opracowywaniem modeli analitycznych celem wdrożenia nowych systemów taryfowych;
• podnoszeniem poziomu konkurencyjności PGNiG, w tym przede wszystkim działaniami służącymi utrzymaniu dotychczasowych odbiorców i zwiększeniu sprzedaży gazu.
• modernizacją układów pomiarowych celem dostosowania systemu przesyłowego do świadczenia usług TPA (dostęp strony trzeciej).

Widzimy również konieczność szerszej współpracy z organami Unii Europejskiej i licznymi organizacjami europejskimi zajmującymi się rynkiem gazu.

Wszystkie te działania wiążą się z bardzo wysokimi nakładami i kosztami. W związku z tym wystąpiliśmy o okres przejściowy w przedmiocie stosowania znowelizowanej EDG. Zdajemy sobie jednak sprawę, że uzyskanie okresu przejściowego może być bardzo trudne. Dlatego też prowadzimy działania w kierunku jak najszybszego dostosowania PGNiG S.A. do wymogów Dyrektywy Gazowej.

Odbiorcy przemysłowi skarżą się na zbyt wysokie opłaty za gaz, wynikające z przeniesienia na nich w taryfach części kosztów PGNiG S.A. powodowanych przez odbiorców indywidualnych (subsydiowanie skrośne). Czy w przygotowanych aktualnie, lecz nie zatwierdzonych jeszcze przez Prezesa URE taryfach nastąpiła zmiana idąca w kierunku uregulowania tego problemu?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami przez subsydiowanie skrośne należy rozumieć pokrywanie kosztów dotyczących jednego rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej lub jednej grupy odbiorców przychodami pochodzącymi z innego rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej lub od innej grupy odbiorców.

Opracowywane przez PGNiG S.A. i zatwierdzane przez Prezesa URE taryfy dla paliw gazowych są od 2000 r. dostosowywane do zmienianych prawem zasad ich kalkulacji oraz nakierowane na zmianę ich struktury umożliwiającą pokrywanie przez poszczególne grupy odbiorców kosztów wywoływanych dostawą paliw gazowych do tych grup.

W polityce taryfowej PGNiG S.A. proces eliminacji subsydiowania skrośnego odbiorcy mogli dostrzec szczególnie wyraźnie w momencie publikacji Taryfy 1/2002 w dniu 15 marca 2002 r., która obniżyła stawki opłat dla dużych odbiorców przemysłowych i podwyższyła stawki opłat dla odbiorców indywidualnych. Wydaje się, że aktualnie możemy mówić o kontynuacji tego trendu.

Należy zaznaczyć, że od chwili wydzielenia z PGNiG S.A., zgodnie z Programem Rządowym z dnia 13.08.2003 r., 6 spółek gazownictwa, które dostarczają gaz do odbiorców indywidualnych, każda z nich jako osobny podmiot prawny będzie opracowywać własną taryfę opartą o koszty dostarczania paliw gazowych do jej odbiorców. Natomiast przedłożona do zatwierdzenia taryfa PGNiG S.A. określa ceny i opłaty oraz zasady rozliczeń w stosunku do odbiorców przez nią obsługiwanych, w większości odbiorców przemysłowych, oraz spółek gazownictwa, które jako odrębne podmioty stały się odbiorcami PGNiG S.A. Zatem wobec spółek gazownictwa stosowane są zasady rozliczeń analogiczne jak dla innych klientów zasilanych z sieci przesyłowych. Rozwiązanie to powoduje, że skala subsydiowania skrośnego pomiędzy odbiorcami przemysłowymi należącymi do PGNiG S.A. a odbiorcami z grupy gospodarstw domowych należącymi do spółek gazownictwa zostanie znacznie zmniejszona. Natomiast problem ten w większym stopniu może dotyczyć spółek gazownictwa, gdzie koszty związane z grupami odbiorców domowych będą nadal w pewnej części pokrywane przychodami pochodzącymi od ich dużych odbiorców.

W zakresie działalności przesyłania gazu sieciami wysokiego ciśnienia aktualnie opracowana taryfa PGNiG S.A. przewiduje wprowadzenie większej ilości grup taryfowych (4 grupy), lepiej dostosowanych do struktury odbiorców i charakterystyki ich odbioru. Stawki opłat w poszczególnych grupach taryfowych będą zróżnicowane, przy jednoczesnym kierunku realnego obniżania poziomu opłat. Dla większości odbiorców przemysłowych oznaczać to może ograniczenie opłat przesyłowych, w stosunku do aktualnych stawek, w granicach od kilku do kilkunastu procent (6-16%).

Przedkładane do zatwierdzenia przez poszczególne spółki gazownictwa taryfy przewidują kontynuację zmian struktury taryfowej ukierunkowaną na niewielki wzrost opłat dla odbiorców o najmniejszym zużyciu i spadek opłat dla największych odbiorców. Ze względu na zróżnicowane w poszczególnych spółkach warunki prowadzenia działalności (struktura odbiorców, wielkość sprzedaży, struktura majątkowa i kosztowa), skala koniecznych zmian cen i opłat dla odbiorców tych spółek niezbędna dla pokrycia kosztów może być zróżnicowana.

Ostateczny kształt taryf zarówno PGNiG S.A., jak i spółek gazownictwa znany będzie po uprzednim zweryfikowaniu kosztów i zbadaniu zgodności z obowiązującymi wymogami prawnymi, w tym uwzględnienia aspektów związanych z ochroną interesów odbiorców oraz po zatwierdzeniu jej przez Prezesa URE.

W ostatnim czasie w PGNiG S.A. powołano trzech nowych wiceprezesów: Marka Foltynowicza, odpowiedzialnego za restrukturyzację, Franciszka Kroka, odpowiedzialnego za sprzedaż i marketing oraz Pawła Kamińskiego, odpowiedzialnego za integrację z Unią Europejską i współpracę międzynarodową. Czy oznacza to, że w przedsiębiorstwie następuje przewartościowanie priorytetów z nadaniem specjalnej rangi sprawom sprzedaży i marketingu oraz sprawom dostosowania się do wymogów UE? Jeśli tak, to jakie działania w tym zakresie zamierza podjąć PGNiG S.A. w najbliższym czasie? Czy zmiana na stanowisku wiceprezesa ds. restrukturyzacji oznacza również zmianę koncepcji przyszłej restrukturyzacji holdingu?

W PGNiG S.A. istotnie następuje przewartościowanie priorytetów. Głównymi zadaniami, jakie stoją przed spółką są prywatyzacja i restrukturyzacja. Procesy te wynikają z Programu zatwierdzonego Decyzją Rady Ministrów w dniu 13.08.2002 r. W znowelizowanej Dyrektywie Gazowej uchwalonej przez Parlament Europejski, która weszła w życie dnia 4.08.2003 r. znalazło się wiele istotnych zapisów, jak np. wymóg wydzielenia operatora systemu przesyłowego i dystrybucyjnego, których Program rządowy nie zawierał.

Ponieważ zapisy EDG zostaną z pewnością przeniesione do polskiego prawa, w tym w szczególności do ustawy Prawo energetyczne, należy je traktować jako priorytetowe. Ponadto jako Zarząd PGNiG S.A. rekomendujemy Ministrowi Skarbu Państwa zmianę terminu wydzielenia spółki Górnictwo Naftowe, ponieważ z nowych warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa, które tworzy dyrektywa, wynika konieczność przeprowadzenia zmian w polityce zaopatrzenia PGNiG w paliwa gazowe. Naszym zdaniem wydzielenie to nie powinno nastąpić wcześniej niż na początku 2006 roku. Zmiana terminu założonego przez Program rządowy wydzielenia spółki Górnictwo Naftowe zmniejszy ryzyko funkcjonowania spółki na rynku gazu, który podlega obecnie liberalizacji. Należy podkreślić, że EDG nie zawiera wymogu oddzielenia działalności poszukiwań i wydobycia gazu ziemnego od działalności dostaw (sprzedaż i odsprzedaż gazu).

Nadrzędnym celem uchwalenia Dyrektywy Gazowej jest tworzenie wewnętrznego rynku gazu w Unii Europejskiej. Wiąże się z tym konieczność bliższej współpracy z Komisją Europejską i europejskimi organizacjami gazowniczymi, takimi jak DG TREN, GTE, EFET i innymi*. Dlatego też w nowej formule Zarządu PGNiG S.A. zostało stworzone stanowisko wiceprezesa odpowiedzialnego za integrację europejską i współpracę międzynarodową.

Zakres spraw związanych ze sprzedażą i marketingiem nabiera szczególnego znaczenia z uwagi na rozwijającą się konkurencję na liberalizowanym rynku gazu. Do najważniejszych działań ukierunkowanych na wzrost sprzedaży gazu należy zaliczyć:

• utrzymanie aktualnych odbiorców gazu poprzez stworzenie im stabilnych, przewidywalnych i konkurencyjnych warunków cenowych i technicznych;
• aktywne poszukiwanie nowych odbiorców gazu ziemnego;
• rozwój marketingu, w tym w szczególności rozwój marketingu interaktywnego, wprowadzenie doradztwa marketingowego;
• wprowadzenie nowych form współpracy i identyfikacja nowych usług, którymi zainteresowani są obecni i potencjalni klienci;
• wdrażanie nowych technologii (CHP, CNG, GTL, LNG itp.)**;
• współudział w organizacji nowych konkurencyjnych rynków, takich jak rynek sprzedaży krótkoterminowej, giełdy, aukcje.

Polski rynek gazu jest rynkiem o stosunkowo dużym potencjale wzrostu, z czego doskonale zdają sobie sprawę wielkie koncerny energetyczne, od dawna zainteresowane możliwością sprzedaży gazu w Polsce. Poziom działań w obszarze sprzedaży i marketingu będzie elementem w dużym stopniu rozstrzygającym o rozwoju polskiego rynku gazu oraz o wiodącej roli Grupy Kapitałowej PGNiG na tym rynku.

Rozmawiał MCh

 * DG TREN – Dyrektoriat Generalny Transportu Energii;
GTE – Gas Transsmision Europe;
EFET – European Federation of Energy Traders.

** CHP – produkcja energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu;
CNG – wykorzystanie sprężonego gazu ziemnego do napędu pojazdów;
GTL – przetwarzanie gazu ziemnego na benzyny oleje opałowe itp.;
LNG – instalacja skroplonego gazu ziemnego.

 

 

• Informacje o Polskim Górnictwie Naftowym i Gazownictwie SA