Energia – Środowisko
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
15 listopada 2005 r.
Mechanizm redukcji emisji GHG oraz źródło finansowania projektów z zakresu OZE i poprawy efektywności energetycznej
Projekty Wspólnych Wdrożeń
(Joint Implementation)
Od czasu podpisania Protokołu z Kioto (1997) i ratyfikowania go przez polski parlament (2002) minęło już sporo czasu. Także od daty wejścia Protokołu w życie (luty 2005) upłynęło już kilka miesięcy, a ostatnio (październik 2005) doczekaliśmy się w końcu oficjalnej publikacji treści Protokołu w Dzienniku Ustaw. Mimo to Mechanizm Wspólnych Wdrożeń nie jest w Polsce szeroko wykorzystywany, a temat JI ginie w toku dyskusji nad handlem emisjami i kolejnymi projektami Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień. Tymczasem projekty JI mogłyby stanowić sprawne narzędzie redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz mechanizm finansowania realizacji projektów w zakresie energetyki odnawialnej i poprawy efektywności energetycznej.
Towar, czyli ERU
Jednostki redukcji emisji gazów cieplarniach (Emission Reduction Units, ERU) nazywane też jednostkami unikniętej emisji, określają liczbę ton CO2 (emisje innych gazów przeliczane są na ekwiwalent CO2) „zaoszczędzonych”, czyli niewyemitowanych w systemie elektroenergetycznym, np. w wyniku zastąpienia produkcji energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych energią generowaną przez źródła odnawialne. ERU uzyskiwane z projektów JI mogą być sprzedawane do funduszy węglowych lub innych jednostek nabywających. Dyrektywa Łącząca umożliwia bowiem wykorzystanie Jednostek Redukcji Emisji w systemie handlu emisjami (EU ETS), czyli zezwala na zakup ERU przez prywatne przedsiębiorstwa i wymianę ich na pozwolenia do emisji w latach 2008-2012. (Dyrektywa 2004/101/WE nie została jeszcze transponowana do polskiego systemu prawnego – termin na jej transpozycję upływa 13 listopada br.).
Uczestnicy rynku JI
Na świecie rynek projektów Joint Implementation funkcjonuje sprawnie, choć jest on znacznie mniejszy od rynku projektów CDM (Clean Development Mechanism). Po stronie Kupujących występują najczęściej fundusze węglowe, skupujące jednostki redukcji emisji w imieniu państw zobligowanych do redukcji emisji lub prywatnych firm zainteresowanych zakupem ERU na użytek własny lub w celach dalszej odsprzedaży. Obecnie na świecie istnieje około 15 funduszy węglowych skupiających ERU, pamiętać należy jednak, że ciągle tworzone są nowe. Po stronie Sprzedających występują inwestorzy posiadający projekty kwalifikujące się jako projekty JI lub podmioty zajmujące się obrotem jednostkami redukcji. Na rynku obecni są także Konsultanci – firmy świadczące usługi doradcze w zakresie przygotowania dokumentacji niezbędnej dla zatwierdzenia projektów czy zajmujące się obsługą prawną. Cały rynek podlega kontroli ze strony instytucji zwanych Designated National Authorities (Desygnowana Jednostka Krajowa), Designated Operational Entities (autoryzowane jednostki upoważnione do walidacji projektów) oraz Komitetu Wykonawczego CDM.
Projekty
Projekty, które kwalifikują się jako projekty JI, to przedsięwzięcia pozwalające na redukcję lub uniknięcie emisji gazów cieplarnianych. Przykładowo mogą to być: budowa (lub modernizacja) instalacji produkujących energię w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła; zmiana rodzaju paliwa wykorzystywanego w instalacjach wytwarzających energię ze źródeł o wysokiej zawartości węgla na źródła o niskiej zawartości węgla; budowa urządzeń wytwórczych pracujących w oparciu o odnawialne źródła energii; projekty podnoszące efektywność energetyczną. Projekty te powinny znajdować się w fazie przygotowania i spełniać wymóg „dodatkowości”, czyli przyczyniać się do redukcji większych niż te, które miałyby miejsce w sytuacji business-as-usual. Kupujący często stawiają także dalsze wymagania np.: w zakresie wielkości projektu i liczby generowanych przez niego rocznie ERU, wiarygodności i standingu finansowego uczestników projektu czy efektów środowiskowych inwestycji.
Procedura zatwierdzenia projektu jako projekt JI
Procedura przygotowania i zatwierdzania projektu rozpoczyna się od sporządzenia wstępnego opisu projektu (Project Idea Note) i przesłania go do Ministerstwa Środowiska (MŚ) oraz Sekretariatu JI w NFOŚiGW. MŚ po wstępnej weryfikacji wydaje List Popierający dla realizacji projektu jako projektu JI. Następnie przygotowywana jest właściwa dokumentacja projektu (Project Design Document, PDD), biznesplan i inne, wymagane dokumenty. Dokumentacja ta poddawana jest walidacji przez autoryzowaną niezależną jednostkę (DEO), która przygotowuje raport oceny projektu (Determination Report). Dokument ten wraz z PDD stanowi podstawę do ubiegania się o wydanie przez Ministerstwo Środowiska Listu Zatwierdzającego projekt jako projekt JI. Ostatnim etapem procedury jest podpisanie umowy sprzedaży jednostek redukcji (Emission Reducion Purchase Agreement, ERPA).
Ceny
Ceny oferowane na rynku są najczęściej stałe, rzadko podlegają indeksacji. Ich wysokość jest różna w zależności od wybranego funduszu węglowego, projektu (ocena ryzyka), wynegocjowanych warunków i momentu składania oferty. Docelowo przewidywane jest zrównanie cen ERU z cenami uprawnień do emisji w ramach EU ETS (obecna cena tych uprawnień przekracza 20 euro/t CO2). Standardowo płatność za ERU następuje po corocznej weryfikacji wygenerowanej liczby ERU. Możliwe jest także uzyskanie części przyszłych przychodów w formie tzw. wczesnych płatności, przekazywanych Sprzedającemu po podpisaniu ERPA.
Czy to się komuś w Polsce udało?
Zgodnie z danymi Departamentu Instrumentów Ochrony Środowiska Ministerstwa Środowiska w Polsce zatwierdzonych zostało dotychczas 6 projektów. Tymczasem zainteresowanie rynkiem polskim wykazuje większość istniejących funduszy węglowych i firm upoważnionych do walidacji. Powoli na rynku krajowym kształtuje się sektor doradców technicznych zajmujących się przygotowaniem dokumentacji potrzebnej do zatwierdzenia projektów jako JI. Jedną z najbardziej doświadczonych firm świadczących usługi doradcze w zakresie JI jest polska spółka – EPA Sp. z o.o., znana jako deweloper projektów wiatrowych. EPA przeprowadziła pomyślnie jedną z pierwszych procedur JI w Polsce – zatwierdzenie projektu budowy Parku Wiatrowego Zagórze. Przygotowała także PDD dla Parku Wiatrowego Tymień, którego walidacja została pozytywnie zakończona. Obecnie finalizuje prace nad zatwierdzaniem dokumentacji kolejnej inwestycji z zakresu OZE.
Anna Pasławska
kierownik projektu, EPA Sp. z o.o.
e-mail: [email protected]
