Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
10 marca 2009 r.

Bezpieczeństwo techniczne elementem bezpieczeństwa energetycznego

Marek Walczak, prezes Urzędu Dozoru Technicznego

Bezpieczeństwo energetyczne najczęściej kojarzone jest z zapewnieniem ciągłości dostaw paliw i energii, a więc z dostępnością surowców energetycznych i infrastrukturą energetyczną. Początkowo problemy z bezpieczeństwem w energetyce wynikały z potrzeby ograniczenia ryzyka związanego z zagrożeniami dla życia i zdrowia ludzkiego, związanego z eksploatacją urządzeń technicznych.

Mało osób pamięta, że w XIX i na początku XX wieku niezwykłym problemem na świecie były wybuchy setek kotłów parowych, w których ginęły tysiące osób. Poprawa bezpieczeństwa nastąpiła poprzez stanowienie przepisów technicznych, które wymuszały odpowiednie działania projektantów, wykonawców i użytkowników urządzeń parowych. Pierwszym krajem europejskim, który wprowadził w roku 1813 „przepisy bezpieczeństwa” dla maszyn parowych i kotłów było Cesarstwo Austro-Węgierskie.

Do nadzoru nad przestrzeganiem tych przepisów powoływano w poszczególnych krajach odpowiednie instytucje kontrolno-inspekcyjne działające na rzecz zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania odpowiednich urządzeń technicznych. W roku 1911 powołano zatrudniające wyłącznie polskich inżynierów i techników „Warszawskie Stowarzyszenie dla Dozoru nad Kotłami Parowymi”, którego statutowym zadaniem było wykonywanie dozoru kotłów parowych, urządzeń silnikowych i tym podobnych. Było to wydarzenie, od którego liczymy historię polskiego dozoru technicznego. Rozwój techniki wymuszał zmiany konstrukcji urządzeń ciśnieniowych wytwarzających parę wodną, która do dziś stanowi główny nośnik transportujący energię od kotła, przez turbinę do generatora prądu elektrycznego. Najistotniejszym czynnikiem mającym wpływ zarówno na moc bloków energetycznych, jak i na bezpieczeństwo eksploatacji elektrowni jest ciśnienie oraz wydajność pary wytwarzanej w kotłach. Przez lata eksploatacji elektrowni ciśnienie pary wytwarzanej w kotłach energetycznych wzrastało od kilku do kilkuset barów, co zmuszało projektantów i wykonawców do stosowania do budowy bloków energetycznych coraz bardziej zaawansowanych materiałów, technologii oraz odpowiednich zabezpieczeń. Urządzenia te, pomimo postępu technicznego, ciągle mogą stwarzać potencjalne zagrożenie dla życia osób i środowiska, stąd objęte są odpowiednim dozorem technicznym, którego działanie ogranicza ryzyko związane z eksploatacją bloków energetycznych do poziomu akceptowalnego przez społeczeństwo. Dzisiejsze oczekiwania społeczne dotyczące energetyki dotyczą coraz częściej niezawodności dostaw energii i paliw o odpowiednich standardach. Warunkiem niezbędnym dla jej zachowania jest zapewnienie bezpieczeństwa technicznego eksploatowanych urządzeń i instalacji oraz bezpieczeństwa środowiska naturalnego, oczywiście przy zachowaniu warunku opłacalności inwestycji, a także akceptowalnego poziomu cen zarówno dla odbiorców indywidualnych, jak i odbiorców przemysłowych.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa technicznego para wykorzystywana w elektrowniach jądrowych stwarza podobne zagrożenia jak w elektrowniach konwencjonalnych, a różnice w poziomie ryzyka wynikały do niedawna głównie z wielkości zainstalowanych urządzeń. Sektor energetyki jądrowej w sposób ciągły rozwija analizę takich ryzyk i doskonali stosowane technologie wytwarzania, metody badawcze, metody monitorowania parametrów eksploatacyjnych oraz techniki systemów zabezpieczeń.

Uchwała Rady Ministrów ze stycznia 2009 roku przewiduje, że do roku 2021 powstanie jedna lub dwie elektrownie jądrowe. Jest to poważne zadanie wymagające wielu działań, m.in.: z punktu widzenia bezpieczeństwa technicznego, dotyczących przyjęcia lub nowelizacji określonych aktów prawnych, również dotyczących bezpieczeństwa technicznego. Udział przedstawicieli Urzędu Dozoru Technicznego w wizycie studialnej we Francji i analizy otoczenia prawno-technicznego budowy obiektów jądrowych w różnych krajach, wskazują na znaczenie w takich działaniach kadry inżynieryjnej oraz naukowo-badawczej.

Prowadzone na polskich uczelniach, jak AGH oraz w Politechnice Wrocławskiej, zajęcia związane z energetyką jądrową i wizyty studialne w słowackich elektrowniach atomowych to dobry znak, ale czy wystarczający? Do obsługi jednego obiektu jądrowego potrzeba będzie kilkuset wyspecjalizowanych ekspertów oraz zapewnienia kompetentnego zaplecza naukowo-badawczego. Doświadczenie jednej z europejskich jednostek inspekcyjno-kontrolnych zaangażowanych w budowę i eksploatację elektrowni jądrowych, z którą UDT ściśle współpracuje m.in. w wybranych aspektach dotyczących takich obiektów, wykazuje, że przygotowanie do określonych czynności eksploatacyjnych wymaga blisko 5-letniego szkolenia oraz praktyki w symulowanych i rzeczywistych warunkach. Innym zagadnieniem jest przygotowanie polskich przedsiębiorstw do budowy elektrowni jądrowej oraz jej infrastruktury. Należy przygotować polski przemysł, aby mógł odgrywać znaczącą rolę przy budowie obiektów jądrowych, nie tylko jako podwykonawca jednostkowych elementów.

Urząd Dozoru Technicznego aktywnie uczestniczył w budowie elektrowni jądrowej w Żarnowcu. Jako uczestnik wszystkich znaczących inwestycji energetycznych w Polsce i licznych europejskich, mając na względzie bezpieczeństwo energetyczne kraju, UDT jest przygotowany do wspierania swoim potencjałem działań podejmowanych w zakresie rozwoju energetyki jądrowej. n

Urząd Dozoru Technicznego
02-353 Warszawa, ul. Szczęśliwicka 34
tel. 022 572-21-10, fax 022 572-21-29
www.udt.gov.pl

Infrastructure – Environment – Energy
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
10 marca 2009 r.

Technical safety – an element of energy security

Marek Walczak, President of Urząd Dozoru Technicznego [Office of Technical Inspection]

Energy security is usually associated with ensuring continuity of fuel and energy supplies and thus with the availability of power resources and power infrastructure. Initially, power engineering safety problems resulted from the necessity to reduce risk of threats to human life and health related to the use of technical equipment.

Only a few of us remember that in the 19th and at the beginning of the 20th century the world had to cope with the problem of steam boiler explosions which killed thousands of men. The safety was improved by the implementation of technical regulations which forced steam equipment designers, manufacturers and users to take appropriate measures. The Austro-Hungarian Empire was the first European country to introduce (in 1813) „safety regulations” for steam engines and boilers.

Special control and inspection organisations responsible for safe operation of technical equipment were established in particular countries in order to check whether these regulations are observed. In 1911, „Warszawskie Stowarzyszenie dla Dozoru nad Kotłami Parowymi” [Warsaw Association for the Supervision over Steam Boilers] was established. The Association employed only Polish engineers and technicians. Its objective was to inspect steam boilers, engine equipment etc. This was the date on which the history of Polish technical inspection started. Technology development made it necessary to improve the design of pressure equipment generating steam which even today continues to be the main carrier transporting energy from a boiler, via a turbine to a power generator. Pressure and the efficiency of steam generated in boilers are the most important factors affecting both, capacity of power units and power plant operation safety. Throughout many years of power plant operation, the pressure of steam generated in power boilers increased from a few to several hundreds of bars, which forced designers and manufacturers to use more advanced materials, technologies and appropriate safety measures in the construction of power units. Despite technological progress, this equipment can still be a potential threat to human health and the environment and thus is the subject to technical inspections which reduce the risk involved in the operation of power units to the level acceptable to the general public. Today, general public expectations in relation to power engineering are more and more frequently related to the reliability of the supplies of energy and fuels meeting appropriate standards. To ensure this reliability, it is necessary to ensure technical safety of used equipment and installations, as well as the environmental safety, while meeting the condition of the project commercial viability and offering prices acceptable to both, individual and industrial consumers.

From the point of view of technical safety, steam used in nuclear power plants poses similar threats as in conventional power plants and until recently differences in the risk level have been mainly due to the size of installed equipment. The nuclear power sector continues to analyse these risks and improves manufacturing technologies, testing methods, operational parameter monitoring methods and safety system technologies.

Pursuant to the resolution of the Council of Ministers of January 2009, one or two nuclear power plants will be built by 2021. It is a difficult task requiring many efforts, including those related to the approval or amendment of particular legal acts and technical safety. Participation of representatives of Urząd Dozoru Technicznego in a study visit to France and the analyses of legal and technical environment of the construction of nuclear power facilities in different countries reveal the significance of the involvement of engineers, scientists and researchers in these efforts.

Lectures devoted to nuclear power engineering conducted at Polish universities, such as AGH [University of Science and Technology] and Politechnika Wrocławska [Wrocław University of Technology], and study visits to Slovak nuclear power plant are good signs. But is it enough? A few hundred of experts and appropriate scientific and research facilities will be needed to operate one nuclear power plant. Experiences of one of the European inspection and control entities involved in the construction and operation of nuclear power plants, with which UDT closely cooperates in relation to, among others, certain aspects related to such facilities, show that preparation to perform particular service operations requires nearly five years of training and practice in simulated and real-life situations. Another issue is related to preparation of Polish companies for building a nuclear power plant and its infrastructure. Polish industry should be prepared to play a vital role during the construction of nuclear power facilities, not only as a subcontractor of particular elements.

Urząd Dozoru Technicznego actively participated in the construction of nuclear power plant in Żarnowiec. As a participant of all significant power projects implemented in Poland and many such projects implemented in Europe, UDT, taking into account the energy security, is ready to support all efforts taken in relation to nuclear power engineering development. n

Urząd Dozoru Technicznego
02-353 Warszawa, ul. Szczęśliwicka 34
tel. 022 572-21-10, fax 022 572-21-29
www.udt.gov.pl