Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 listopada 2006 r.
NFOŚiGW w absorpcji funduszy UE
Wypowiedź dr. inż. Kazimierza Kujdy, prezesa Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Fundusze unijne są obecnie jednym z podstawowych źródeł finansowania inwestycji ochrony środowiska w Polsce. Od 2000 r. Polska korzystała z Przedakcesyjnego Instrumentu Polityki Strukturalnej (ISPA), który został utworzony na mocy rozporządzenia Rady nr 1267/99 z 21 czerwca 1999 r. Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej Polska przestała być beneficjentem tego instrumentu. Wszystkie projekty zatwierdzone do finansowania w ramach ISPA, dla których Komisja Europejska podpisała memoranda finansowe są kontynuowane jako projekty Funduszu Spójności. Fundusz Spójności obsługuje duże projekty w sektorze ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. W całej perspektywie finansowej 2004-2006 Polska wykorzysta ze środków ISPA/Funduszu Spójności 2 mld 855 mln euro w sektorze środowiska. W nadchodzącej perspektywie finansowej, w latach 2007-2013, wysokość środków zagranicznych na ochronę środowiska w Polsce, liczonych ze wszystkich źródeł, zwiększy się do ok. 5-6 mld euro. Prawie połowa środków dla nowych krajów członkowskich trafi do polskich beneficjentów, przede wszystkim samorządów i innych podmiotów publicznych. Środki pochodzące z Unii Europejskiej uzupełniane są przez fundusze krajowe.
Jednym z podstawowych źródeł wsparcia inwestycji środowiskowych jest unijny Fundusz Spójności (przed akcesją – ISPA). Jego celem jest dofinansowanie zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska i realizacji zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej wynikających z Traktatu Akcesyjnego. Priorytetowe działania realizowane z Funduszu Spójności to poprawa jakości wód powierzchniowych, polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia, poprawa jakości powietrza, racjonalizacja gospodarki odpadami oraz ochrona powierzchni ziemi. Trzeba to wyraźnie podkreślić: nigdy jeszcze w Polsce nie było tak szerokiego frontu robót inwestycyjnych w sektorze ochrony środowiska jak obecnie. W wielu miastach Polski realizowane są duże inwestycje infrastrukturalne dofinansowane z Funduszu Spójności. Ma to niewątpliwy wpływ na rozwój firm usługowych i portfel zamówień firm wykonawczych, zarówno na rynku budowlanym, jak i technologicznym. Tak szeroki front inwestycji ekologicznych, jakie realizowane są obecnie w Polsce (a ich liczba znacząco wzrośnie w najbliższych latach) korzystnie przekłada się także na rynek zatrudnienia w Polsce.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wdraża wszystkie projekty środowiskowe realizowane z pomocą ISPA/Funduszu Spójności. Narodowy Fundusz obsługuje łącznie 86 projektów inwestycyjnych i 2 projekty dot. pomocy technicznej. W sumie budżet kosztów kwalifikowanych wynosi ponad 4,3 mld euro. Wielkość przyznanego dofinansowania z Funduszu Spójności to ponad 2,8 mld euro. Średni udział Funduszu Spójności w 88 realizowanych projektach wynosi 66%. W tym roku notujemy wyraźne przyspieszenie w realizacji projektów ekologicznych z unijnym dofinansowaniem. W ramach realizowanych projektów przewiduje się podpisanie 864 kontraktów, w tym 452 na roboty i 412 na usługi i dostawy. Na koniec września br. podpisanych zostało 186 kontraktów na roboty i 274 na usługi i dostawy. W stosunku do lat poprzednich zdecydowany wzrost liczby podpisanych kontraktów notuje się od początku br. Do końca września br. podpisanych zostało 148 kontraktów, podczas gdy w całym 2005 r. podpisano ich 93. W latach 2001-2005 środki z Funduszu Spójności przekazane beneficjentom wyniosły łącznie 188,5 mln euro. Dostępne środki unijne były w tych latach wykorzystywane w niedostatecznym stopniu. Na koniec 2005 roku wykorzystano jedynie nieco ponad 7% dostępnych środków, a więc niewiele. Od lutego 2006 r. nastąpiło zdecydowane przyspieszenie. My mówimy, że „Fundusz Spójności ruszył”. W 2006 r. wypłacone zostanie ponad 240 mln euro, a więc zdecydowanie więcej niż przez poprzednie 5 lat, ponad 2 razy więcej niż w 2005 r. Na 2007 r. planowana jest wypłata środków w wysokości 600 mln euro. Narodowy Fundusz wspomagając beneficjentów realizujących projekty ISPA/FS wypłacił w formie pożyczek inwestycyjnych w okresie 1999-2006 ponad 207 mln zł, w tym w ciągu dziewięciu miesięcy 2006 r. prawie 93 mln zł.
W sektorze „środowisko” kilka ważnych inwestycji infrastrukturalnych realizowanych w ramach projektów z udziałem środków ISPA/Funduszu Spójności zostało już zakończonych, m.in.: oczyszczalnia ścieków „Łyna” w Olsztynie, ujęcie wody z Dobrzycy wraz ze stacją uzdatniania wody w Pile, stacja uzdatniania z biologicznym usuwaniem azotanów na ujęciu wody Wierzchowisko dla Częstochowy, zakład gospodarki odpadami „Eko-dolina” w Gdyni (Dolina Redy i Chylonki). Na początku września br. oddano do użytku zmodernizowaną oczyszczalnię ścieków w Przemyślu, a pod koniec września zakład gospodarki odpadami „Orli Staw” obsługujący ponad 300 tys. mieszkańców związku komunalnego „Czyste Miasto – Czysta Gmina”. Również we wrześniu oddano do użytku stację uzdatnia wody w Raciborzu. Na początku października otwarto po modernizacji i rozbudowie drugą pod względem wielkości w Polsce oczyszczalnię ścieków dla aglomeracji łódzkiej. Na finałowym etapie rozliczania wykonanych inwestycji jest projekt „Poprawa jakości wody w Suwałkach” (budowa stacji uzdatniania wody, sieci wodociągowej i kanalizacyjnej).
Narodowy Fundusz zajmuje się także obsługą środków unijnych kierowanych do przedsiębiorstw na cele ekologiczne. Na mocy umowy pomiędzy Ministrem Gospodarki i Pracy oraz Ministrem Środowiska a NFOŚiGW, Narodowy Fundusz jest Instytucją Wdrażającą dla Działania 2.4 w Sektorowym Programie Operacyjnym – Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP) na lata 2004-2006. Na dostosowanie przedsiębiorstw do unijnych standardów w ochronie środowiska przeznaczono w ramach SPO WKP ponad 207 mln euro (około 800 mln zł), w tym ponad 155 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz równowartość prawie 52 mln euro z Narodowego Funduszu. W pięciu rundach aplikacyjnych do Narodowego Funduszu wpłynęło ponad 420 wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć na kwotę przekraczającą 1,6 mld zł. Po zakończeniu dwóch pierwszych rund aplikacyjnych podpisano z wnioskodawcami 74 umowy na łączną kwotę przekraczającą 228 mln zł, w tym ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego około 162 mln zł, a z Narodowego Funduszu około 67 mln zł. Na liście rankingowej po trzeciej rundzie znalazło się 59 przedsięwzięć na łączną wnioskowaną kwotę wsparcia tych projektów 256 mln zł. Po czwartej rundzie do dofinansowania zarekomendowano 48 projektów na łączną kwotę dofinansowania ponad 144 mln zł. Wnioski w ramach piątej, ostatniej rundy są już po ocenie merytorycznej. Zakończenie realizacji przedsięwzięć przewidziane jest do 30 czerwca 2008 roku.
Ochrona środowiska, w tym także ochrona powietrza, jest również finansowana w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego (NMF) i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG). Narodowemu Funduszowi powierzono rolę instytucji wspomagającej w obsłudze tych mechanizmów. Na lata 2004-2009 na ochronę środowiska z obu instrumentów zaplanowano ok. 134 mln euro. Przewidziane jest finansowanie projektów dotyczących m.in. redukcji zanieczyszczeń, promowanie odnawialnych źródeł energii i lepszego wykorzystania zasobów naturalnych. Jesienią 2005 r. odbył się pierwszy nabór wniosków o dofinansowanie inwestycji – zgłoszono 696 projektów. W pierwszym priorytecie (inwestycyjnym) pn.: „Ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez m.in. redukcję zanieczyszczenia i promowanie odnawialnych źródeł energii” – zapotrzebowanie na środki 12-krotnie przewyższyło dostępną kwotę. To najlepiej świadczy o zapotrzebowaniu, nie tylko zresztą samorządów, na środki inwestycyjne na ochronę środowiska.
Narodowy Fundusz, wykorzystując doświadczenia z absorpcji środków z funduszu ISPA i Funduszu Spójności, jest dobrze przygotowany do obsługi znacznie większych niż dotychczas środków pomocowych z Unii Europejskiej przewidzianych na cele proekologiczne na lata 2007-2013. Znajdujący się obecnie w końcowej fazie konsultacji społecznych projekt Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przewiduje 15 priorytetów, przy czym pierwszych pięć dotyczy zagadnień ekologicznych. Również priorytet X obejmujący infrastrukturę energetyczną przyjazną środowisku zawiera kategorie interwencji bezpośrednio związane z celami ochrony środowiska (wykorzystanie odnawialnych źródeł energii).
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest największym programem operacyjnym na lata 2007-2013 z przewidywaną alokacją środków Unii Europejskiej w wysokości ok. 21,3 mld euro, czyli 35,7 proc. całości środków strukturalnych Unii Europejskiej przewidzianych do wykorzystania dla Polski w latach 2007-2013, w tym na ochronę środowiska ok. 4,7 mld euro. W programie tym, w sektorze środowiska, przewidziano wsparcie dla dużych inwestycji komunalnych z zakresu: gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi, inwestycji dostosowujących przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, ochrony przyrody, bezpieczeństwa ekologicznego, a także edukacji ekologicznej. Wsparcie otrzymają zarówno samorządy i przedsiębiorcy, jak również organizacje pozarządowe, parki narodowe i Lasy Państwowe.
Obecnie trwa proces przygotowania wniosków dotyczących inwestycji proekologicznych, które ubiegać się będą o środki z Funduszu Spójności lub Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w okresie budżetowym Unii Europejskiej 2007-2013. Na różnych etapach przygotowania w Narodowym Funduszu znajduje się ponad 90 wniosków inwestycyjnych. Weryfikowana jest także druga lista prawie 50 wniosków, które nie zostały jeszcze formalnie zgłoszone z instytucji regionalnych do Ministerstwa Środowiska i do Narodowego Funduszu. W sumie lista potencjalnych projektów i wniosków przygotowywanych przez Polskę do aplikowania o środki unijne w ramach PO Infrastruktura i Środowisko w priorytetach proekologicznych obejmuje niemal 140 pozycji.
Nakłady na ochronę środowiska w Polsce obecnie rosną. Dotyczy to przede wszystkim środków zagranicznych, głównie unijnych. Jeszcze kilka lat temu udział środków innych niż krajowe w finansowaniu inwestycji środowiskowych był nieznaczny. Przewiduje się, że realizacja polskich zobowiązań akcesyjnych w zakresie ochrony środowiska pochłonie 35-40 mld euro. Skuteczna absorpcja środków unijnych, w tym środków przewidzianych na ochronę środowiska, jest więc dla Polski największym wyzwaniem w nadchodzących latach. n
Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 listopada 2006 r.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej and the absorption of EU funds
Statement by Kazimierz Kujda, PhD Eng, President of Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (National Fund for Environmental Protection and Water Management)
Currently, European Union funds constitute one of the main sources of financing environmental investments in Poland. Since 2000, Poland has been benefiting from the Pre-accession Structural Instrument (ISPA) established under the regulation of the Council no. 1267/99 of 21 June 1999. Upon accession to the European Union, Poland ceased benefiting from this instrument. All projects approved for financing under ISPA for which the European Commission has signed financing memorandums are being continued under Cohesion Fund which finances large environmental and transportation projects. In the 2004-2006 financing period, Poland benefited from 2.855 billion Euros for environmental protection under ISPA/Cohesion Fund. In the upcoming 2007-2013 financing period, the total foreign resources for environmental protection in Poland, including all financing sources, will grow to around 5 to 6 billion Euros. Close to half of the resources envisaged for the new Member States will be allocated to beneficiaries in Poland, above all to local governments and other public bodies. The European Union contribution will be complemented by national funding.
One of the principal sources of co-funding of environmental investments is the Cohesion Fund of the EU (formerly ISPA). Its objective is to support tasks relating to environmental protection and fulfilment of the EU Accession Treaty obligations by Poland. The priority tasks financed from the Cohesion Fund include improvement of surface water quality, improvement of potable water quality and water distribution system, improvement of air quality as well as rational management of waste and soil protection. What deserves to be stressed is that Poland has never before witnessed so many environmental investments. Large Cohesion Fund co-funded infrastructure investments are being implemented in many parts of the country thus exerting a considerable influence on the development of service companies as well as project portfolios of contractors in both the construction and the technology market. The large number of ecological investments in Poland (envisaged to grow in the coming years) will additionally have a positive impact on the Polish job market.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (National Fund for Environmental Protection and Water Management) implements all environmental projects financed under the ISPA/Cohesion Fund. In total, the Fund handles 85 investment projects and 3 technical support projects. The overall eligible expenditure amounts to over 4.3 billion Euros with the total Cohesion Fund aid exceeding 2.8 billion Euros. The Cohesion Fund contributions to 88 projects under implementation equals 66%. This year the implementation of EU co-funded ecological projects has accelerated significantly. Under the projects in execution, 854 contracts are envisaged to be signed, including 452 for construction works and 412 for provision of services and supplies. By the end of September this year, 186 contracts for construction works and 274 contracts for provision of services and supplies were signed. In comparison to previous years, the number of contracts signed in 2006 has risen considerably; by the end of September 2006, 148 contracts were concluded against 93 contracts in the whole 2005. In the period of 2001-2005, the total Cohesion Fund aid granted to beneficiaries amounted to 188.5 million Euros. The EU funds, however, were not sufficiently utilised. At the end of 2005, only slightly more than 7% of available funding were absorbed. Since February 2006, the utilization of EU funding has accelerated considerably. We call it „the real kick-off of the Fund”. In 2006, over 240 million Euros will be disbursed, which is much more as compared to previous years and over twice as much as in 2005. In 2007, the value of grants to be disbursed amounts to 600 million Euros. To support ISPA/ Cohesion Fund beneficiaries, in 1999-2006 the National Fund awarded over 207 million PLN in investment loans, of which nearly 93 million PLN in the first nine months of 2006.
In the „environment” sector, a few important infrastructure investments implemented under the ISPA/Cohesion Fund-supported projects have already been completed. These include: „Łyna” wastewater treatment plant in Olsztyn, a water intake station in Dobrzyca equipped with a water purification station in Piła, a water purification station featuring biological removal of nitrates in „Wierzchowisko” water intake station in Częstochowa and „Eko-dolina” solid waste utilization plant in Gdynia (Reda and Chylonka Valley). In early September 2006, a modernized wastewater treatment plant in Przemyśl was put into operation and by the end of the same month „Orli Staw” solid waste utilization plant servicing over 300 thousand residents of the „Clean City – Clean Commune” association was launched. Likewise in September 2006 a water purification station began operations in Racibórz. In the beginning of October 2006, the second largest wastewater treatment plant in Poland for Łódź agglomeration was launched following modernisation and expansion. Moreover, a project entitled „Improvement of water quality in Suwałki” (comprising construction of a water purification station and a water distribution and sewage collection network) has already entered the phase of settlement of executed investments.
The National Fund handles EU resources allocated to enterprises for ecological purposes. Under the agreement signed between the Minister of Economic Affairs and Labour, the Minister of Environment and the National Fund of Environmental Protection and Water Management, the National Fund is the Implementation Institution for Measure 2.4 of the Sectoral Operational Programme „Improvement of Competitiveness of Enterprises” (SOP-ICE) for 2004-2006. Under SOP-ICE, over 207 million Euros (around 800 million PLN) have been assigned for alignment of enterprises to EU environmental standards, including over 155 million Euros from the European Regional Development Fund (ERDF) and the equivalent of 52 million Euros from the National Fund. During five application rounds, over 420 applications for co-funding of more than 1.6 billion PLN-worth projects have been filed with the National Fund. At the end of the second round, 74 agreements were signed of the total value of over 228 million PLN, of which 163 million PLN came from the European Development Fund and around 67 million PLN from the National Fund. After the third round, the ranking list comprised 59 projects for the total amount of aid of 256 million PLN. After the closure of the fourth funding round, 48 projects of over 144 million PLN were recommended for funding. The applications submitted in the fifth, and the last, round have already passed the evaluation stage. Completion of projects is expected by 30 June 2008.
Environmental protection, including air protection, is also financed from the Norwegian Financial Mechanism (NFM) and the European Economic Area Financial Mechanism (FM EEA) for which the National Fund was assigned the role of a support institution. In 2004-2009, both mechanisms are expected to allocate around 134 million Euros for environmental protection. The projects envisaged for co-funding include i.a. reduction of environmental contamination, promotion of renewable sources of energy as well as wise utilization of natural resources. During the first application round in Autumn 2005, 698 projects were submitted for funding. The amount of co-funding requested under the first investment priority area „Environmental protection, including human environment, through i.a. reduction of environmental contamination and promotion of renewable energy” exceeded the available resources 12-fold. This is the best proof for the huge need, not only on the part of local governments, for additional funding necessary to implement environmental projects.
Building upon the experience gained in the absorption of funds under ISPA Programme and the Cohesion Fund, the National Fund is now well prepared to handle larger EU assistance funding allocated for environmental protection in 2007-2013. The draft Operational Programme „Infrastructure and Environment”, which is now in the final stage of public consultations, includes 15 priority axes, of which the first five relate to environmental protection. Also the tenth priority axe addressing environmentally-friendly energy infrastructure includes intervention categories which are directly linked to environmental goals (the use of renewable energy sources).
Operational Programme „Infrastructure and Environment” is the largest operational programme for 2007-2013. The planned allocation of EU funding under the programme amounts to around 21.3 billion Euros, which accounts for 35.7% of the total EU structural funds allocated to Poland for 2007-2013, including 4.7 billion Euros for environmental protection. The environmental section of the programme envisages funding for large communal investments in the area of water and sewage management, solid waste utilization and soil protection as well as for investments aiming at alignment of enterprises to environmental standards, ecological safety and ecological education. Financial assistance will be granted to local governments, enterprises as well as non-governmental organisations, national parks and Lasy Państwowe (National Forest).
The applications currently under preparation concern pro-ecological investments to be financed under the Cohesion Fund or the European Regional Development Fund in the 2007-2013 EU programming period. Over 90 investment applications are now in various stages of preparation by the National Fund. As well as that, a long list is being verified consisting of 50 applications which have not yet been formally filed with the Ministry of Environment and the National Fund by regional institutions. In total the list of potential projects and applications prepared by Poland for EU funding under the pro-ecological axes of the Operational Programme „Infrastructure and Environment” consists of nearly 140 items.
The environmental protection expenditure in Poland is on the rise. This concerns most of all foreign resources and in particular those coming from the European Union. Only a few years ago the share of foreign funding for environmental investments was negligible. According to estimates, fulfilment of accession obligations by Poland in relation to environmental protection will require 35-40 billion Euros. Effective absorption of EU funds, including those for environmental protection, will therefore constitute the greatest challenge for Poland in the coming years. n