Energia – Środowisko – Infrastruktura
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
21 marca 2006 r.
Nowa jakość gospodarki odpadami
Rozmowa z Henrykiem Kultysem, prezesem Zarządu i Bogdanem Drejem, wiceprezesem Zarządu ds. rozwoju Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania sp. z o.o. Kraków
| W tym roku Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o. w Krakowie obchodzi stulecie swojego działania, albowiem w 1906 r. stworzono w Krakowie pierwszy system zarządzania odpadami. Obejmował on wywóz śmieci z domów i ulic oraz oczyszczanie miasta. Rok później pojawiły się pierwsze wozy konne przystosowane do transportu śmieci. Po 1945 r. zakład działał jako przedsiębiorstwo państwowe. W 1993 r. MPO zostało przekształcone w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Jej właścicielem jest miasto Kraków, które posiada sto procent udziałów w spółce.
MPO zajmuje się:
Spółka administruje jedynym w Krakowie składowiskiem odpadów Barycz o całkowitej powierzchni 36 ha. MPO działa na terenie Krakowa i gmin ościennych. Strategia firmy obejmuje stałe poszerzanie obszaru, na którym chce świadczyć swoje usługi. Ma to także wymiar ekologiczny, ponieważ wysoka jakość usług daje gwarancję, że coraz większa ilość odpadów w okolicach Krakowa będzie unieszkodliwiona. Poza podstawową działalnością MPO zajmuje się upowszechnianiem wiedzy dotyczącej zasad gospodarki odpadami, edukacją ekologiczną, szczególnie dzieci i młodzieży. Spółka posiada Certyfikat Systemu Jakości ISO 9001 na wszystkie obszary działalności. n |
Jakie są główne założenia i cele projektu „Kraków; Gospodarka odpadami – Etap I”?
Henryk Kultys: Głównym celem projektu jest rozwiązanie problemów gospodarowania odpadami w Krakowie oraz sąsiednich gminach i dostosowanie naszego systemu postępowania z nimi do warunków obowiązujących w Unii Europejskiej. Dyrektywa Komisji Europejskiej w sprawie składowisk stanowi, że kraje członkowskie zobowiązane są do roku 2006 zredukować składowaną ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji do 75 procent. Trzy lata później redukcja ma osiągnąć 50 procent, a w 2016 roku 35 procent.
Droga do osiągnięcia tych celów wiedzie przez zmniejszenie łącznej ilości odpadów deponowanych na składowisku Barycz, dzięki wprowadzeniu systemu selektywnej zbiórki odpadów, odzysku surowców wtórnych i kompostowaniu odpadów. Projekt obejmuje rozbudowę składowiska odpadów komunalnych, budowę zakładu segregacji oraz kompostowni. Memorandum finansowe na realizację projektu zakłada, że koszt realizacji wspomnianych inwestycji sięgnie 22 mln 730 tys. euro, z czego dotacja z Funduszu Spójności obejmie 62 proc. inwestycji, czyli 14 mln 092 tys. euro.
Beneficjentem dotacji jest miasto Kraków. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o. w Krakowie realizuje i współfinansuje zadania inwestycyjne. Instytucją wdrażającą odpowiedzialną za realizację projektu jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Jak doszło do opracowania i realizacji projektu?
HK: Od dawna zdawaliśmy sobie sprawę z konieczności uporządkowania gospodarki odpadami w Krakowie. Zadanie to stało się priorytetowe dla władz samorządowych miasta. Uchwałą Rady Miasta z 9 października 1996 r. zostały określone najważniejsze kierunki gospodarki odpadami, a 10 czerwca 1998 r. radni przyjęli do realizacji „Program gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Kraków”. Uchwała ta otworzyła nam drogę do inwestycji.
Nietrudno się domyślić, że zadanie uporządkowania gospodarki odpadami jest nie tylko trudne, ale również bardzo kosztowne. Od samego początku mieliśmy również przekonanie, że koszty tych inwestycji, nie mogą być scedowane na mieszkańców miasta. Dlatego, gdy tylko pojawiły się możliwości współfinansowania inwestycji z funduszy unijnych, zaczęliśmy przygotowania.
Zarząd Miasta postanowił skorzystać z przedakcesyjnego Funduszu ISPA. Wniosek o dofinansowanie projektu „Kraków; gospodarka odpadami – Etap I” został złożony we wrześniu 2000 r., a 18 grudnia 2000 r. zostało podpisane Memorandum Finansowe na jego realizację. Po wejściu naszego kraju do UE zobowiązania ISPA przejął Fundusz Spójności.
Okres realizacji projektu obejmuje lata 2001-2007. Czy inwestycje są realizowane zgodnie z harmonogramem i uda się je zakończyć w terminie?
Bogdan Drej: Wszystko przebiega tak, jak zaplanowaliśmy. Kolejne inwestycje są oddawane w terminie i nie trzeba obawiać się opóźnień. Do dzisiaj wykonaliśmy około 90 procent prac określonych w Memorandum Finansowym Projektu.
HK: Jeśli chodzi o przebieg realizacji projektu, to możemy tu wyodrębnić kilka etapów. Pierwsze dwa lata poświęciliśmy na przygotowanie i zatwierdzenie materiałów przetargowych, wyłonienie wykonawców usług wspomagających realizację inwestycji oraz prowadzenie postępowań przetargowych. Lata 2003-2005 to czas realizacji zadań inwestycyjnych. W lipcu 2005 r. została zakończona rozbudowa składowiska odpadów komunalnych Barycz. W sierpniu ubiegłego roku zakończyliśmy budowę i wyposażenie kontenerowej kompostowni, a w grudniu została oddana do użytku sortownia na składowisku. W latach 2006-2007 nastąpi rozliczenie finansowe projektu.
Oddanie do użytku zakładu segregacji odpadów Barycz było równocześnie zakończeniem realizacji inwestycji związanych z projektem „Kraków; Gospodarka odpadami – Etap I”. W ten sposób powstał kompleks nowoczesnych obiektów, które tworzą nową jakość gospodarki odpadami w Krakowie. Jakie są najważniejsze elementy tego systemu?
HK: Jest to system spójny i nowoczesny. Dzięki niemu możliwa jest efektywna gospodarka odpadami, zgodna ze standardami UE. Warto podkreślić, że mieszkańcy Krakowa nie odczuli finansowo realizacji tak nowoczesnych i kosztownych przedsięwzięć.
Inwestycje realizowane w ramach projektu obejmowały budowę III etapu składowiska. Jest to teren o powierzchni 11 ha, w formie niecki. Dla jej uformowania wybrano 300 tys. mkw. ziemi. Na dnie i skarpach ułożony został drenaż płytowy wód gruntowych, składający się z dwóch warstw: żwiru i piasku. Drenaż płytowy współpracuje z rurami drenażowymi wód czystych. Rury te odprowadzają czystą wodę do przepompowni, a dalej do potoku Malinówka.
Równolegle wykonaliśmy również modernizację ulicy Kuryłowicza. Powstał 2-kilometrowy odcinek nowoczesnej ulicy. Ponadto powstał 2-kilometrowy odcinek kolektora sanitarnego Malinówka wraz z podłączeniem odcieków do kanalizacji sanitarnej. Przeprowadzona została również rekultywacja składowiska. Składowisko otacza kilkanaście hektarów lasu. Dzięki niemu jest ono mniej widoczne i uciążliwe.
Rozbudowa składowiska odpadów rozwiązuje problem ich przechowywania, natomiast bardziej istotna jest sprawa zmniejszenia ich ilości. Ten problem rozwiązała między innymi budowa kompostowni. Materiałami wsadowymi do niej są odpady zielone pochodzące z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodnicze, pochodzące z placów i targowisk oraz kuchenne pochodzenia roślinnego. Otrzymamy duże ilości dobrej jakości materiału, który będzie można zastosować w pielęgnacji terenów zielonych Krakowa. Biologiczne odpady, po przerobieniu wrócą z powrotem do przyrody.
Kolejnym elementem systemu jest sortownia odpadów. Dzięki niej Kraków spełni normy unijne, dotyczące odzysku surowców wtórnych. To tylko wymóg formalny, ważniejszy jest wymiar ekologiczny tej inwestycji. Odzyskujemy bowiem znaczące ilości cennych surowców, jak szkło, metal, itd. Dzięki temu oszczędzamy je. Nie tylko surowce, ale także energię, zmniejszamy emisję gazów do środowiska.
W Krakowie powstał unikatowy, także na skalę europejską, system, gdzie wykorzystujemy wszystkie odpady, także te, które już wcześniej trafiły na składowisko. Z odpadów wytwarzany jest biogaz, który wykorzystujemy do produkcji energii elektrycznej i cieplnej. W pierwszej kolejności wykorzystujemy energię do zasilania urządzeń pracujących na składowisku, a nadwyżkę sprzedajemy na zewnątrz.
| Składowisko odpadów komunalnych Barycz
Zajmuje całkowitą powierzchnię 36 ha. Na obszarze 12 ha utylizowane są odpady przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu, jak kompaktory, spychacze, wielotonażowe wywrotki, samochody asenizacyjne. Na terenie składowiska działa kompostownia i sortownia. Kompostownia Barycz Jest to modułowa kontenerowa kompostownia odpadów zielonych systemu KNEER o wydajności 6 000 Mg/rok materiału wsadowego. Składa się z 16 kontenerów kompostujących, w których zachodzi proces intensywnego kompostowania (7-14 dni), podczas którego następuje rozkład materiału organicznego. Ponadto w skład obiektu wchodzą 2 kontenery z biofiltrem, urządzenia do załadunku kontenerów materiałem wsadowym oraz sterownia. Eksploatacja kompostowni została rozpoczęta we wrześniu 2005 r. Sortownia odpadów komunalnych Barycz Sortowaniu w tym zakładzie będą poddawane odpady pochodzące z pojemników do selektywnej zbiórki, które są rozstawione na terenie Krakowa, dwupojemnikowego systemu odbioru suchej frakcji odpadów komunalnych, suchej frakcji odpadów komunalnych z supermarketów, instytucji, szkół, spółdzielni mieszkaniowych itp. Odzyskiwane surowce osiągną czystość handlową i jednolitość. Instalacja pozwoli na odzyskiwanie z odpadów:
|
BD: Warto dodać, że produkujemy dość znaczące ilości energii elektrycznej, czyli 875 kWh, a będzie jeszcze więcej, po zakupieniu i uruchomieniu nowego generatora o wydajności 375 kWh. Aby lepiej wyjaśnić skalę produkcji, można powiedzieć, że nasza energia wystarcza na ogrzanie i oświetlenie około pięćdziesięciu domów jednorodzinnych. Inwestycje w składowisko odpadów mają też wymiar społeczny. Powstały nowe miejsca pracy dla osób z niskimi kwalifikacjami, często bezdomnych, które wcześniej często szukały zarobku zbierając odpady na składowisku.
Projekt ma w tytule „etap I”, jaki będzie dalszy ciąg?
HK: W pierwszej kolejności staramy się o rozszerzenie skali projektu. Możemy to zrobić dzięki zaoszczędzonym funduszom. Chcemy je przeznaczyć na doposażenie składowiska, m.in. wybudowanie nowych instalacji w kompostowni. Chcemy podwyższyć standard w zakresie wykorzystywania i konfekcjonowania kompostu. Planujemy zakup urządzenia do konfekcjonowania, tak aby każdy zainteresowany mógł kupić odpowiednie dla siebie ilości tego materiału. Złożyliśmy już odpowiedni wniosek o rozszerzenie projektu.
Wykorzystując dotychczasowe doświadczenia zamierzamy doskonalić i rozbudowywać system. Sprawdzić, czy jest możliwe głębsze sortowanie i kompostowanie odpadów. Rozbudowujemy system zbiórki i segregacji odpadów.
Pracujemy nad rozbudową systemu zbiórki odpadów wielkogabarytowych. Mieszkańcy dziesięciu dzielnic Krakowa już teraz mogą w określonych dniach i godzinach wystawiać przed posesję zbędne meble, sprzęt agd czy rtv. Samochód MPO odbiera je i wywozi na składowisko. Zamierzamy wkrótce objąć tym systemem zbiórki wszystkie osiemnaście dzielnic miasta.
BD: Bierzemy również udział w programie europejskim, którego celem jest wypracowanie koncepcji rekultywacji i wykorzystania terenów poskładowiskowych. Chcemy wykorzystać doświadczenia naszych partnerów z Unii Europejskiej do zagospodarowania składowiska Barycz. W tym przedsięwzięciu niezwykle istotne jest, aby z dużym wyprzedzeniem określić, jak zamierza się wykorzystać byłe składowisko. Albowiem do tej koncepcji trzeba dostosować prace rekultywacyjne, kształtować otoczenie i samo składowisko.
Jak panowie wcześniej wspomnieli, beneficjentem pomocy było miasto Kraków, a MPO realizuje inwestycję. Jak układa się współpraca z samorządem miasta?
BD: Współpraca układa się bardzo dobrze, widać tu duże zaangażowanie i zrozumienie dla wagi problemu gospodarki odpadami, zarówno ze strony pana prezydenta Jacka Majchrowskiego, jak też radnych. Warto podkreślić, że drogę do inwestycji i ubiegania się o fundusze UE otworzyła, wspomniana już, uchwała rady miejskiej, która wówczas nie była wymagana prawem.
Dziękuję za rozmowę.
PJ