Energia XXXIV
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 60 (6440) 12 marca 2003 r.

Pamiętając o tradycji zdobywać przyszłość

Wypowiedź Michała Kwiatkowskiego, prezesa Zarządu PGNiG SA

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. jako spadkobierca 150 lat chlubnych tradycji polskiego przemysłu naftowego wnosi dzisiaj olbrzymi wkład w rozwój górnictwa naftowego w Polsce, w poszukiwania i eksploatację złóż węglowodorów w naszym kraju.

Plany PGNiG S.A. zwiększenia produkcji ropy naftowej w Polsce do poziomu około 1 mln ton oraz wzrostu wydobycia gazu ziemnego do 6 mld m³ (wszystkie wielkości gazu ziemnego zostały podane w przeliczeniu na gaz ziemny wysokometanowy) wskazują na strategiczne znaczenie polskich zasobów węglowodorów i znaczącej roli PGNiG S.A. w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego ma w Polsce bardzo bogatą tradycję, która zapoczątkowała światowy rozwój przemysłu naftowego. W 1853 roku Ignacy Łukasiewicz wykorzystał produkt destylacji ropy naftowej do oświetlenia sal szpitala we Lwowie. Na terenie Galicji powstała wówczas pierwsza fabryka urządzeń dla górnictwa naftowego, a Polacy pojechali szerzyć polską myśl techniczną do USA, Argentyny, Indii i na Sumatrę. W roku 2003 mija 150. rocznica tych epokowych wydarzeń. Protektorat nad obchodami „Roku Łukasiewicza” objął prezydent RP Aleksander Kwaśniewski.

Historia

Historia poszukiwania złóż węglowodorów w Polsce sięga połowy XIX wieku. Odkrycia złóż ropy naftowej w Karpatach oraz praca wielu naftowców z Ignacym Łukasiewiczem na czele doprowadziły w połowie lat pięćdziesiątych XIX wieku do rozwoju przemysłu naftowego nie tylko na ziemiach polskich, ale i w świecie. Za datę narodzin przemysłu naftowego uznaje się rok 1853, w którym lampę naftową skonstruowaną przez Ignacego Łukasiewicza użyto podczas operacji chirurgicznej w szpitalu we Lwowie.

Do oświetlenia został wykorzystany produkt destylacji ropy naftowej, czyli nafta. Szersze wykorzystywanie produktów destylacji naftowej było już tylko kwestią czasu. Historia bardzo szybko potwierdziła znaczenie odkryć polskich naftowców z Ignacym Łukasiewiczem na czele. Po kilkudziesięciu latach przyszedł wiek XX – wiek ropy i gazu. Na ziemiach polskich nastąpił szybki rozwój poszukiwań i wydobycia ropy naftowej. Obszar polskich Karpat przez wiele lat był jednym z głównych obszarów wydobycia ropy naftowej na świecie.

Szybki rozwój przemysłu, w tym petrochemicznego, motoryzacyjnego oraz lotnictwa spowodował intensywny rozwój poszukiwań złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na świecie, co doprowadziło do odkrycia nowych złóż.

Po drugiej wojnie światowej, w wyniku zmian granic państwowych, zmniejszyły się znacznie obszary występowania złóż naftowych w Polsce. Geolodzy rozpoczęli intensywne poszukiwania nowych obszarów ropo- i gazonośnych.

W powojennej historii poszukiwań złóż węglowodorów można wyróżnić kilka charakterystycznych i znaczących etapów:

• W drugiej połowie lat pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych rozpoczęto poszukiwania na obszarze Przedgórza Karpat, gdzie odkryto nowe złoża – w tym największe pole gazowe Przemyśl o zasobach wydobywalnych około 80 mld m³ gazu ziemnego wysokometanowego. Wynikiem poszukiwań na obszarze zachodniej Polski było odkrycie w 1961 roku pierwszego złoża ropy Rybaki. Potwierdziło to celowość poszukiwań na tym terenie oraz doprowadziło do odkrycia dalszych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego.
• Zastosowanie badań sejsmicznych w poszukiwaniach umożliwiło odkrycie w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych nowych złóż ropy naftowej (Kamień Pomorski) i gazu ziemnego (Załęcze, Wierzchowice).
• W drugiej połowie lat siedemdziesiątych i pierwszej połowie lat osiemdziesiątych w wyniku wdrażania nowych technologii prac na bazie techniki cyfrowej odkryto kolejne istotne złoża gazu ziemnego na Podkarpaciu (Jurowce-Srogów koło Sanoka, Husów, Rzeszów, Przeworsk, Tarnów, Dąbrówka koło Bochni), w Wielkopolsce (Żuchlów, Radlin, Ujazd, Grodzisk, Paproć), na Lubelszczyźnie (Świdnik, Ciecierzyn), i na Pomorzu (Błotno, Wysoka Kamieńska, Daszewo).
• Gruntowna modernizacja wyposażenia technicznego do poszukiwań złóż węglowodorów oraz wdrożenie nowoczesnych technologii poszukiwań w latach dziewięćdziesiątych umożliwiły odkrycie nowych perspektywicznych obszarów w Wielkopolsce (w rejonie Kościana – złoża gazu w wapieniu cechsztyńskim, w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego, Międzychodu i Sławoborza – złoża ropy i gazu w dolomicie głównym cechsztynu) oraz na wschodnim Przedgórzu Karpat (w rejonie Rzeszowa – złoża gazu ziemnego w utworach miocenu). Otworzyło to nowe możliwości rozwoju dla górnictwa naftowego.

PGNiG S.A. do dziś nie ustaje w wysiłkach i prowadzi intensywne poszukiwania nowych obszarów ropo- i gazonośnych wykorzystując do tego najnowsze osiągnięcia nauki w zakresie metod i technik poszukiwawczych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (Prawo geologiczne i górnicze) poszukiwanie, rozpoznanie i eksploatacja złóż ropy naftowej i gazu ziemnego oraz bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego i składowanie odpadów w złożach odbywają się na podstawie koncesji udzielanych przez Ministerstwo Środowiska.

W początkowym okresie PGNiG S.A. wystąpiło i uzyskało koncesje poszukiwawcze na obszarach najlepiej rozpoznanych wierceniami i badaniami sejsmicznymi na łącznej powierzchni około 30 tys. km². W ciągu ostatnich 2,5 roku PGNiG S.A. starało się o kolejne obszary koncesyjne i aktualnie posiada 103 koncesje poszukiwawcze na powierzchni ponad 58 tys. km² oraz 204 koncesje eksploatacyjne o powierzchni 1384 km². Firmy zagraniczne posiadają łącznie 105 koncesji poszukiwawczych o powierzchni 43 tys. km². PGNiG S.A. prowadzi obecnie prace poszukiwawcze i rozpoznawcze złóż węglowodorów w kraju głównie na obszarze Wielkopolski, Pomorza i Podkarpacia.

Geologia

Podstawą dla planowania rozwoju poszukiwania nowych złóż jest ocena stanu zasobów prognostycznych. Taka ocena dokonywana jest przez doświadczonych geologów. Po wielu dyskusjach ich idee i rozwiązania są następnie potwierdzane przez fachowców z dziedziny geofizyki wiertniczej, inżynierów złożowych i wielu innych specjalistów. Po tym etapie wkracza najnowocześniejsza technologia. PGNiG S.A. posiada wysokiej klasy sprzęt oraz wykorzystuje najnowocześniejsze metody m.in. sejsmiki trójwymiarowej (3D). Badania sejsmiczne 2D lub 3D, prowadzone w perspektywicznych rejonach, dostarczają materiałów służbom geofizycznym i geologicznym, które starają się prawidłowo odwzorować budowę wewnętrzną Ziemi i zidentyfikować złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Połączenie wykorzystania najnowocześniejszych technologii oraz myśli ludzkiej pozwala na prowadzenie poszukiwań i eksploatację złóż w coraz bardziej skomplikowanych warunkach geologicznych, zwiększenie trafności poszukiwań oraz dokładniejsze rozpoznanie budowy geologicznej złóż.

W latach 1993-95 dzięki kredytom Banku Światowego dokonano modernizacji sprzętu do poszukiwania i rozpoznawania złóż oraz wprowadzono nowe technologie prac w geologii, geofizyce, wiertnictwie, w opróbowaniu i udostępnieniu poziomów produktywnych do eksploatacji.

Zastosowanie nowoczesnego sprzętu i technologii w krótkim czasie zaowocowało odkryciem nowych złóż o dużym znaczeniu gospodarczym – w zachodniej Polsce takimi pierwszymi dużymi odkryciami były złoże ropno-gazowe Barnówko-Mostno-Buszewo (BMB) w województwie zachodniopomorskim oraz złoża gazu ziemnego w rejonie Kościana w województwie wielkopolskim. W Polsce południowo-wschodniej odkryto wówczas kilka nowych złóż, z których najważniejsze to złoża Nosówka i Rączyna na Podkarpaciu.

Obecne i przyszłe prace poszukiwawcze będą się koncentrować właśnie w tych seriach geologicznych i rejonach Polski.

Wiercenia

W roku 2002 PGNiG S.A. wykonał zarówno w kraju, jak i za granicą wiercenia o łącznej długości 166 km, w tym 81 km odwiertów własnych, a 85 km wierceń na zlecenie innych firm. Wysokie wskaźniki trafności wierceń świadczą o zaangażowaniu ludzi i optymalnym wykorzystaniu sprzętu w prowadzonych pracach. PGNiG S.A. poprzez spółki serwisowe świadczy usługi nie tylko na terenie Polski, ale również w krajach, gdzie zlokalizowane są największe zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego.

Eksploatacja

Według bilansu na dzień 1.01.2003 r. potwierdzone zasoby ropy naftowej wynoszą 12,5 mln ton. W wyniku zagospodarowania do eksploatacji złoża BMB (k. Dębna Lubuskiego) i kilku małych złóż, wydobycie ropy naftowej w 2002 roku przekroczyło 450 tys. ton. Realizacja dalszego zagospodarowania złoża BMB oraz spodziewane nowe odkrycia złóż ropnych i ropno-gazowych powinny pozwolić na zwiększenie wydobycia krajowego do poziomu 800-1000 tys. ton i utrzymanie tego wydobycia przynajmniej przez najbliższych 10 lat.

Z bilansu gazu ziemnego na dzień 1.01.2003 wynika, że potwierdzone zasoby gazu w złożach krajowych na lądzie wynoszą około 115 mld m³. Około 80% zasobów znajduje się w kilku dużych i średnich złożach, takich jak: Przemyśl, Rzeszów, Tarnów, Załęcze, Żuchlów, Bogdaj Uciechów, Radlin, Paproć oraz w nowo udokumentowanym złożu Kościan. Złoża stare, eksploatowane ponad 15 lat, są już w znacznym stopniu wykorzystane.

Znaczny stopień sczerpania złóż eksploatowanych oraz mała zasobność większości złóż, a także skład gazu w niektórych złożach (znaczne domieszki azotu oraz siarkowodór) powodują, że przy aktualnych cenach i innych uwarunkowaniach rynkowych nie wszystkie zasoby będą nadawały się do ekonomicznie opłacalnej eksploatacji. Ocenia się, że obecnie do opłacalnych z ekonomicznego punktu widzenia można zaliczyć około 85 mld m³ zasobów gazu. Około 40% z tych zasobów wymaga wysokich nakładów inwestycyjnych, aby mogły być wydobyte. Zasoby przedstawione w tabeli umożliwiają aktualnie wydobycie roczne gazu na poziomie około 4 mld m³. Złoża nowo odkryte, będące w trakcie zagospodarowania do eksploatacji (Wielkopolska) oraz w końcowej fazie dokumentowania zasobów (Wielkopolska, Podkarpacie), dają możliwość zwiększenia wydobycia gazu do poziomu około 6 mld m³ rocznie. Istnieje realna możliwość utrzymania tego poziomu wydobycia do roku 2020, pod warunkiem przeznaczania corocznie określonych środków na poszukiwania nowych złóż oraz zagospodarowanie do eksploatacji złóż udokumentowanych. W bilansie wydobywanego gazu znaczną pozycję (około 10%) stanowić będzie gaz towarzyszący ropie naftowej, a w szczególności w dużych złożach w zachodniej Polsce Barnówko-Mostno-Buszewo i Międzychód, wykorzystywany w energetyce cieplnej.

W 2002 roku odkryto kolejne złoża o szacowanych zasobach około 11 mld nm³ gazu ziemnego oraz około 20 mln ton ropy naftowej, które rozpoznawane i dokumentowane będą w latach 2003 – 2005.

Zostały także uruchomione dwie kopalnie gazu ziemnego:

• Kościan w woj. wielkopolskim o aktualnej mocy wydobywczej 100 tys. m³/h gazu zaazotowanego,
• Stężyca w woj. mazowieckim o mocy wydobywczej 8,7 tys. m³/h gazu wysokometanowego.

Obecnie prace poszukiwawcze będą koncentrować się w następujących rejonach:

• południowo-wschodnia Polska:
  • województwo podkarpackie: Rzeszów-Przemyśl-Lubaczów,
  • województwo małopolskie: Tarnów-Bochnia,
  • województwo lubelskie: Tarnogród, Garwolin-Dęblin,
  • województwo świętokrzyskie: Skarżysko-Przysucha,
  • województwo warmińsko-mazurskie: Bartoszyce-Górowo Iławieckie,
• północno-zachodnia Polska:
  • województwo zachodniopomorskie: Dębno, Resko-Świdwin,
  • województwo wielkopolskie: Międzychód, Nowy Tomyśl, Kościan, Poznań-Jarocin.

Organizacja Oddziału Górnictwo Naftowe (OGN)

Oddział Górnictwo Naftowe został powołany w dniu 1 stycznia 2000 r. jako wyodrębniona struktura organizacyjna PGNiG S.A., która sprawuje funkcje: planistyczne, zarządzające, koordynujące, kontrolujące oraz nadzorujące w stosunku do grupy oddziałów górnictwa naftowego.

W wyniku prowadzonych działań restrukturyzacyjnych do 2003 roku z PGNiG S.A. wydzielono oddziały pomocnicze i spółki zależne, świadczące usługi w obszarze górnictwa naftowego.

Oddział Górnictwo Naftowe, w wyniku dokonanej już restrukturyzacji uzyskuje pozytywne wyniki ekonomiczne z prowadzonej działalności. W 2003 r. działania oddziału będą koncentrować się na realizacji programu zwiększenia krajowego wydobycia gazu ziemnego oraz obniżce kosztów wydobycia i prowadzonej działalności. Zadania te będą realizowane m.in. poprzez likwidację wyeksploatowanych i nierentownych kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego, racjonalizację zatrudnienia, likwidację w ciągu 4-5 lat 1000 odwiertów oraz instalacji kopalnianych.

Zrealizowanie programu zwiększenia wydobycia i obniżki kosztów daje gwarancje efektywnego działania na rynku oraz sprostania konkurencji zagranicznych firm.

Zgodnie z „Programem restrukturyzacji i prywatyzacji PGNiG S.A.” przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 13.08.2002 r., zakłada się wydzielenie do dnia 31.12.2003 r. spółki poszukiwawczo-wydobywczej. n

 

• Informacje o PGNiG SA