Ochrona Środowiska XVII
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 130 (6510) 5 czerwca 2003 r.
Wspólne działania przyniosą lepszy efekt
Rozmowa z Jerzym Swatoniem, prezesem Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Pobudzanie aktywności inwestycyjnej w ochronie środowiska umożliwiające spełnienie zobowiązań akcesyjnych oraz efektywne wykorzystanie unijnej pomocy to podstawowe zadania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na najbliższe lata. W jaki sposób Fundusz zamierza je zrealizować?
Do wypełnienia zobowiązań w dziedzinie ochrony środowiska, które wynikają z ustaleń negocjacyjnych przygotowujemy się już od dawna. Te nadrzędne cele zostały ujęte w strategii Narodowego Funduszu na lata 2003-2007 oraz w planie działalności na 2003 rok. Przyjęte dokumenty były podstawą do zweryfikowania listy programów priorytetowych i modyfikacji zasad udzielania pomocy finansowej ze środków Narodowego Funduszu. Zamiast 62 wprowadziliśmy w 2003 roku 17 programów priorytetowych, które dają gwarancje realizacji podstawowych założeń polityki ekologicznej państwa i wypełnienia zobowiązań negocjacyjnych. Podejmowane przez nas działania zmierzają do ożywiania inwestycji w ochronie środowiska. Służą temu systematycznie liberalizowane zasady udzielania pomocy finansowej ze środków Narodowego Funduszu, dostosowane do faktycznych możliwości finansowych samorządów i przedsiębiorstw. Ostatnie zmiany wprowadziliśmy w maju br. Niskie oprocentowanie pożyczek, złagodzone warunki ubiegania się o wsparcie, ujednolicone zasady kredytowania umożliwiające szybszą spłatę zadłużenia, a także znaczne skrócenie i uproszczenie procesu decyzyjnego, z pewnością zachęcą zainteresowanych do korzystania z oferowanej przez Narodowy Fundusz pomocy. Dużym wsparciem dla wykonania ekologicznych przedsięwzięć, spełniających unijne standardy, będą środki z Funduszu Spójności i funduszy strukturalnych. Pomoc z tych źródeł może dochodzić nawet do 3 mld euro w latach 2004-2006, a od efektywnego wykorzystania tych środków zależeć będzie powodzenie w realizacji przyjętych przez Polskę zobowiązań w dziedzinie ochrony środowiska.
Skuteczna absorpcja unijnej pomocy wiąże się z zapewnieniem odpowiedniej ilości środków krajowych przez inwestorów, a także instytucje finansujące ochronę środowiska w Polsce dla zbilansowania kosztów przedsięwzięć. Jaką część tych wydatków będzie pokrywał Narodowy Fundusz?
Na dofinansowanie inwestycji ekologicznych, dotowanych ze środków unijnych, Narodowy Fundusz zamierza wydatkować od 300 mln zł w roku bieżącym do ok. 1,5 mld zł w 2006 r. Przy udzielanym wsparciu uwzględniane będą zasady określone w ustawie o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorstw. Roczne wpływy do Narodowego Funduszu ze zwrotu rat udzielonych wcześniej pożyczek oraz opłat i kar ekologicznych wynoszą łącznie ponad 1,5 mld zł. Aby sprostać wszystkim potrzebom finansowym, które związane są także z realizacją innych zadań priorytetowych, musimy zabiegać o dodatkowe środki. Zamierzamy nie tylko zwiększyć ich podaż ze źródeł zewnętrznych, ale także ściśle współpracować ze wszystkimi instytucjami finansującymi ochronę środowiska w Polsce. Koordynacja działań w efektywnym wydatkowaniu pieniędzy publicznych na dofinansowanie przedsięwzięć wspieranych z Funduszu Spójności i funduszy strukturalnych jest niezbędna. Od wielu miesięcy Narodowy Fundusz wspólnie z resortem środowiska, wojewódzkimi funduszami i Bankiem Ochrony Środowiska prowadzi prace przygotowawcze zmierzające do nawiązania ściślejszej współpracy, która ma zapewnić pełną absorpcję unijnej pomocy. Zintegrowany system współfinansowania inwestycji ekologicznych ze środków krajowych dobrze służy tej inicjatywie. Dostosowaliśmy do tego zamierzenia nasze zasady dofinansowania przedsięwzięć. Obniżono np. oprocentowanie pożyczek płatniczych do poziomu 0,5 s.r.w., udzielanych na zapewnienie ciągłości finansowania przedsięwzięć, które otrzymały wsparcie z funduszy pomocowych. Ponadto wychodząc naprzeciw oczekiwaniom inwestorów będziemy udzielać dotacji na przygotowanie dokumentów związanych z realizacją przedsięwzięć, dla których nie ustanowiono okresów przejściowych. Dotyczy to wyłącznie tych projektów, które mają być zrealizowane do roku 2005 przy udziale środków unijnych. W dziedzinach, na które nie ustanowiono okresów przejściowych, inwestorzy muszą rozpocząć przedsięwzięcia przed dniem akcesji, żeby uchronić się przed konsekwencjami.
Na czym konkretnie będzie polegała ta rozszerzona współpraca z instytucjami finansowymi i z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej?
Wspólnym zamierzeniem jest wygenerowanie jak największej ilości środków krajowych na dostosowanie ochrony środowiska do nowych wyzwań umożliwiających spełnienie unijnych zobowiązań. Będzie to również współdziałanie w przygotowaniu projektów do Funduszu Spójności. Pod koniec ubiegłego roku zostało podpisane porozumienie z ministrem środowiska o powierzeniu Narodowemu Funduszowi roli koordynatora tych projektów. Na sygnatariusza porozumienia nałożono obowiązek udzielania beneficjentom wszechstronnej pomocy w tym zakresie. Dotyczy to m.in. fachowego wsparcia przy wypełnianiu skomplikowanych dokumentów aplikacyjnych o unijną dotację, jak również kwestii proceduralnych związanych z ich oceną i przygotowaniem oraz selekcją projektów typowanych do Funduszu Spójności. Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej są także włączone w prace związane z przygotowywaniem projektów, dokonywaniem analiz, uruchamianiem pomocy technicznej. Podpisały w tej sprawie w kwietniu br. porozumienie z Narodowym Funduszem. Do obowiązków wojewódzkich funduszy należy m.in przygotowanie listy potencjalnych przedsięwzięć, zgodnej z priorytetami akcesyjnymi Polski. Profesjonalna i kompletna ocena projektów, dokonywana przez ekspertów z Narodowego i wojewódzkich funduszy, ułatwi ministrowi środowiska podejmowanie decyzji o ich przesłaniu do akceptacji Komisji Europejskiej. Im więcej będzie dobrych projektów, tym większa szansa na skuteczne wykorzystywanie Funduszu Spójności i szybszą realizację zobowiązań akcesyjnych.
Sporo zmian wprowadzono przed kilkoma tygodniami w zasadach udzielania pomocy finansowej ze środków Narodowego Funduszu, które mają ułatwić inwestorom dostosowanie stanu środowiska do unijnych standardów. Dlaczego zdecydowano się na to dopiero teraz, na rok przed akcesją?
Zasady dofinansowania przedsięwzięć przez Narodowy Fundusz stale doskonalimy, reagując na zmiany w jego otoczeniu. Jest to zazwyczaj uzależnione od wielkości środków, którymi Fundusz w danym momencie dysponuje. Teraz mamy dużo pieniędzy na pożyczki i dlatego wprowadziliśmy bardzo korzystne warunki ich udzielania. Rozszerzony został krąg podmiotów uprawnionych do ubiegania się o taką pomoc finansową. Każdy może wystąpić z wnioskiem o dofinansowanie przedsięwzięcia, jeśli spełnia ono obowiązujące w NFOŚiGW kryteria i jest zgodne z listą programów priorytetowych. Oczekujemy na dobrze przygotowane wnioski od beneficjentów, które można składać w Narodowym Funduszu w dowolnym czasie. Rozpatrujemy je od maja br. w sposób ciągły, zgodnie z kolejnością ich wpływu. Uproszczona procedura znacznie skróci proces podejmowania decyzji o udzielanie pożyczek i dotacji. Wprowadziliśmy także inne udogodnienie dla inwestorów. Nie trzeba już składać dokumentów potwierdzających pełny montaż finansowy dla poszczególnych projektów. Obecnie wystarczy tylko udokumentowanie starań o uzyskanie krajowych i zagranicznych środków. Według nowych zasad wysokość dofinansowania uzależniona jest od efektywności wykorzystania środków Narodowego Funduszu.
Przy ubieganiu się o pomoc finansową wnioskodawcy musieli zawsze udokumentować, że nie zalegają z uiszczaniem opłat i kar ekologicznych. Czy nastąpiły tu jakieś zmiany?
Te wymagania pozostały bez zmian. Nie możemy bowiem premiować podmiotów, które nie wywiązują się ze swoich zobowiązań wobec Narodowego Funduszu. Każdy kto korzysta z wody, emituje zanieczyszczenia do atmosfery lub w inny sposób zanieczyszcza środowisko naturalne, powinien za to płacić. Środki te przeznaczane są na realizację przedsięwzięć w ochronie środowiska. Możemy od tego wymogu odstąpić jedynie w wyjątkowych sytuacjach, jeśli dotyczy to istotnych sektorów gospodarki i utrzymania miejsc pracy.
Jaki jest obecnie udział finansowy Narodowego Funduszu w kosztach planowanej inwestycji?
W znowelizowanych zasadach zwiększyliśmy znacznie ten udział. Do niedawna wnioskodawca, który ubiegał się o pożyczkę z Narodowego Funduszu musiał zgromadzić od 30% do 50% kosztów zadania. Pozostałe środki mógł uzyskać z Funduszu. W skorygowanych ostatnio zasadach podwyższono wysokość udzielanej pożyczki do 90%. Stwarza to dużo większe szanse na realizację przedsięwzięcia. Inwestorowi znacznie łatwiej jest zgromadzić 10% niż np. 50% wymaganej kwoty. W razie finansowania tego samego zadania z zagranicznych środków pomocowych, wsparcie udzielone z Narodowego Funduszu może osiągnąć 50% różnicy pomiędzy kosztem przedsięwzięcia a przyznanym dofinansowaniem z zagranicznych środków.
Ile teraz wynosi oprocentowanie pożyczek?
Zmiany w oprocentowaniu pożyczek dla jednostek samorządu terytorialnego wprowadziliśmy na początku roku. Obecnie zachowano ich zróżnicowanie w przedziale 0,1 do 0,4 s.r.w., w zależności od dochodu budżetowego na mieszkańca gminy, powiatu czy województwa. Utrzymano także oprocentowanie 0,5 s.r.w. na dofinansowanie realizowanych przez podmioty gospodarcze przedsięwzięć, których celem jest osiągnięcie stanu środowiska zgodnego z dyrektywami Unii Europejskiej, w stosunku do których nie ustalono okresów przejściowych lub okresy przejściowe kończą się w 2007 roku. W nowych zasadach ujednolicono wskaźnik oprocentowania na poziomie 0,6 s.r.w. dla innych przedsięwzięć realizowanych przez inne podmioty. Stworzono także warunki do obniżenia oprocentowania pożyczek i kredytów zaciągniętych wcześniej, kiedy przekraczało ono 7% w stosunku rocznym. W przypadku takich pożyczek i kredytów udzielonych ze środków Narodowego Funduszu, na wniosek zainteresowanego podmiotu oprocentowanie to ulega obniżeniu do poziomu nie mniej niż 3% w stosunku rocznym. Wprowadzona korekta ma na celu utrzymanie preferencyjnego charakteru pożyczek i kredytów, również w ramach linii kredytowych, przy zmniejszających się systematycznie stopach procentowych. Jestem przekonany, że ostatnie zmiany wprowadzone w zasadach udzielania pomocy finansowej ze środków Narodowego Funduszu ułatwią realizację kolejnych inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska, co pozwoli na szybsze i skuteczniejsze spełnianie naszych zobowiązań akcesyjnych.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała Jolanta Czudak-Kiersz
Więcej informacji na temat zasad udzielania pomocy finansowej zamieszczono na stronie internetowej Narodowego Funduszu www.nfosigw.gov.pl