Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek lobbingowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
3 marca 2009 r.
Sfinansowano ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Warszawie
Po 20 latach walki o proekologiczną przebudowę przemysłu i społeczeństwa: stan i plan działania
Polski Program
Czystszej Produkcji
Trochę historii: W gorącym okresie obrad „Okrągłego Stołu” – ponad rok po opublikowaniu przez ONZ raportu Komisji ONZ pt. „Our Common Future” (Nasza Wspólna Przyszłość) – Agencja Ochrony Środowiska ONZ-UNEP zwróciła się do Polski o zorganizowanie pierwszego z cyklu seminariów przygotowujących do wdrożenia zaleceń niniejszego raportu w przygotowywanej światowej Konferencji Ekologicznej Rio de Janeiro 1992.
Warszawskie seminarium zorganizowano dla krajów zrzeszonych w Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ pod hasłem „Przemysł a środowisko” – hasłem niezwykle istotnym dla poprawy ówczesnego stanu środowiska w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Do prac przygotowawczych seminarium i koordynacji jego przebiegu zaproszono prof. Zygfryda Nowaka z Polski i prof. Hofsetha z Królestwa Norwegii (p. Harlem Brundtland, była premier Norwegii, była przewodniczącą komisji ONZ), którego rząd wspierał merytorycznie i finansowo organizację seminarium.
Dla uczestników z krajów Europy Środowo-Wschodniej był to swego rodzaju „Okrągły Stół Ekologiczny” wyznaczający kierunki działań proekologicznych w gospodarce.
Produkcja musi być bardziej racjonalna, mniej uciążliwa – „czystsza” to główne hasło seminarium.
Z tego też względu najważniejszym ustaleniem ww. seminarium było określenie i przyjęcie nowego programu ONZ-UNEP pt. „World Cleaner Production Program”, czyli Światowego Programu Czystszej Produkcji.
Zmiana postaw ludzkich: Podstawą programu jest filozofia Czystszej Produkcji, tj. takiego ukształtowania postaw ludzkich, które zapewniają zaspokajanie niezbędnych potrzeb poprzez postępujące, oszczędne korzystanie z zasobów przyrody oraz ocenę i oddziaływanie na procesy produkcyjne na początku ich przebiegu. Zapobieganie, a nie leczenie skutków może być źródłem podwójnych efektów: eko-eko, czyli ekologicznych i ekonomicznych. Praktyka w całości potwierdziła słuszność tej filozofii.
Metody i sposoby tej działalności przypominają znane polskie hasła pracy organicznej i budowy społeczeństwa obywatelskiego.
Zaangażowanie i oczekiwania: UNEP oczekiwał powszechnego zainteresowania i zaangażowania rządów w realizację programu CP. Tak stało się np. u naszych sąsiadów w Czechach, gdzie Rada Ministrów rozporządzeniem powołała Narodowy Program CP; jeszcze wyższą rangę nadały programowi Chiny, wydając odpowiednią ustawę. Polska znalazła się wśród pierwszych krajów, które podjęły realizację programu CP bezpośrednio po seminarium, uzyskując w pierwszej fazie finansowanie jego realizacji ze strony Rządu Królestwa Norwegii.
Ustanowiony jako program współpracy organizacji inżynierskich NOT i NIF, niestety nigdy nie doczekał się formalnej akceptacji ze strony polskiego rządu, mimo podpisania przez Federację Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych kilku listów intencyjnych i z rządami różnych formacji politycznych. Efekty ekologiczne uzyskane na początku lat 90. w wyniku zamykania setek zakładów przemysłowych wywołały swego rodzaju zawrót głowy od sukcesów, w którym nie było miejsca na organiczną pracę na rzecz ciągłej poprawy stanu środowiska. Dzisiaj sytuacja jest niestety bardzo niekorzystna dla Polski; znajdujemy się w zakresie rankingu w ochronie środowiska na jednym z ostatnich miejsc.
Zdane na własne siły stowarzyszenie podjęło bezpośrednią współpracę z UNEP i innymi organizacjami zagranicznymi. Efektem tej współpracy były m.in.: organizacja kolejnego seminarium starszych doradców Światowego Programu CP w Warszawie w 1994 roku, podjęcie Programu CP dla Kazachstanu, Mołdawii i Gruzji, a także wyróżnienie Polskiego Programu CP nagrodą ONZ-UNEP (prof. Zygfryd Nowak – „Global 500” w 1998 r.)
Zobowiązania płynące obecnie z Komisji Europejskiej dot. tworzenia narodowych programów zrównoważonej produkcji i konsumpcji – bazujących na filozofii i strategii CP – stanowią kolejną nadzieję na instytucjonalne osadzenie programu CP w Polityce Ekologicznej Państwa.
Podjęte przez resort gospodarki – odpowiedzialny za realizację ww. zobowiązań – decyzje m.in. dot. przewodnictwa Kapituły Polskiego Rejestru Czystszej Produkcji i Odpowiedzialnej Przedsiębiorczości są właściwym krokiem na rzecz realizacji zadań zrównoważonego rozwoju w Polsce.
Dotychczasowe wyniki i oferta Polskiego Programu CP: ONZ-towski Program CP, występujący obecnie pod nazwą Sustainable Consumption and Production Program (SCP) – Program Zrównoważonej Produkcji i Konsumpcji oferuje w Polsce trzy istotne ścieżki realizacyjne:
- edukacyjną: Szkoły CP przygotowujące do projektowania i wdrażania projektów CP oraz systemów zarządzania CP-EMS dla realizacji konstytucyjnych zadań zrównoważonego rozwoju; łącznie z pracownikami w jednostkach wdrażających (ok. 1000 zakładów i samorządów terytorialnych) daje to liczbę ok. 20 000 pracowników zapoznanych z zasadami CP. Istotne jest również wdrożenie programów dydaktycznych CP w wielu uczelniach.
- systemową: Wprowadzanie Systemu Dobrowolnych Zobowiązań Ekologicznych wg strategii CP (DZE-CP), wraz z raportowaniem o ekoefektywności – prowadzenie Polskiego Rejestru Czystszej Produkcji i Odpowiedzialnej Przedsiębiorczości jako przygotowanie do raportowania o realizacji zadań programu zrównoważonej produkcji i konsumpcji; po weryfikacji podjętych zobowiązań wydano ok. 250 Świadectw CP potwierdzających uzyskanie efektów ekologicznych i ekonomicznych, a następnie wpisano do Polskiego Rejestru CP i OP za wieloletni udział w systemie DZE 75 przedsiębiorstw.
- wydawniczą: Wydawnictwo, kwartalnik Czystsza Produkcja i Ekozarządzanie, oraz strona internetowa; obie akcje służą również jako forum dyskusyjne doskonalenia zarządzania środowiskiem oraz platforma prezentacji uzyskanych rezultatów i możliwości ich rozpowszechnienia.
Dalszy plan działania: Powyższe obszary działalności stowarzyszenia wpisują się w powstający Narodowy Program Zrównoważonej Produkcji i Konsumpcji. W przemyśle pracuje kilkuset dyplomowanych ekspertów CP, przygotowanych do jego realizacji. Należy stworzyć podstawy organizacyjne do wykorzystania tego znaczącego potencjału do pracy organicznej, bez której realizacja polskich zobowiązań w zakresie ograniczenia materiało-, wodo- i energochłonności jest nierealna.
Zaproszenie do współpracy: Wszystkich zainteresowanych udziałem w Polskim Programie CP w ww. obszarach zapraszamy do Centrum oraz na stronę internetową do forum dyskusyjnego. n
Stowarzyszenie „Polski Ruch Czystszej Produkcji”
Motto:
Jeśli chcesz znajdziesz sposób.
Jeśli nie chcesz znajdziesz powód.
Centrum Polskiego Programu CP
40-019 Katowice
ul. Krasińskiego 13
tel./fax (032) 256 55 07