Energia XXXIV
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 60 (6440) 12 marca 2003 r.

Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006

Dyrektywa 2001/80/WE

Wypowiedź Andrzeja Patrycego, prezesa Zarządu „Energoprojektu-Warszawa” S.A.

Zakończone 13 grudnia 2002 r. negocjacje akcesyjne z Komisją Europejską w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych źródeł spalania paliw, związane z wdrożeniem Dyrektywy 2001/80/WE, narzuciły na nasz przemysł konieczność zainwestowania do roku 2016 około 25,0 – 35,0 mld zł w kosztowne instalacje, których celem jest redukcja emisji tych gazów do atmosfery.

Wg dyrektywy sektor dużych źródeł spalania obejmuje wszystkie kotły energetyczne, których moc cieplna w spalanym paliwie przekracza 50 MW, a mianowicie:

• elektrownie zawodowe – 66 500 MW_t;
• elektrociepłownie i ciepłownie zawodowe – 28 800 MW_t,
• elektrociepłownie przemysłowe – 28 100 MW_t,
• ciepłownie komunalne – 7 300 MW_t,

Łącznie – 130 700 MW_t.

Standardy Dyrektywy 2001/80/WE wymuszają na dużych źródłach spalania ograniczenie emisji następujących gazów, wg przedstawionego w tabeli 1 harmonogramu.

Przed negocjacjami akcesyjnymi sektor dużych źródeł spalania wspierany przez Ministerstwa: Środowiska, Gospodarki, Spraw Zagranicznych oraz Urząd Komitetu Integracji Europejskiej opracował przy pomocy „Energoprojektu-Warszawa” S.A. dokumentację pt. „Ocena technicznych, ekonomicznych i prawnych uwarunkowań wdrożenia w Polsce Dyrektywy 2001/80/WE” oraz „Projekt planu implementacyjno-finansowego wdrożenia tejże dyrektywy”. Sektor reprezentowały i wspierały: Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie, Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych, Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie oraz Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. i kilka elektrociepłowni przemysłowych.

W ww. opracowaniach przeprowadzono następujące analizy:

• porównawcze w zakresie regulacji prawnych w Polsce i Unii Europejskiej;
• możliwych scenariuszy implementacji dyrektywy,
• problemowe związane z wdrożeniem dyrektywy w aspektach: prawnym, organizacyjno-technicznym, finansowym, ekonomicznym i społecznym.

Najważniejszym elementem przeprowadzanych analiz było uzyskanie najbardziej ekonomicznie uzasadnionych derogacji (przesunięć) obowiązywania w naszym kraju standardów dyrektywy. Optymalnym rozwiązaniem było wystąpienie o takie derogacje, które byłyby równoważne „śmierci” technicznej konkretnego źródła spalania. Umożliwiłoby to wprowadzenie w naszym kraju dyrektywy, może późniejsze, niemniej jednak po najniższych kosztach.

Negocjacje mają to do siebie, że consensus uzyskuje się poprzez doprowadzenie do zgody obu negocjujących ze sobą stron. Tak też się stało w trakcie negocjacji delegacji polskiego rządu z Komisją Europejską. Ramy niniejszego artykułu nie pozwalają na bardziej szczegółowy opis naszego stanowiska negocjacyjnego, niemniej jako gospodarka uzyskaliśmy znaczne jak na państwa kandydujące do Unii Europejskiej derogacje (czyli przesunięcia terminów wdrożenia standardów dyrektywy). Umożliwia to zmniejszenie niezbędnych do poniesienia nakładów inwestycyjnych na instalacje służące do redukcji emisji omawianych gazów:

• z preliminowanych 44,0 mld zł w przypadku przyjęcia standardów dyrektywy bez derogacji, w terminach wyszczególnionych w dyrektywie,
• na 25,0 – 35,0 mld zł przy przyjęciu uzgodnionych z Komisją Europejską warunków.

Ostatecznie obowiązują standardy Dyrektywy 2001/80/WE wyszczególnione w tabeli 1 z możliwymi derogacjami, dla następujących dużych źródeł spalania:

• Grupa 1 – te, które skorzystają z naturalnej dopuszczalnej przez Dyrektywę derogacji (20 000 godzin pracy po 1.01.2008 r. lecz nie dłużej niż do 31.12.2015 r.),
• Grupa 2 – te które skorzystają z wyników negocjacji akcesyjnych, tj. źródła indywidualnie objęte okresami przejściowymi – redukcja emisji SO₂ do 2015 r., NO_x i pył do 2017 r.;

Niezależnie od powyższych standardów emisji Komisja Europejska narzuciła tzw. łączny limit emisji dla Polski (tabela 2).

Łączny limit emisji dla sektora narzucony przez Unię Europejską jest mniejszy od prognozowanej emisji przy uwzględnieniu list derogacyjnych!

Zatem oprócz działań związanych z dostosowaniem się do obowiązujących standardów emisji niezbędne jest uruchomienie mechanizmu rozdziału uprawnień do emisji. Determinacja we wprowadzaniu rynku energii elektrycznej powoduje konieczność urynkowienia mechanizmu rozdziału uprawnień do emisji, który może być wprowadzony poprzez tzw. giełdę emisji.

Należy zaznaczyć, że jako jedynemu państwu kandydującemu umożliwiono nam sfinansowanie do 50% niezbędnych nakładów inwestycyjnych ze środków budżetu państwa, zdając sobie niewątpliwie sprawę ze słabej kondycji finansowej sektora dużych źródeł spalania.

Wpływ dyrektywy na przedsiębiorstwa energetyczne

Uwarunkowania w zakresie ochrony środowiska mają determinujący wpływ na przedsiębiorstwo energetyczne poprzez podstawowe jednostki wytwórcze, które muszą dostosować się do wymagań dyrektywy. Zarządy i Rady Nadzorcze muszą zadecydować: czy wycofać je z eksploatacji bez nowych inwestycji, czy dla tych, które znajdują się na liście okresów przejściowych wykorzystać wyniki negocjacji akcesyjnych.

Jest to więc problem strategiczny dla przedsiębiorstw energetycznych, które muszą zadecydować w terminie do czerwca 2004 r.:

• Czy eksploatowane kotły spełniają wymagania dyrektywy?
• Czy przy znanej żywotności kotłów opłaca się budować instalację odsiarczania spalin na 1.01.2008 r., a w 2015 lub 2017 instalację redukcji NO_x i np. w 2020 roku wycofać kocioł z eksploatacji, czy podjąć decyzję o odtworzeniu kotła w nowej technologii np. w 2011 r. korzystając z naturalnej derogacji zawartej w dyrektywie (niezależnie od uzyskanych okresów przejściowych)?
• Czy warto podejmować prace remontowe lub modernizacyjne na jednostkach wytwórczych, które mają żywotność zdeterminowaną przez wymagania ochrony środowiska, a nie uwarunkowania techniczne?

Narodowy Plan Rozwoju a dyrektywa

Dość pozytywny wynik negocjacji z Komisją Europejską w zakresie implementacji Dyrektywy 2001/80/WE wpływa uspokajająco na zarządzających sektorem. Jest to bardzo niebezpieczny moment, ponieważ do czerwca 2004 r. należy podjąć nieodwołalne decyzje nt. przyszłości dużych źródeł spalania (a 97% produkcji energii elektrycznej w naszym kraju pochodzi ze źródeł opalanych paliwem stałym powodujących największe emisje SO₂, NO_x i pyłu). Zła decyzja może spowodować załamanie bezpieczeństwa energetycznego państwa, które przewidziało w Narodowym Planie Rozwoju znaczne środki na zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska, zgodnie z zapisami traktatu konstytuującego Unię Europejską z zobowiązaniami akcesyjnymi.

W Narodowym Planie Rozwoju czytamy m.in.:

„Celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym”.

Wysoki poziom ochrony środowiska zamierza się osiągnąć poprzez realizację m.in. programu operacyjnego – „Wzrost konkurencyjności gospodarki”, a więc przez budowanie konkurencyjności sektora przemysłu i usług w okresie realizacyjnym NPR.

Niska konkurencyjność polskiej gospodarki wymusza konieczność podjęcia działań wspierających rozwój firm przede wszystkim zdolnych do tworzenia i absorbowania innowacji – o największym potencjale wzrostu oraz możliwościach eksportowych. Dotyczy to głównie firm ulokowanych w sektorach tworzących podstawy nowej gospodarki opartej na wiedzy technicznej: biotechnologia, informatyka, mikrotechnologia, nowe technologie materiałowe, odnawialne źródła energii, ochrona zdrowia i ochrona środowiska.

Głównymi beneficjentami wsparcia udzielonego w ramach programu będą przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu oraz instytucje naukowo-badawcze.

Program operacyjny koncentruje dostępne środki finansowe na realizacji dwóch priorytetów:

• rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu,
• wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na jednolitym rynku europejskim, a w szczególności działanie w celu dostosowania przedsiębiorstw do wymogów wybranych dyrektyw UE w obszarach: ochrona powietrza, ochrona wód i gospodarka odpadami.

Wsparcie będzie udzielane w formie pomocy publicznej dla inwestycji proekologicznych w przedsiębiorstwach, m.in. w zakresie ograniczania poziomu emisji z dużych zakładów energetycznego spalania, zagospodarowania odpadów przemysłowych i niebezpiecznych, budowy przemysłowych oczyszczalni ścieków, uzyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, osiągania standardów bezpieczeństwa ekologicznego oraz wdrażania Najlepszych Dostępnych Technik (BAT).

Wnioski

Biorąc powyższe pod uwagę, można sformułować następujące wnioski:

• Wynik negocjacji akcesyjnych delegacji polskiego rządu z Komisją Europejską stanowi „wypadkową” oczekiwań obu stron negocjujących;
• W negocjacjach akcesyjnych, jako kraj kandydujący, uzyskaliśmy znaczne derogacje wdrożenia standardów dyrektywy oraz dopuszczono możliwość sfinansowania programu ochrony powietrza do 50% wartości nakładów ze środków budżetowych;
• Jak wynika z Narodowego Planu Rozwoju, państwo polskie gotowe jest wesprzeć sektor dużych źródeł spalania środkami budżetowymi, w celu spełnienia przez nie standardów ochrony powietrza na warunkach negocjacji akcesyjnych;
• Każde duże źródło spalania do czerwca 2004 r. musi podjąć decyzje strategiczne o wyłączeniu bądź doposażeniu źródła w instalacje proekologiczne. Stąd celem wyboru najkorzystniejszego ekonomicznie wariantu pracy źródła konieczne jest jeszcze w bieżącym roku opracowanie planu strategicznego źródła, ujmującego wszystkie aspekty związane z żywotnością techniczną źródła, warunkami spełnienia standardów dyrektywy, planowanymi inwestycjami proekologicznymi, odtworzeniowymi bądź budową nowoczesnych jednostek energetycznych, zastępujących nieekologiczne i nieekonomiczne jednostki istniejące.

„Energoprojekt-Warszawa” S.A.
00-950 Warszawa, ul. Krucza 6/14
tel. (022) 621-02-81, fax (022) 629-32-40
e-mail: [email protected]
www.energoprojekt.pl

Narodowy Plan Rozwoju znajduje się tutaj.

 

• Informacje o „Energoprojekt-Warszawa” S.A.