Jakość – Normalizacja – Certyfikacja
Dodatek promocyjno-reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
10 listopada 2006 r.
Wspólny system rozwiązań europejskich
Wypowiedź dr. Janusza Szymańskiego, prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
Współczesny świat jest podzielony, nie tylko geograficznie, ale i gospodarczo. Ten podział dotyczy także norm, które w poszczególnych regionach czy krajach różnią się znacznie, czasem nawet ze sobą rywalizują. Takie różnice w normach krajowych stanowią poważną barierę w handlu i dostępie do rynków światowych. Postępująca globalizacja gospodarki narzuca jednak konieczność szukania wspólnych rozwiązań proponowanych w normach.
W celu synchronizacji tych wysiłków powstały Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna IEC (która w tym roku świętuje jubileusz 100-lecia) oraz Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ISO. Organizacje te opracowują Normy Międzynarodowe, stanowiące dla krajowych jednostek normalizacyjnych w państwach całego świata wzorzec do tworzenia norm krajowych. Podobna sytuacja występuje na szczeblu regionalnym. W Europejskim Obszarze Gospodarczym działają trzy europejskie organizacje normalizacyjne: CEN, CENELEC i ETSI, opracowujące Normy Europejskie. Jednostki normalizacyjne państw EOG mają obowiązek wprowadzania tych norm do systemów norm krajowych i wycofania dotychczasowych norm sprzecznych z wprowadzanymi. Dzięki temu powstaje wspólny system rozwiązań europejskich. Należy przy tym podkreślić, że obowiązek wprowadzania Norm Europejskich do zbioru norm krajowych nie oznacza bynajmniej obowiązku ich stosowania. Normy pozostają nadal dobrowolne.
Na pytanie, czy my Polacy lubimy normy, odpowiedzieć można tak: jeśli lubimy wspólną Europę i chcemy uczestniczyć w korzyściach płynących z obecności w Europejskim Obszarze Gospodarczym, musimy je polubić. Nie należy zapominać, że „polubienie norm” to sprawa dostępności i jakości towarów i usług, sprawa czystego środowiska, bezpieczeństwa i zdrowia konsumentów – czyli nas wszystkich. Normy są wszechobecne w codziennym życiu, nawet jeśli tego nie zauważamy. Jest także inny wymiar normalizacji – społeczny. Oprócz korzyści technicznych i ekonomicznych, uczestnictwo w opracowywaniu norm to jeszcze jedna okazja do zacieśniania więzi międzyludzkich. Wspólne działania w europejskich i międzynarodowych organizacjach normalizacyjnych i wysiłki w celu osiągnięcia konsensu nadają naszej cywilizacji pozytywny wymiar.
Nie sposób nie wspomnieć tu także o znaczącym udziale naszych ekspertów w pracach normalizacyjnych na szczeblu międzynarodowym i europejskim, gdzie są rzecznikami interesów polskiej gospodarki. PKN jest członkiem IEC od chwili powstania w 1924 r. i członkiem założycielem ISO (w 1947 r.). W ostatnich trzech latach sześciu polskich ekspertów za wybitny wkład w prace normalizacyjne w komitetach technicznych IEC zostało uhonorowanych nagrodą „IEC 1906 Award”, ustanowioną w 2004 r. z okazji stulecia IEC. Miałem okazję wręczyć narody tegorocznej edycji trzem naszym ekspertom podczas dorocznego spotkania z przewodniczącymi naszych Komitetów Technicznych połączonego z obchodami Światowego Dnia Normalizacji w październiku br. Również na szczeblu europejskim nasza działalność jest widoczna. PKN został członkiem Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN i Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki CENELEC z dniem 1 stycznia 2004 r., a więc na pięć miesięcy przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Członkostwo w tych organizacjach to nie tylko prestiż i przynależność do europejskiej rodziny normalizacyjnej. Dzięki członkostwu PKN, Polacy mają możliwość współuczestniczenia w tworzeniu Norm Europejskich, dzieląc się swą wiedzą i doświadczeniem przy poszukiwaniu wspólnych, optymalnych rozwiązań.
Praktycy z pewnością postawiliby pytanie o sens harmonizacji norm krajowych, o to, czemu ona tak naprawdę służy. Otóż wspólne normy oznaczają dla polskiej gospodarki otwartą drogę dla produktów, usług i technologii na rynek europejski i możliwość sprostania silnej konkurencji innych. Nasze działania są porównywalne do tych, jakie prowadzą jednostki normalizacyjne innych krajów Unii Europejskiej, takie jak DIN (Niemiecki Instytut Normalizacyjny) czy AFNOR (Francuskie Stowarzyszenie Normalizacyjne). Działamy pod presją czasu, dlatego też staramy się aktywnie współpracować z jednostkami normalizacyjnymi krajów ościennych. Spotkania przedstawicieli jednostek normalizacyjnych krajów Grupy Wyszehradzkiej (Czech, Słowacji, Słowenii, Węgier) czy zrzeszonych w Bałtyckim Forum Normalizacyjnym (Litwy, Łotwy, Estonii) z kierownictwem PKN, które odbyły się w ubiegłym roku w Warszawie, są istotne z uwagi na wspólnotę interesów wynikających z przynależności do tego samego regionu geograficznego i wymagających wspólnych inicjatyw na forum europejskim.
Zapewne niektórzy zadają sobie pytanie, czy wobec tego jest sens i możliwość opracowywania własnych norm. Otóż taka możliwość istnieje. Opracowanie normy własnej może wynikać z potrzeby uporządkowania w kraju określonej działalności, która nie jest przedmiotem krajowych przepisów prawnych i która nie jest objęta normalizacją europejską lub międzynarodową. Takie normy stanowią obecnie ok. 3,5% opracowywanych norm. Polska Norma jest opracowywana w Komitecie Technicznym i po poddaniu jej ankiecie powszechnej w celu uzyskania konsensu na szczeblu krajowym co do treści jest zatwierdzana przez prezesa PKN na wniosek Komitetu Technicznego. Warunkiem zatwierdzenia jest osiągnięcie konsensu i stwierdzenie zgodności opracowania normy z właściwymi procedurami. Jak z tego wynika, centralnym ogniwem opracowywania norm są Komitety Techniczne działające przy PKN, zrzeszające specjalistów z różnych obszarów tematycznych. Obecnie w 270 Komitetach Technicznych działa ok. 5000 ekspertów. O ogromie ich pracy świadczyć może fakt, że tylko w tym roku do końca września wprowadzono do Polskich Norm 2472 Normy Europejskie, z czego 1100 przetłumaczono na język polski. Komitety Techniczne dbają także o utrzymanie aktualności norm, aby nadążały za coraz szybszym rozwojem techniki.
Na zakończenie chciałbym przypomnieć, że tegoroczny Światowy Dzień Normalizacji obchodziliśmy pod hasłem: „Normy: duże korzyści dla małego biznesu”. Jest to bardzo aktualny temat, ponieważ ponad 95% światowej gospodarki to małe i średnie przedsiębiorstwa. Jak napisali w tegorocznym przesłaniu prezydenci ISO, IEC i ITU, zadaniem Norm Międzynarodowych jest tworzenie przyjaznego środowiska biznesowego, stwarzanie tak samo sprzyjających warunków rozwoju małym i średnim firmom, jak i ich wielkim konkurentom. Normy mają ułatwiać postęp gospodarczy i rozpowszechniać nowe technologie. Jednym z najlepszych tego przykładów jest popularność rodzin norm ISO dotyczących zarządzania jakością (seria 9000) czy zarządzania środowiskowego (seria 14000), stanowiących podstawę tworzenia systemów zarządzania zarówno w małych, jak i dużych firmach. Polski Komitet Normalizacyjny od lat jest silnie zaangażowany w prace normalizacyjne w tym zakresie oraz promocję wspomnianych norm. Jestem przekonany, że zgodzą się państwo z twierdzeniem, że zadanie to jest realizowane pomyślnie. n
Polski Komitet Normalizacyjny