Produkcja energii w skojarzeniu

Energia – Środowisko
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
20 czerwca 2005 r.

Dyrektywa 2004/8/WE

Produkcja energii w skojarzeniu

Wypowiedź Adama Smolika, prezesa Zarządu, dyrektora naczelnego Zakładów Pomiarowo-Badawczych Energetyki „Energopomiar” Sp. z o.o.

Ograniczenie zasobów paliw kopalnych oraz konieczność redukcji emisji produktów spalania do atmosfery powodują, że coraz więcej uwagi poświęca się zagadnieniom poprawy efektywności wykorzystania energii paliw pierwotnych. Szczególnie dotyczy to produkcji energii elektrycznej, gdyż ze względu na ograniczenia termodynamiczne jest ona wytwarzana ze sprawnością znacznie niższą niż ciepło.

„Energopomiar” Sp. z o.o., firma z 55-letnią tradycją, wykorzystując wieloletnie doświadczenie, dane zgromadzone w swoich bazach oraz wiedzę swoich specjalistów prowadzi różnego typu prace eksperckie i rozwojowe na rzecz polskiej energetyki związane z efektywnością oraz ochroną środowiska, pomagając w rozwiązywaniu złożonych problemów dotyczących procesów energetycznych i cieplnych oraz w wywiązywaniu się z obowiązków nałożonych na podmioty gospodarcze przez przepisy prawa. „Energopomiar” oferuje wszelką pomoc w przygotowaniach do planowanych zmian oraz przeprowadzaniu analiz pozwalających ocenić skalę i zakres działań, które należy podjąć, aby spełnić wymogi dyrektywy w sposób opłacalny. n

Jednym z najbardziej efektywnych sposobów zwiększenia sprawności przemiany energii paliw jest produkcja skojarzona. Następuje wówczas jednoczesne wytwarzanie energii elektrycznej oraz ciepła na potrzeby procesów przemysłowych, do ogrzewania budynków i wytwarzania ciepłej wody użytkowej. Zastępuje się w ten sposób ciepło, które w przeciwnym razie musiałoby być dostarczone poprzez spalenie dodatkowego paliwa. Takie działanie w konsekwencji prowadzi do bezpośredniej redukcji emisji CO2.

Wymagania Dyrektywy 2004/8/WE

Z dniem 11.02.2004 r. weszła w życie dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie promocji skojarzonej produkcji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na wewnętrznym rynku energii.

Celem dyrektywy jest zwiększenie efektywności energetycznej oraz poprawa bezpieczeństwa dostaw, poprzez stworzenie ram dla promocji i rozwoju skojarzenia o wysokiej sprawności, w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użyteczne. Efekt to oszczędności energii pierwotnej na wewnętrznym rynku energii, przy uwzględnieniu specyficznych warunków w kraju dotyczących w szczególności warunków klimatycznych i ekonomicznych.

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie liczne zobowiązania, związane z przyjęciem jednolitej metodyki obliczania produkcji w skojarzeniu, określeniem wytycznych dla jej wdrożenia, a także zagwarantowaniem pochodzenia energii ze skojarzenia o wysokiej sprawności. Przygotowywane i publikowane będą dane statystyczne i raporty o krajowej produkcji, zdolnościach produkcyjnych, krajowym potencjale w zakresie skojarzenia wraz z oceną postępu w zwiększaniu udziału produkcji w skojarzeniu. Wybór sposobów i środków dla wprowadzania mechanizmów wspierania skojarzenia pozostawiono państwom członkowskim.

Kierunki zmian i kryteria zaliczenia do produkcji w skojarzeniu

W myśl obowiązującego Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 9 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu, do produkcji w skojarzeniu zalicza się całkowitą ilość wytworzonej energii elektrycznej, pod warunkiem osiągnięcia co najmniej 70% sprawności przemiany energii chemicznej paliwa w energię elektryczną i ciepło łącznie. Energii elektrycznej fizycznie wyprodukowanej w skojarzeniu, jednak z niższą sprawnością przemiany, nie zalicza się do skojarzenia ani w żaden inny sposób jej nie promuje.

W myśl dyrektywy UE promowaniu podlegać może skojarzone wytwarzanie o wysokiej sprawności. Do zaliczenia całkowitej produkcji energii elektrycznej jako wytworzonej w skojarzeniu uprawnia uzyskanie rocznej sprawności wytwarzania energii elektrycznej i ciepła łącznie w zależności od układu pracy na poziomie 80% (turbiny upustowo-kondensacyjne lub układ gazowo-parowy) lub 75% (turbiny przeciwprężne lub gazowe). Dla jednostek, które nie spełniają powyższego wymogu, do produkcji w skojarzeniu zalicza się część energii elektrycznej, pod warunkiem udokumentowania oszczędności energii chemicznej paliwa na poziomie co najmniej 10% w stosunku do gospodarki rozdzielonej. Dla układów o mocy zainstalowanej poniżej 1MWe wystarczy wykazać jakąkolwiek oszczędność.

Promowanie wysoko sprawnej produkcji w układach skojarzonych stanowi priorytet Wspólnoty ze względu na związane z nią korzyści w zakresie oszczędzania energii pierwotnej oraz ograniczania emisji szkodliwych substancji. Wspieranie i zwiększenie produkcji w skojarzeniu uznano za jedno z działań koniecznych dla wypełnienia postanowień Protokołu z Kioto.

Określanie ilości energii wyprodukowanej w skojarzeniu

Obecnie dla państw UE tworzone są znormalizowane procedury, pozwalające na uzyskanie większej pewności, że podstawowa koncepcja skojarzonego wytwarzania jest w Europie rozumiana i określana w sposób jednolity.

„Energopomiar” Sp. z o.o. przygotował na rzecz i przy współpracy Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie oraz Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych „Instrukcję wyznaczania energii elektrycznej wytworzonej w skojarzeniu z produkcją ciepła oraz oszczędności energii pierwotnej w świetle przepisów Dyrektywy 2004/8/WE”. Przedstawiona w Instrukcji metodologia obliczeń została zaczerpnięta z Uzgodnień warsztatowych CWA 45547 opublikowanych przez Europejskie Organizacje Standaryzacyjne CEN/CENELEC i dostosowana do warunków występujących w polskiej energetyce.

Celem instrukcji jest przedstawienie zestawu wzorów i definicji umożliwiających wyznaczenie oszczędności energii pierwotnej w gospodarce skojarzonej oraz ilości energii elektrycznej uznanej za wytworzoną w skojarzeniu. Punktem wyjścia do obliczeń zgodnie z wymaganiami dyrektywy konieczne jest określanie ilości wytworzonej energii elektrycznej, ciepła użytecznego oraz energii chemicznej paliw. Wielkości te muszą obejmować cały okres obliczeniowy, łącznie z okresami rozruchu i postoju. Na tej bazie oraz wykorzystując sprawności referencyjne wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w układzie rozdzielonym wyznacza się oszczędność energii chemicznej paliwa dzięki produkcji w skojarzeniu. W układach, w których zmiana ilości wytwarzanego ciepła użytecznego powoduje zmianę produkcji energii elektrycznej, istnieje konieczność określenia współczynnika zmiany mocy elektrycznej. Sposób określenia współczynnika zmiany będzie zależał od możliwości pozyskania danych oraz od rodzaju urządzeń wytwórczych pracujących w ramach danej instalacji. n

www.energopomiar.com.pl