Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
22 czerwca 2006 r.

Rola miast w rozwoju gospodarczym

Wypowiedź Danuty Hübner, komisarza ds. polityki regionalnej Unii Europejskiej

Wszyscy dobrze wiemy, że miasta są motorami wzrostu, pracy, innowacji i technologii. Mieszka w nich przecież większość ludzi, miasta są siedzibą przedsiębiorstw i administracji publicznej, a także ośrodkami edukacji i kultury. Wreszcie, miasta to także centra zmian, inicjujące nowatorskie i innowacyjne przedsięwzięcia, które podnoszą je do rangi „okrętu flagowego” europejskiej konkurencyjności.

Jednakże jest także druga twarz miast, którą najdobitniej pokazały ostatnie wydarzenia we Francji – wykluczenie społeczne, zdegradowane sąsiedztwa, obszary miejskie, w których kumulują się problemy bezrobocia, biedy czy imigracji.

Te dwa spojrzenia na rolę miast – jako miejsc kluczowych dla tworzenia wzrostu gospodarczego i zarazem jako obszarów, w których kumulują się specyficzne problemy rozwojowe – stały u podstaw decyzji Komisji Europejskiej o włączeniu polityki miejskiej do głównego nurtu polityki spójności w latach 2007-2013. Decyzja ta wskazuje ona na konieczność:

• podejmowania działań na rzecz zrównoważonego rozwoju miast;
• uwzględnienia roli miast we wszystkich politykach wspólnotowych i integralnego podejścia do celów polityki miejskiej;
• włączenia poziomu miejskiego i regionalnego w programowanie działań miejskich w ramach polityki spójności.

Miejsce miast w nowej polityce spójności w latach 2007-2013

Już w obecnym okresie programowania 2000-2006 ponad połowa inwestycji w ramach polityki spójności koncentruje się na najważniejszych priorytetach unijnej strategii na rzecz rozwoju i zatrudnienia (Strategia Lizbońska). W latach 2007-2013 inwestycje w badania i rozwój, innowacje, kapitał ludzki, usługi biznesowe, poprawę efektywności energetycznej i rozwój energii odnawialnych oraz – w regionach celu konwergencji – w sieci transeuropejskie będą stanowiły zdecydowaną większość całości wydatków. Miasta w oczywisty sposób będą odgrywały decydującą rolę w tych inwestycjach, także dlatego, że ich usytuowanie predestynuje je do roli organizatora lokalnych partnerstw.

Komisja dąży do tego, by polityka miejska została uwzględniona w treści dokumentów programowych przyjmowanych przez państwa członkowskie na lata 2007-2013. Chcemy w ten sposób zwiększyć jej widoczność, skalę działania i efektywność. Nowe regulacje otwierają też możliwość delegowania miastom uprawnień do wdrażania działań na rzecz obszarów miejskich.

Zgodnie z projektami rozporządzeń, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, które będą podstawowym dokumentem określającym strategię wdrażania polityki spójności w krajach członkowskich, powinny uwzględniać priorytet zrównoważonego rozwoju miejskiego. Podobne informacje powinny się również znaleźć w regionalnych programach operacyjnych. Tam, gdzie zależność między rozwojem regionu i rozwojem miast jest szczególnie istotna, regionalne programy operacyjne mogą uwzględniać osobny priorytet obejmujący rozwój obszarów miejskich oraz listę miast, których będzie on dotyczył.

Komunikat Komisji Europejskiej dotyczący roli miast w polityce spójności

W grudniu 2005 roku, na ministerialne spotkanie w Bristolu, Komisja przygotowała dokument roboczy „Polityka spójności a miasta: wkład miast we wzrost i zatrudnienie w regionach”. Zawiera on zestaw narzędzi na rzecz realizacji przemyślanej polityki miejskiej, opierającej się na sukcesie Inicjatywy Wspólnotowej URBAN i wnioskach płynących z sieci wymiany doświadczeń URBACT.

Nasze podejście opiera się na „menu”, z którego miasta mogą, w zależności od swojej sytuacji czy rodzaju problemów, wybrać odpowiednie narzędzia realizacji polityki miejskiej. Nie ma jednej drogi do zrównoważonego rozwoju miejskiego – potrzebujemy polityki „zmiennej geometrii”, zakotwiczonej w konkretnych potrzebach rozwojowych i układzie instytucjonalnym istniejącym w miastach i regionach.

Może to być na przykład polityka koncentrująca się na budowaniu atrakcyjności miast w dziedzinie transportu, usług, środowiska i kultury. Są to kluczowe elementy, które przyciągają zarówno inwestycje, jak i wysoko wykształconych pracowników niezbędnych w zaawansowanych technologicznie przemysłach.

Inny rodzaj podejścia może mieć na celu utrzymywanie równowagi w rozwoju całej sieci miejskiej – poprzez wzmocnienie strategicznej roli obszarów metropolitalnych i jednoczesną poprawę atrakcyjności miast małych i średnich. Działaniem, które powinno być uwzględnione we wszystkich strategiach rozwojowych jest też na pewno wzmocnienie więzi pomiędzy rozwojem obszarów miejskich, wiejskich i podmiejskich. Pomocne powinno być w tym stanowisko Komisji, zgodnie z którym polityka miejska powinna uwzględniać istnienie „regionów funkcjonalnych”, także wtedy, kiedy nie pokrywają się one z granicami administracyjnymi.

Przykłady działań koncentrujących się na bardziej szczegółowych priorytetach to problem przestępczości i obaw przed przestępczością czy inżynieria finansowa, oferująca instrumenty pożyczkowe i gwarancyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Dokument Komisji, jak pokazały to konsultacje społeczne, które zakończyły się w lutym 2006 roku, został bardzo dobrze przyjęty przez partnerów społecznych. Na ich podstawie Komisja przyjmie w lipcu komunikat. Zostanie on opublikowany razem z ostateczną wersją „Strategicznych wytycznych dla polityki spójności 2007-2013”.

Polskie miasta jako motory wzrostu

Począwszy od 2007 roku, Polska będzie miała po raz pierwszy okazję do realizacji w ramach polityki spójności pełnowymiarowej polityki miejskiej. Polska ma wyjątkowy atut, jakim jest policentryczny model osadniczy z Warszawą i 11 większymi ośrodkami miejskimi. Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Trójmiasto, konurbacja Katowicka, Bydgoszcz-Toruń, Szczecin, Lublin, Białystok i Rzeszów odgrywają rolę regionalnych centrów wzrostu i mają uzasadnione aspiracje stania się obszarami metropolitalnymi na europejską skalę. Wyzwaniem stojącym przed polityką spójności jest ściślejsze powiązanie ich rozwoju z rozwojem regionów, w których się znajdują.

Nie powinniśmy jednak przeoczyć przy tym małych i średnich miast, które odgrywają znaczącą rolę w tworzeniu miejsc pracy na obszarach wiejskich i są lokalnymi i subregionalnymi ośrodkami wzrostu. Regionalne strategie rozwojowe powinny uwzględniać również ich potrzeby.

Zachęcam też do wymiany najlepszych praktyk w ramach sieci URBACT, służącej wymianie doświadczeń między miastami Unii. Komisja uznała jej użyteczność i zaproponowała kontynuowanie opartej na niej współpracy w kolejnych latach. To ważne, ponieważ wiele miast w Polsce może już wkrótce stanąć przed problemami, z którymi od dawna borykają się miasta w „starych” państwach członkowskich. Myślę tu na przykład o możliwej degradacji osiedli budowanych z wielkiej płyty i wiążących się z tym wykluczeniem społecznym, biedą i zagrożeniem wzrostem przestępczości. Inny przykład to chaotyczna zabudowa obszarów podmiejskich czy ograniczanie przestrzeni publicznej poprzez budowanie zamkniętych osiedli mieszkaniowych. Lista wspólnych spraw – do których także polskie miasta mogą wnieść własne pomysły i rozwiązania – jest bardzo duża i obejmuje także transfer technologii, funkcjonowanie instytucji akademickich w środowisku miejskim czy transport publiczny.

Innowacyjne finansowanie rozwoju miejskiego – JEREMIE i JESSICA

Promowanie rozwoju biznesu i innowacyjność wymagają podjęcia ryzyka. W Unii Europejskiej, w tym także w Polsce, występuje niedobór kapitału wysokiego ryzyka obejmujący także gwarancje pożyczkowe. Z tego względu Komisja Europejska, we współpracy z grupą Europejskiego Banku Inwestycyjnego opracowała nową inicjatywę pod nazwą JEREMIE, mającą na celu polepszenie dostępu do finansowania nowo powstających i już istniejących MSP i mikroprzedsiębiorstw.

JEREMIE będzie instrumentem dostępnym dla władz zarządzających danego programu operacyjnego. Będą mogły one zainwestować część posiadanych środków w ramach gotowego systemu, który akredytuje finansowe instytucje pośredniczące zajmujące się rozwojem biznesu i mikrokredytowaniem. Środki te zostaną wielokrotnie zwiększone poprzez pożyczki będące wkładem EBI i innych współpracujących instytucji finansowych. Uzyskany w ten sposób kapitał pożyczkowy trafi za pośrednictwem akredytowanych instytucji finansowych do przedsiębiorców.

Z kolei JESSICA to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej, EBI i Banku Rozwoju Rady Europy, której celem jest finansowanie, w ramach zintegrowanego podejścia, rozwoju miejskiego obejmującego także mieszkalnictwo o charakterze socjalnym. Podobnie jak JEREMIE, finansowanie rewitalizacji i rozwoju miast będzie możliwe za pośrednictwem udzielonych na bardzo korzystnych warunkach pożyczek połączonych ze środkami pochodzącymi z regionalnego programu operacyjnego.

Instytucje zarządzające będą mogły więc finansować projekty obejmujące różnorodne formy partnerstwa publiczno-prywatnego, które są w stanie spłacić (w całości lub częściowo) zainwestowane środki w stosunkowo długim okresie. Podejście to pozwoli także na prostsze i bardziej elastyczne zarządzanie funduszami na rzecz rozwoju miejskiego, a także na przyciągnięcie środków z międzynarodowych instytucji finansowych, banków i sektora prywatnego, zwiększając w ten sposób efekt dźwigni realizowanych programów inwestycyjnych.

Podsumujmy – naszym wspólnym celem obejmującym obszary miejskie w latach 2007-2013 powinno być uwzględnienie ich rozwoju wśród priorytetów ujętych w dokumentach programowych nowej polityki spójności. Rozwój obszarów miejskich powinien przy tym opierać się na zintegrowanym podejściu zarówno do występujących na nich problemów, jak i do wykorzystania potencjału miast na rzecz wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i nowych miejsc pracy. Warto przy tym wykorzystać nowe możliwości, które proponuje Komisja Europejska – takie jak delegowanie działań na rzecz obszarów miejskich do władz miejskich czy wykorzystanie instrumentów JESSICA i JEREMIE. nInfrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
22 czerwca 2006 r.

The role of cities in economic development

Statement by Danuta Hübner, EU Commissioner for Regional Policy

We all know well that cities are the motors of economic growth, jobs, innovation and technology. After all they are home to the majority of people, businesses, public administrations and centres of learning and culture. Finally, cities are centres of change, innovation and pioneering projects that raise their status to the flagship of European competitiveness.

However, there is also a darker side to cities which became especially evident after the recent events in France. Among the main problems facing urban areas are social exclusion, degraded neighbourhoods as well as concentration of unemployment, poverty or immigration.

These two views of the role of the cities as both key areas of economic growth and places of specific development problems became the basis for the European Commission’s decision to incorporate urban policy into the mainline of cohesion policy for 2007-2013. This decision shows that there is need to:

• undertake actions aimed at sustainable development of cities,
• take into account the role of cities in all European Union policies and in the integrated approach to urban policy objectives,
• include the regional and city levels in the programming of urban actions within cohesion policy.

The place of cities in the new cohesion policy for 2007-2013

Already in the current programming period for 2000-2006, over half of investment within cohesion policy concentrates on the priorities of the European Union strategy for growth and employment (Lisbon Strategy). In 2007-2013 investment in research and development, innovation, human capital, business services, energy efficiency, renewable energy development and – in convergence regions – in trans-European networks, will constitute the majority of expenditure. Cities will naturally play a decisive role in these investments if only because their location predestines them for the role of local partnerships initiator.

The Commission seeks to include urban policy into the 2007-2013 programming documents approved by Member States in order to make it more visible, boarder and efficient. New regulations create also the possibility to delegate urban actions to city authorities.

In line with draft regulations, the National Strategic Reference Frameworks – which will constitute the main documents setting out a strategy for implementation of cohesion policy in Member States – should take into account the priority for sustainable urban development. Similar information should also be included in regional operational programmes. Where regional and urban growth is especially important, regional operational programmes may identify a separate priority task for urban development and include a list of cities covered by it.

Communication from the European Commission on the role of cities in cohesion policy

At the Ministerial Meeting in Bristol in December 2005, the Commission presented a working document entitled „Cohesion Policy and cities: the urban contribution to growth and jobs in the region”. The document offers a number of tools for an intelligent urban policy building on the successes of the URBAN Community Initiative and the lessons learned from the URBACT network for exchange of experience.

Our approach is based on a „menu” of urban policy tools to choose from by cities depending on the situation or the type of problems they face. There is no single path to sustainable urban development – we need a „variable geometry” policy based on specific development needs and existing institutions of cities and regions.

This may include, for example, a policy focused on building the attractiveness of cities, in terms of transport, services, the environment and culture. These are key elements which attract both investment and highly educated workers in high-tech sectors.

Another approach may concentrate on striking the balance in the development of the whole urban network through strengthening the strategic role of metropolitan areas while at the same time making small and medium size towns more attractive. An activity which should be taken into account in all development strategies consists also in reinforcing the links between urban, rural and suburban areas. In this context, the Commission’s position on the matter should be helpful: according to the Commission, urban policy should take account of the existing „functional regions” even when they do not match administrative borders.

Actions which concentrate on concrete priorities incluide: tackling crime and the fear of crime as well as financial engineering providing loan and guarantee instruments for small and medium enterprises.

Public consultation, which closed in February 2006, showed that the Commission’s paper had been very well received by social partners. On the basis of the consultation process, in July the Commission will issue a Communication which will be published simultaneously with the final version of the Strategic Guidelines for Cohesion Policy.

Polish cities as motors of growth

As of 2007, Poland will for the first time have an opportunity to implement a full-scale urban policy under the new EU cohesion policy. One of Poland’s considerable assets is the polycentric settlement structure featuring Warsaw and 11 major urban centres. The cities of Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Trójmiasto, Katowice Conurbation, Bydgoszcz-Toruń, Szczecin, Lublin, Białystok and Rzeszów are regional centres of growth and aspire to become metropolitan areas on a European scale. The challenge for cohesion policy therefore is to make their development more closely interlinked with the growth of the regions they are situated in.

However we should also remember about small and medium size towns as they constitute local and subregional centres of growth and play a considerable role in job creation in rural areas. Their needs should therefore be given recognition in regional development strategies.

I would like to encourage cooperation within the URBACT programme which promotes exchange of experience between EU cities. The Commission evaluated the programme as useful and proposed to continue the URBACT-based cooperation in the next years. This is important in that many Polish cities may soon face similar problems to those already present in the cities of the old Member States. I mean here, for instance, possible degradation of neighbourhoods featuring large-panel buildings and the thus resultant social exclusion as well as poverty and increase in crime. Another example is the chaotic building development in suburban areas or constriction of public space through construction of closed housing estates. The list of common problems – the solutions to which may be proposed also by Polish cities – is extensive and includes transfer of technologies, functioning of academic institutions in urban areas or public transport.

Innovative financing of urban development – JEREMIE and JESSICA

Business promotion and innovation require risk taking. The European Union, including Poland, lacks high-risk capital comprising also loan guarantees. In response to this situation, the European Commission in cooperation with European Investment Bank has prepared a new initiative called JEREMIE to enhance access to funding for new and existing SMEs and micro businesses.

JEREMIE will be accessible to the bodies in charge of operational programmes. It will allow them to make partial investments within the ready made system which accredits intermediary financial institutions dealing with business development and microcrediting. The invested resources will be multiplied through loans from European Investment Bank and other financial institutions. The thus accumulated loan capital will be allocated by accredited financial institutions among enterprises.

JESSICA, on the other hand, is a joint initiative of the European Commission, European Investment Bank and Council of Europe Development Bank. Its objective is to finance urban development, including social housing sector. Similarly to JEREMIE, city revitalization and development under the JESSICA programme will be financed jointly through loans granted at very favourable terms and regional operational programmes.

Managing bodies will be able to finance projects involving various forms of public-private partnership, which are capable of repaying in the long-term the resources invested in them, in total or in part. This approach will allow also for a simpleer and more flexible management of funds for urban development and will help to attract contributions from international financing institutions, banks and private sector, thus achieving greater leverage from investment programmes under implementation.

To sum up – our joint objective for the period of 2007-2013 should be to include urban development into priority tasks within the new cohesion policy. Urban development should at the same time be based on integrated approach, both towards barriers to growth and the potential for development, competitiveness and job creation. It is also worth making use of the new opportunities created by the Commission, including delegation of urban actions to city authorities or the JESSICA and JEREMIE tools. n