Energia – Środowisko
Dodatek promocyjno-reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 137 (6820) 14 czerwca 2004 r.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
15 lat działalności
Powołany przed 15 laty Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odegrał istotną rolę w zintegrowanym systemie finansowania ochrony środowiska w Polsce, na którym wzoruje się wiele krajów. Główną przesłanką jego utworzenia w 1989 roku było wydzielenie publicznych środków i skierowanie ich na cele związane bezpośrednio z ochroną środowiska.
We wpływach do Narodowego Funduszu w początkowym okresie jego działalności dominowały opłaty i kary ekologiczne za gospodarcze korzystanie ze środowiska. Od 8 lat największe wpływy pochodzą ze zwrotu rat udzielonych wcześniej pożyczek oraz ich preferencyjnego oprocentowania. Wartość majątku NFOŚiGW zwiększyła się w ciągu 15 lat 40-krotnie i przekracza obecnie 4,5 miliarda złotych. Podstawą funkcjonowania tej największej w kraju instytucji finansującej ochronę środowiska jest reinwestowanie wcześniej zgromadzonego kapitału. Na dofinansowanie ekologicznych przedsięwzięć Narodowy Fundusz wydaje rocznie około 1,5 mld zł.
Racjonalne wykorzystanie środków krajowych i zagranicznych powierzonych Narodowemu Funduszowi, który od 15 lat stymuluje rozwój inwestycji służących poprawie stanu środowiska i dostosowaniu infrastruktury do wymagań Unii Europejskiej, przyniosło wymierne efekty ekologiczne i finansowe. Na jedną złotówkę uruchamianą z jego środków przypadają 4-5 z innych źródeł krajowych i zagranicznych. W ciągu ostatnich 15 lat wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska sięgnęły w Polsce 80 mld zł (w cenach bieżących). Około 50% tej kwoty pochodzi ze środków własnych inwestorów, a łączny udział funduszy ekologicznych w realizacji ekologicznych przedsięwzięć wynosi ok. 30 mld zł, w tym z Narodowego Funduszu ponad 13,5 mld zł.
W okresie tym NFOŚiGW dofinansował kilkanaście tysięcy zadań. Największe środki – 4,6 mld zł skierowano na ochronę powietrza oraz 4,5 mld zł na ochronę wód i gospodarkę wodną. Wydatki na ochronę powierzchni ziemi przekroczyły 850 mln zł. Prawie 422 mln zł otrzymali wnioskodawcy ubiegający się o środki na ochronę przyrody i leśnictwo, na monitoring środowiska 266 mln zł i ponad 200 mln na likwidację nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Na górnictwo przeznaczono 807 mln zł, na geologię – ponad 550 mln zł, na edukację ekologiczną 203 mln zł, na ekspertyzy i prace badawcze – 103 mln zł oraz na inne zadania 256 mln zł.
Dzięki pomocy finansowej oferowanej przez NFOŚiGW, przy współpracy z wojewódzkimi funduszami, Bankiem Ochrony Środowiska i EkoFunduszem, powstały setki oczyszczalni ścieków, tysiące kilometrów sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, uporządkowano w wielu miejscowościach gospodarkę odpadową, ograniczono emisję szkodliwych zanieczyszczeń w elektrowniach, hutach i zakładach przemysłowych. Udało się uratować wiele rzadkich i ginących gatunków fauny i flory, przywrócić walory zdewastowanym i najcenniejszym przyrodniczo terenom, a także przeprowadzić wiele badań naukowych w różnych dziedzinach ochrony środowiska. Szczególne znaczenie w działalności Narodowego Funduszu ma również edukacja ekologiczna, która kształtuje postawy i zachowania społeczeństwa w zakresie gospodarki odpadami, ochrony wód i powietrza, oszczędzania energii i paliw oraz ochrony przyrody i krajobrazu.
Najważniejsze zadania, jakie stoją obecnie przed NFOŚiGW, wiążą się z wykonaniem przez Polskę zobowiązań akcesyjnych głównie w dziedzinie porządkowania gospodarki wodno-ściekowej i odpadowej z uwzględnieniem okresów przejściowych, wskazanych w Traktacie o Przystąpieniu. Szczególny priorytet mają przedsięwzięcia ujęte w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych, których termin realizacji upływa z końcem 2005 roku.
Bogate i wieloletnie doświadczenie w obsłudze środków krajowych i pomocy zagranicznej poszczególnych państw na rzecz ekologii, a także programów PHARE oraz ISPA, przesądziło o powierzeniu NFOŚiGW roli instytucji odpowiedzialnej za dobre wykorzystanie środków oferowanych przez Unię Europejską w ramach Funduszu Spójności oraz programu operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw w zakresie spełnienia przez te przedsiębiorstwa wymogów ochrony środowiska. Dostosowanie struktury organizacyjnej Narodowego Funduszu do sprawnej obsługi unijnych funduszy gwarantuje ich skuteczną absorpcję oraz realizację inwestycji ekologicznych zapewniających wykonanie zobowiązań akcesyjnych w ochronie środowiska. To najważniejsze z punktu widzenia naszej akcesji zadanie realizowane jest wspólnie z wojewódzkimi funduszami. Fundusze ekologiczne z roli biernego realizatora celów polityki ekologicznej państwa przekształciły się w instytucje kreujące procesy inwestycyjne w Polsce.
Dotychczasowe dokonania Narodowego Funduszu w systemie finansowania ochrony środowiska wynikają z konsekwencji w działaniu, systematycznego doskonalenia zasad udzielania pomocy finansowej, urzeczywistniania założeń przyjętej strategii i dynamicznej współpracy z wieloma podmiotami, od których zależy dalsza poprawa stanu środowiska w Polsce, odpowiadająca unijnym standardom. Jest to niewątpliwie zasługa bardzo dobrze wyszkolonej kadry, która swoją pracą i zaangażowaniem tworzy podstawy do efektywnego wykorzystywania powierzonych Narodowemu Funduszowi środków publicznych i unijnych.
Jolanta Czudak-Kiersz
rzecznik prasowy NFOŚiGW