Energia – Środowisko
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
20 czerwca 2005 r.

Weryfikacja handlu emisjami

Wypowiedź dr. inż. Tomasza Tkaczyka, audytora wiodącego z Bureau Veritas Quality International Polska Sp. z o.o.

Głównym celem europejskiego systemu handlu emisjami (ETS – ang. Emission Trading Scheme) jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Firmy przywiązują do ETS coraz więcej uwagi, tym bardziej w obliczu rosnącej ceny tych uprawnień. Istotną częścią obowiązującego systemu jest weryfikacja raportów rocznych.

Handel emisjami polega na określeniu skumulowanego limitu emisji dla krajów Unii Europejskiej. Na tej podstawie przyznawane są uprawnienia do emisji dla każdego kraju, które z kolei są rozdzielane na źródła emisji. Każda tona przyznanego uprawnienia (uprawnienie do emisji jednej tony CO₂) może być przedmiotem handlu zgodnie z ustalonymi zasadami. Dla każdego źródła należy monitorować emisję, a po zakończeniu okresu rozliczeniowego bilans emisji oraz działań handlowych musi być porównany z przyznanymi uprawnieniami i raportowany. Raport roczny jest przedmiotem weryfikacji (audytu) przez niezależnego eksperta.

Podstawowe regulacje prawne w zakresie monitorowania i raportowania

Kluczowym dokumentem dla ograniczenia emisji gazów cieplarnianych jest Protokół z Kioto, w którym między innymi jest mowa o przedkładaniu raportów umożliwiających weryfikację redukcji emisji i ich inwentaryzację.

Dyrektywa 2003/87/WE z 13 października 2003 roku, która określiła europejski system handlu uprawnieniami do emisji zawiera zadania dla administracji państwowej i przedsiębiorstw. Do najistotniejszych z nich należą:

• konieczność monitorowania i raportowanie emisji przez rządy krajów UE,
• niezależna weryfikacja raportów rocznych,
• nakaz monitorowania i raportowania emisji gazów cieplarnianych przez operatorów instalacji.

Ponadto wydano kilka decyzji Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego i Rady odnoszących się do obowiązków z zakresu monitorowania i raportowania. Na przykład Decyzja 280/2004/EC z 11 lutego 2004 r., która wskazuje mechanizmy monitorowania emisji, czy Decyzja Komisji UE z 29 stycznia 2004, określająca przewodnik dla monitorowania i raportowania emisji gazów cieplarnianych. Ta ostatnia zawiera liczne praktyczne wskazówki dotyczące pomiarów, kalkulacji i współczynników pomocnych przy monitorowaniu, a także wiele tabel z danymi pomocnymi dla monitorowania i raportowania emisji.

Głównym dokumentem określającym handel emisjami w Polsce jest ustawa o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji z 22 grudnia 2004 r. Zgodnie z Ustawą roczny raport podlega weryfikacji przez uprawnionych audytorów lub wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska w zakresie zgodności informacji zawartych w raporcie ze stanem faktycznym. Minister środowiska określi wymagania dla audytorów oraz sposób i tryb uznawania uprawnień nadanych przez jednostki w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Jest to szczególnie istotne dla jednostek, które już są akredytowane w krajach UE (np. BVQI posiada akredytację UKAS w Wielkiej Brytanii). Zgodnie z prawem zweryfikowany raport roczny przedkładany będzie organowi właściwemu do wydania zezwolenia oraz Krajowemu Administratorowi w terminie do 31 marca każdego roku. Na podstawie zweryfikowanego rocznego raportu, liczba uprawnień odpowiadająca rzeczywistej wielkości emisji z instalacji dla każdego roku zostanie rozliczona. Bardzo istotny jest fakt, że prowadzący instalację może ponieść kary pieniężne za brak uprawnień na pokrycie swoich emisji. W związku z tym weryfikacja raportów rocznych ma również swój wymiar finansowy.

Weryfikacja raportów rocznych

Podstawowe cele weryfikacji raportów rocznych to:

• opracowywanie Opinii Weryfikacyjnej dla instalacji,
• weryfikacja emisji rocznej – zgodności danych w raporcie z rzeczywistością,
• potwierdzenie, że plan monitorowania jest realizowany zgodnie z zapisami decyzji,
• potwierdzenie, że możliwości doskonalenia zostały zidentyfikowane i podjęte zostały działania w tym zakresie,
• potwierdzenie, że podstawowe zasady EU ETS zostały spełnione.

Ustawodawstwo nie narzuca żadnych zasad w zakresie umów pomiędzy posiadającym instalację a audytorem – mogą to być umowy jednorazowe lub długoletnie. Każda z weryfikacji może być przeprowadzona jako jedna wizyta lub dwuetapowo (audyt i wizyta kontrolna po weryfikacji pierwotnej wersji raportu).

Audyt przeprowadzany jest według innych zasad niż audyty systemów zarządzania (np. ISO 14001). W ramach przeprowadzonej weryfikacji potwierdzana jest tylko jedna cyfra (ilość uprawnień). Cyfra ta jest jasno określona i posiada finansową wartość. Pozostałe różnice pomiędzy audytem systemu zarządzania ISO 14001 a weryfikacją raportu rocznego to:

• sprawdzeniu podlegają wyłącznie dane wyjściowe, a nie jak w przypadku systemów – procesy,
• sprawdzany jest raport a nie system,
• weryfikacja raportów rocznych niesie ze sobą dużo większe ryzyko (aspekt finansowy),
• istnieje obligatoryjna konieczność weryfikacji raportów, podczas kiedy certyfikacja jest dowolna,
• wyniki weryfikacji raportów są udostępniane innym stronom, wyniki certyfikacji są objęte tajemnicą.

W czasie weryfikacji danych raportu przeprowadza się szersze i zdecydowanie bardziej detaliczne badanie niż dla audytów systemów zarządzania. Sprawdzane są dane elektroniczne i te zapisane na papierze. Wszystkie zapisy dotyczące emisji (np. rachunki dotyczące zakupów energii) muszą być przechowywane przez 10 lat. Audytor zbiera bardzo dużą ilość danych (dowodów zgodności).

Weryfikację raportów rocznych można bardziej porównać z audytem finansowym.

Dobrą praktyką jest podejście do weryfikacji dwuetapowo: pierwsza wizyta następuje pod koniec roku (np. we wrześniu), a druga po opracowaniu raportu (po zakończeniu roku). W ten sposób posiadający instalację zapobiega sytuacji, kiedy tuż przed końcem okresu wysłania raportu okazuje się, że trzeba podjąć jakieś działania korekcyjne. Sytuacja taka jest również preferowana przez organizacje weryfikujące – większą część pracy w zakresie weryfikacji raportów należy wykonać w pierwszych trzech miesiącach roku. Może to spowodować spiętrzenie prac, a również potencjalny problem ze znalezieniem weryfikatora.

Wiele organizacji pochłoniętych handlem emisjami może nie pamiętać, że po zakończeniu roku, zgodnie z obowiązującym prawem należy opracować raport, poddać go weryfikacji i przedstawić krajowemu administratorowi. Dobrze już teraz wziąć ten fakt pod uwagę i podjąć decyzję w zakresie wyboru odpowiedniej organizacji weryfikującej i zaplanowania weryfikacji raportu. n

Siedziba:
02-796 Warszawa, ul. Migdałowa 4
tel. (022) 549-04-44, fax (022) 549-04-10

Dyrekcja ds. Operacyjnych O/Gdynia:
81-346 Gdynia, ul. Żeromskiego 26
tel. (058) 666-50-27, fax (058) 666-50-08

Biura Operacyjne:
40-954 Katowice, ul. Dąbrowskiego 22
tel. (032) 355-93-79, fax (032) 355-94-78
70-515 Szczecin, ul. Małopolska 43
tel. (091) 431-51-61, fax (091) 431-51-79
61-707 Poznań, ul. Libelta 22/5
tel. (061) 858-99-20, fax (061) 858-99-34

e-mail: [email protected]
www.bvqi.pl

• Informacje o Bureau Veritas Quality International Polska