Ochrona Środowiska XVI
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 60 (6440) 12 marca 2003 r.

Rola Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji

Kreowanie polityki proekologicznej

Wypowiedź Wojciecha Henrykowskiego, prezesa PCBC S.A.

Naturalne środowisko było i jest podstawą bytu człowieka, ale wraz z rozwojem osiadłej gospodarki rolniczej i zmian naturalnych elementów środowiska uległo ono przekształceniu. Początkowe wolne tempo tych procesów nabrało przyspieszenia wraz z przyrostem naturalnym ludzkości. W ostatnim stuleciu minionego tysiąclecia gwałtowny rozwój przemysłu oraz urbanizacja związane z przekształceniem środowiska doprowadziły do jego zanieczyszczenia i wielu katastrof ekologicznych. Zjawiska te wywołały gwałtowne protesty ekologów i długie dyskusje na temat konieczności ochrony środowiska. Pojawiło się wiele wypowiedzi ekspertów oraz opracowania i analizy wskazujące na wielkie zagrożenie dla człowieka i środowiska, w którym żyje. Jedynym warunkiem uniknięcia katastrofy stała się konieczność podjęcia działań dla zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska. Począwszy od „Szczytu Ziemi” w Rio w 1992 roku poprzez światowe konferencje w Kioto i Johannesburgu i wiele innych inicjatyw, szuka się recepty dla zrównoważonego rozwoju, obejmującego przede wszystkim zachowanie właściwego stanu środowiska, w którym żyjemy.

Wraz ze wzrostem znaczenia problematyki ochrony środowiska przemysł podjął wiele inicjatyw zmierzających do adaptacji swojej działalności w zmieniających się warunkach działania. W 1991 roku jedna z agend ONZ, Światowa Rada Gospodarcza ds. Zrównoważonego Rozwoju (UNCSD) zwróciła się do Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) i Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (lEC) w sprawie opracowania norm dotyczących zarządzania środowiskowego. W trzy lata później weszła w życie norma brytyjska BS 7750, a w 1993 roku w Unii Europejskiej celem sprostania wymaganiom efektywnej ochrony środowiska naturalnego przyjęto dyrektywę nr 1836/93 z dnia 29 czerwca 1993 r. wprowadzającą system EMAS (Environmental Management and Auditing System – System Środowiskowego Zarządzania i Auditowania), będący dobrowolnym systemem dla przedsiębiorstw działających systematycznie na rzecz poprawy swojego oddziaływania na środowisko poprzez opracowywanie i wdrażanie polityki ochrony środowiska oraz informowanie opinii publicznej o działaniach na rzecz środowiska i rezultatach tych działań. Następnym krokiem w tej dziedzinie było wprowadzenie przez ISO norm serii 14000. Normy te zostały także wprowadzone w Polsce. Zagadnienia dotyczące problematyki ochrony środowiska mają więc coraz bardziej znaczący wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Zaniepokojenie społeczeństw w wielu krajach świata, w tym także w Polsce, problemami natury ekologicznej i podejmowane w związku z tym wielokierunkowe działania przez parlamenty i rządy na rzecz ochrony środowiska, szczególnie w sferze prawnej, mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ na stopień realizacji celów przedsiębiorstwa. Zależy to od prezentowanego przez przedsiębiorstwa podejścia do tych problemów. Można stwierdzić, że środowisko naturalne stanowi zarówno źródło ryzyka, jak i szans. Przedsiębiorstwa możemy podzielić więc ze względu na prezentowane przez nie różne reakcje wobec środowiskowych wyzwań. Wachlarz ich zachowań można określić począwszy od całkowitej bierności, reakcji kryzysowej, do włączenia zarządzania środowiskowego w cały system zarządzania funkcjonujący w przedsiębiorstwie poprzez opracowany i wdrożony system zarządzania środowiskowego.

Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. od lat propaguje konieczność prowadzenia działań proekologicznych przez przedsiębiorstwa. Już w 1994 roku rozpoczęliśmy cykl szkoleń obejmujących wymagania będące wówczas jeszcze projektami norm serii ISO 14000, a od 1996 roku prowadzimy certyfikację firm, które wdrożyły system ISO 14001, przy czym często jest on połączony z wdrożonym systemem ISO 9001 i BHP. Stanowi wówczas zintegrowany system zarządzania. Do końca 2002 roku wydanych zostało kilkadziesiąt certyfikatów potwierdzających wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania środowiskowego. Ważnym momentem było wprowadzenie w 1998 roku w oparciu o porozumienie z ministrem środowiska znaku ekologicznego, przyznawanego wyrobom spełniającym wymagania określone w kryteriach dotyczących środowiska. Wymagania te odpowiadają wymaganiom europejskim. Dotychczas wydano wiele certyfikatów dla wyrobów spełniających te wymagania. Równolegle z rosnącym zrozumieniem, że jakość wyrobu lub usługi jest decydującym czynnikiem konkurencyjności, ostatnio wzrosło także przekonanie, że zgodność ekologiczna produktu, a także jego procesu wytwarzania, jest decydującym elementem wpływającym na wartość rynkową. Podejmowane w tym zakresie działania są różnorodne i wielokierunkowe, obejmują zarówno oszczędne używanie surowców, optymalizację procesów, jak i zdolności końcowych produktów do recyklizacji.

W 2002 roku na mocy upoważnienia ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 23 lipca 2002 roku PCBC S.A. przystąpiło do certyfikacji gospodarstw ekologicznych, wydając już szereg certyfikatów. Prowadzona jest przy tym szeroka akcja promocyjna zachęcająca rolników do produkcji ekologicznej żywności. W Unii Europejskiej regulowane jest to dyrektywą 2092/91.

W dniu 17 lipca 2000 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły rozporządzenie nr 1980/2000 o systemie oznakowania ekologicznego Wspólnoty. Znak ekologiczny Wspólnoty może być przyznawany produktom i usługom dostępnym w UE, które odpowiadają podstawowym wymaganiom środowiskowym i kryteriom znaku ekologicznego. Kryteria znaku ekologicznego ustalane są dla grup wyrobów. Rozporządzenia nie stosuje się do żywności, napojów, leków i urządzeń medycznych. Celem systemu ekologicznego oznakowania Wspólnoty jest promowanie produktów posiadających możliwości zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko w porównaniu z innymi produktami tej samej grupy, przyczyniając się do efektywnego używania zasobów i wysokiego poziomu ochrony środowiska.

Każdy kraj członkowski UE powinien wyznaczyć „właściwą” jednostkę koordynującą system i właściwe gremium (komitet) zapewniający skuteczne stosowanie wprowadzanych procedur oceny i weryfikacji. Polska, jako kraj, który od dnia 1 maja 2004 r. stanie się jednym z krajów członkowskich UE, powinna także dokonać tego wyboru. W dniu 3 stycznia 2003 r. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. zostało wyznaczone do pełnienia tej roli. Obecnie trwają prace nad ustawowym zapisem.

Należy podkreślić, że istniejące, jak i nowe systemy znaków ekologicznych w państwach członkowskich mogą nadal współistnieć z systemem europejskim. Oznacza to, że w przyszłości w Polsce będzie mogło współistnieć ekoznakowanie krajowe, jak i europejskie.

Działania proekologiczne w kraju są stale rozwijane, a PCBC S.A. wpisując się w ich promocję i dostarczanie dowodów dla firm, które aktywnie w tym uczestniczą poprzez certyfikację, obiektywnie potwierdza ich skuteczność. n

• Informacje o Polskim Centrum Badań i Certyfikacji