Nasze Zdrowie XI
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ„.
30 marca 2007 r.

Szpiczak – istota choroby

Wypowiedź prof. dr. hab. n. med. Aleksandra Skotnickiego, kierownika Katedry i Kliniki Hematologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

VELCADE (Bortezomib, PS-341) Velcade należy do grupy leków nazywanych – biochemicznymi inhibitorami namnażania się komórek. Doprowadzają one do śmierci komórek nowotworowych. Preparat jest stosowany w leczeniu dorosłych pacjentów ze szpiczakiem mnogim. Przepisywany jest pacjentom, którzy otrzymali wcześniej przynajmniej jeden program leczenia i których choroba uległa pogorszeniu podczas ostatnio stosowanego leczenia. Bortezomib może być stosowany u pacjentów, którzy już byli leczeni za pomocą przeszczepiania szpiku, albo u pacjentów, którzy nie mogą być leczeni w ten sposób. Velcade uzyskał w 2003 r. aprobatę do leczenia szpiczaka mnogiego w Stanach Zjednoczonych. Obecnie na świecie prowadzi się wiele badań z wykorzystaniem tego leku. Ich wyniki wskazują jednoznacznie na dużą skuteczność preparatu. Lek wykorzystuje się w różnych kombinacjach terapeutycznych, z dobrym wynikiem stosowany jest również pojedynczo. Bortezomib jest inhibitorem proteasomów. Wpływa na procesy, od których zależy wzrost i przeżycie komórek szpiczaka mnogiego. Działanie tego leku polega na: uniemożliwieniu przylegania komórek MM do zrębu szpiku kostnego, zahamowaniu czynnika jądrowego kappa B, upośledzeniu mechanizmów naprawy DNA, zmniejszeniu aktywności sygnalizacyjnych szlaków wzrostowych i anty-apoptotycznych oraz ilości związanych z nimi białek, takich jak kinazy białkowe aktywowane przez mitogeny, kinazy 3-fosfatydyloiznozytolu, Bcl2 czy inhibitory białek apoptozy. PS. Na wniosek polskich hematologów, jak i samych pacjentów od 1 kwietnia 2007 r. NFZ wpisał bortezomib do katalogu świadczeń onkologicznych – chemioterapia. n

Szpiczak mnogi jest przewlekłą chorobą układu krwiotwórczego, która polega na patologicznym rozroście komórek plazmatycznych w szpiku kostnym. Choroba przebiega w trzech etapach. Pierwszy z nich jest bezobjawowy i nie wymaga leczenia. Natomiast kolejne wymagają leczenia, bowiem wiążą się z ryzykiem rozwoju przewlekłej niewydolności nerek, złamań patologicznych kości oraz niewydolnością szpiku.

Nie znamy żadnego pojedynczego czynnika powodującego zachorowanie na szpiczaka mnogiego. Niemniej jednak możemy powiedzieć, że choroba ta niezwykle rzadko występuje u dzieci, nastolatków i młodych dorosłych. Wśród osób dorosłych częstość szpiczaka mnogiego wzrasta wraz z wiekiem. Największa częstość zachorowań przypada na piątą, szóstą i siódmą dekadę życia. Wynika to najprawdopodobniej z kumulowania się wpływu czynników środowiskowych oraz zmian organizmu związanych z wiekiem (np. hormonalnych). Choroba ta częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Szpiczak mnogi stanowi około 1-2% wszystkich nowotworów i jest drugim najczęstszym nowotworem hematologicznym po chłoniakach. W Polsce choruje na niego około 6 tysięcy osób.

Chorzy, cierpiący na szpiczaka mnogiego zwykle odczuwają bóle kostne, dlatego po pomoc udają się najczęściej do lekarza pierwszego kontaktu, ortopedy, rehabilitanta lub masażysty. Z tych między innymi powodów trudno jest zdiagnozować chorobę odpowiednio wcześnie. Mogłoby w tym pomóc wykonanie prostego badania, jakim jest odczyn Biernackiego (OB), które ocenia szybkość opadania czerwonych krwinek w probówce. Dzięki temu możemy szybko, łatwo i tanio podejrzewać, że mamy do czynienia ze szpiczakiem.

Podstawą leczenia jest chemioterapia, która niszczy komórki nowotworowe w szpiku. Cykliczne powtarzanie terapii zapobiega nawrotom choroby. Chemioterapia może być wspomagana autologicznym przeszczepieniem macierzystych komórek krwiotwórczych, dzięki czemu powraca możliwość wytwarzania prawidłowych krwinek. U niektórych chorych, kiedy leczenie to jest nieskuteczne, stosuje się nowe leki jak talidomid lub velcade (bortezomib).

Wiele osób, spośród chorych na szpiczaka mnogiego pozostaje w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Wymagane są jednak okresowe kontrole lekarskie i laboratoryjne, aby uchronić się przed nawrotami choroby. Większość chorych, aby podtrzymać remisję choroby zażywa stale talidomid, preparat ten jest refundowany. Kilka lat temu chorzy utworzyli swoje stowarzyszenie, które stało się partnerem lekarzy onkologów w działaniach na rzecz zwiększenia dostępu pacjentów ze szpiczakiem mnogim do nowoczesnych metod leczenia, w tym terapii velcade. n