Ochrona Środowiska XI – Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO 2000
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 271 (5741) 21 listopada 2000 r.
Program „Odpowiedzialność i Troska”
Międzynarodowy instrument działań proekologicznych
Preferowany i realizowany obecnie przez rozwinięte społeczeństwa stosunek do środowiska opiera się na modelu zrównoważonego rozwoju, czyli zharmonizowaniu potrzeb i aspiracji społeczeństw z możliwościami eksploatacji środowiska z jednoczesnym równoważeniem szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczności i obywateli zarówno obecnego, jak i przyszłych pokoleń. Idea zrównoważonego rozwoju coraz bardziej wkomponowuje się w organizacyjno-gospodarczą rzeczywistość Polski, wyrażając się racjonalizacją postaw i zachowań wobec środowiska.
Branża chemiczna jako jedna z pierwszych podjęła wysiłek wprowadzania nowoczesnych programów środowiskowego zarządzania, certyfikatów ekologicznych, wdrażania czystszych i bezpieczniejszych technologii oraz systemu szerokiego informowania społeczności o swej działalności. Ta gałąź przemysłu w skuteczny i dynamiczny sposób zminimalizowała negatywne oddziaływanie na środowisko, permanentnie przełamując bariery psychologiczne na rzecz wykreowania wśród społeczeństwa wizerunku branży przyjaznej środowisku. Efekty te przedsiębiorstwa chemiczne zawdzięczają m.in. realizacji od 1992 roku międzynarodowego programu prośrodowiskowego „Responsible Care” znanego w Polsce pod nazwą „Odpowiedzialność i Troska”.
Ten prośrodowiskowy program został zainicjowany w latach osiemdziesiątych w Kanadzie, a dzisiaj swym zasięgiem obejmuje ponad 40 krajów na świecie. W Europie centralnym ośrodkiem jego promocji i koordynacji jest Europejska Rada Przemysłu Chemicznego CEFIC z siedzibą w Brukseli. W Polsce bezpośredni nadzór nad jego realizacją pełni Polska Izba Przemysłu Chemicznego, która promocję, wytyczanie kierunków działania oraz nadzór merytoryczny powierzyła Kapitule Programu „Odpowiedzialność i Troska”. Za koordynacje zaś wszelkich działań wykonawczych odpowiada Sekretariat Programu, obecnie powierzony spółce „Chemeko” we Włocławku.
Ideą tego programu jest dobrowolna deklaracja przedsiębiorców do prowadzenia swoich procesów wytwórczych w warunkach zapewniających ciągłą minimalizację oddziaływania na wszystkie elementy środowiska naturalnego, poprawę bezpieczeństwa technicznego oraz prewencyjne zarządzanie w zakresie zdrowia załogi pracowniczej i społeczności lokalnej. U podstaw tego programu leży nawiązanie otwartego i szczerego dialogu ze społecznością lokalną, kontrahentami, władzami lokalnymi w celu uzmysłowienia, że właśnie firmy chemiczne od wielu lat, pomimo niekorzystnej koniunktury gospodarczej, przy dużym wysiłku finansowym, realizują zadania proekologiczne dające wymierne efekty w postaci redukcji emitowanych zanieczyszczeń, poprawy warunków pracy przez zwiększenie bezpieczeństwa procesów produkcyjnych, a co za tym idzie – stanu zdrowotnego załogi pracowniczej i społeczności lokalnej.
Publiczny wymiar programu „Odpowiedzialność i Troska” wskazuje na istotny w całej sprawie fakt – nic co ma związek ze sprawami ochrony środowiska w relacjach przemysł chemiczny – środowisko, nie dzieje się „za zasłoniętą kurtyną”.
Przedsiębiorstwa, które wdrażają wytyczne programu i prowadzą swoją działalność zgodnie z wymogami zapewniającymi bezpieczeństwo i zdrowie ludności oraz przyjazny stan środowiska naturalnego zobowiązują się do:
Przyjęcia świadomej odpowiedzialności za bezpieczeństwo ludzi i stan środowiska w sposób całkowicie dobrowolny, nie wymuszony przez normy i przepisy prawne
Uznania w pierwszej kolejności: aktywności osobowej ludzi, przemyślanych zmian organizacyjnych i umiejętnego zarządzania, za czynniki zasadnicze w osiągnięciu dostrzegalnej zmiany w podejściu do spraw bezpieczeństwa i ochrony środowiska
Uznania za priorytet poszukiwania środków i ich przeznaczenia na stopniową modernizację zakładu prowadzącą do oszczędności energii, zmniejszenia produkcji odpadów, ścieków, emisji zanieczyszczeń do powietrza
Wzajemnego powiązania zakładów i społeczności lokalnej w kierunku wypracowania systemu współpracy i współodpowiedzialności za bezpieczeństwo i właściwy stan środowiska
Propagowania programu „Odpowiedzialność i Troska” oraz zasad wiodących wśród jednostek produkcyjnych nie zrzeszonych w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego, a także na zewnątrz w pozostałych krajach Europy Środkowej i Wschodniej.
W obecnie lansowanym modelu struktura zintegrowanego systemu zarządzania w zakresie „Responsible Care” jest bardzo podobna do ogólnej struktury zarządzania w przedsiębiorstwie i opiera się na uproszczonej pętli Deminga. Proces zaczyna się od podjęcia na najwyższym poziomie zarządzania decyzji o realizacji programu. Następnie dokunuje się analizy słabych i mocnych stron już istniejących w zakładzie oraz ewidencjonuje się elementy związane ze zdrowiem, środowiskiem i bezpieczeństwem. Następnym etapem jest zdefiniowanie kierunków działania i celów do osiągnięcia, określenie struktury organizacyjnej i podziału odpowiedzialności oraz wymagań potrzebnych do osiągnięcia nakreślonych kierunków działania. Po ustaleniu hierarchii ważności, wybiera się kolejność działań i je realizuje. W ostatnim etapie następuje sprawdzenie i weryfikacja efektów oraz skutków podjętych działań. Pętla zamyka się i następuje kolejny wyższy w stosunku do poprzedniego etap zdefiniowania kierunków działania i celów do osiągnięcia. Pętla zaczyna przybierać postać spirali, a poziom realizowanych przedsięwzięć jest coraz wyższy.
Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. Tarnów |
Zakłady Chemiczne „Police” S.A. Police |
|
Anwil S.A. Włocławek |
Zakłady Chemiczne „Rokita” S.A. Brzeg Dolny |
Ze względu na dużą spójność przy realizacji celów i procedur postępowania przy wdrażaniu i realizacji zarówno normy ISO 14000, jak i programu „Odpowiedzialność i Troska” programy te wzajemnie się uzupełniają, pozwalając na uzyskanie wymiernych efektów w zakresie szeroko pojętej ochrony środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa procesowego.
Przystąpienie do programu „Odpowiedzialność i Troska” już dziś, po zaledwie kilku latach funkcjonowania dało jego sygnatariuszom pozytywne efekty, wymierne korzyści ze zmieniającego się wizerunku firm chemicznych jako coraz bardziej przyjaznych naturze.
Rok 1999 przyniósł pozytywną ocenę 11 firm, które w pełni wywiązały się z realizacji istotnych elementów programowych i uzyskały Certyfikat Realizatora Programu „Odpowiedzialność i Troska”.
Firmy, które odebrały Certyfikaty Realizatora Programu „Odpowiedzialność i Troska” w październiku podczas III Ogólnopolskiej Konferencji „Osiągnięcia proekologiczne w przemyśle chemicznym”
Zakłady Chemiczne „Luboń” S.A. |
Szczecińskie Zakłady Nawozów Fosforowych „Superfosfat” S.A. |
|
Henkel Polska S.A. Oddział Racibórz |
Dystrybutor szerokiej gamy surowców chemicznych HCI Poland Ltd Sp. z o.o. |
Należały do nich: Zakłady Chemiczne „Zachem” w Bydgoszczy, Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A., Zakłady Azotowe Anwil S.A. we Włocławku, Zakłady Chemiczne „Organika-Sarzyna” z Nowej Sarzyny, Zakłady Azotowe „Puławy” S.A., Zakłady Chemiczne „Police” S.A., Zakłady Chemiczne i Tworzyw Sztucznych „Boryszew” S.A. w Sochaczewie, Polski Koncern Naftowy „Orlen” S.A, Zakłady Chemiczne „Rokita” S.A. z Brzegu Dolnego, Zakłady Chemiczne „Organika” S.A. i „Organika-Car” z Łodzi.
Ogółem te 11 przedsiębiorstw zatrudnia ok. 29,2 tys. pracowników, co stanowi blisko 25% ogólnego stanu zatrudnienia w przemyśle chemikaliów i wyrobów chemicznych. Sumaryczna wielkość ich sprzedaży wyniosła prawie 22 mld PLN. Firmy te, z tytułu gospodarczego korzystania ze środowiska, odprowadziły w 1999 roku do funduszy ochrony środowiska kwotę 90,6 mln zł – o 14,4 mln mniej niż w roku 1998. Efektem realizowanych działań techniczno-organizacyjnych w obszarze ochrony środowiska, na które firmy średnio przeznaczyły około 30% ogółu środków inwestycyjnych, był spadek o 66,1% (w stosunku do roku 1998) kar zapłaconych z tytułu nieprzestrzegania warunków pozwoleń ekologicznych. Firmy te w 1999 r. wyemitowały w stosunku do roku poprzedniego mniej o: 4,7% SO2, o 13% NOx i o 15,2% pyłów. Odprowadziły do wód powierzchniowych prawie 148 mln m3 ścieków i wygenerowały 4 mln ton odpadów, które w 12,4% wykorzystano gospodarczo. Wskaźnik wypadkowości spadł w tych przedsiębiorstwach średnio o ok. 38%.
Jak widać, strategia działań zapobiegawczych, oparta właśnie o takie programy jak m.in. „Odpowiedzialność i Troska”, jest przykładem łączenia efektów ekologicznych z korzyściami ekonomicznymi, pozwalających jednocześnie na poprawę wizerunku firm chemicznych w oczach opinii publicznej, zwiększenie zaufania w relacjach z władzami i firmami ubezpieczeniowymi, zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez spełnianie rynkowego i społecznego wymogu troski o środowisko.
Faktem świadczącym o głębokiej woli branży chemicznej do ciągłego doskonalenia i właściwej realizacji założeń zrównoważonego rozwoju jest przystąpienie w roku bieżącym do programu „Odpowiedzialność i Troska” kolejnych firm. W październiku podczas III Ogólnopolskiej Konferencji „Osiągnięcia proekologiczne w przemyśle chemicznym” z rąk przewodniczącego Kapituły Programu „OiT” pana Kazimierza Zagozdy oraz gościa honorowego pana Jacques’a Bussona (przewodniczącego Ruchu „Responsible Care” w Europie) cztery z nich odebrały Certyfikaty Realizatora Programu „Odpowiedzialność i Troska”.
Natomiast akty nominacyjne – prawo używania nazwy i logo programu „Odpowiedzialność i Troska” wręczono przedstawicielom trzech firm.
Firmy, które otrzymały akty nominacyjne – prawo używania nazwy i logo programu „Odpowiedzialność i Troska”
Petro Carbo Chem S.A. Gliwice Zakład w Kędzierzynie-Koźlu |
Petrochemia-Blachownia Sp. z o.o. Kędzierzyn-Koźle |
Zakłady Tworzyw Sztucznych „ERG” w Pustkowie |
Szczegółowych informacji o programie „OiT” udziela sekretariat programu:
PUSP „Chemeko” Sp. z o.o.,
87-805 Włocławek, ul. Toruńska 222,
tel. (054) 237-21-76, 237-35-06,
http://www.chemeko.wlocl.pl
- Informacja o firmie PUSP „Chemeko” Sp. z o.o.