Ochrona Środowiska X – Systemy Zarządzania Środowiskowego
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 130 (5600) 5 czerwca 2000 r.

Zarządzanie zakładem – zarządzanie środowiskiem
Rozmowa z Tadeuszem Świerczkiem, dyrektorem Zakładu Mechaniki Fiat Auto Poland

Dzisiaj Fiat Auto Poland zasługuje w pełni na miano przedsiębiorstwa przyjaznego środowisku naturalnemu. Wyrazem osiągnięć firmy na tym polu jest certyfikat ISO 14001 dla Zakładu Mechaniki oraz wdrażanie tego systemu w Zakładzie Karoserii. A jak wyglądała sytuacja ekologiczna FAP w chwili jego powstania?

W chwilę po powstaniu Fiat Auto Poland przeprowadzona została inwentaryzacja dawnej Fabryki Samochodów Małolitrażowych. W dziedzinie ekologii obraz firmy przedstawiał się nie najlepiej. Nieuporządkowana była gospodarka wodno-ściekowa i odpadami. Nie było neutralizatora ścieków przemysłowych, przez nieszczelne rurociągi wyciekało do gruntu aż 60 proc. wody miejskiej, nieszczelność sieci ciepłowniczej powodowała 40-proc. straty energii cieplnej. Poważny problem stanowił olej z zawartością szkodliwych substancji w urządzeniach energetycznych. Nie mieliśmy także oczyszczalni ścieków wód deszczowych, a także przekroczone były normy hałasu na zewnątrz.

Dzisiaj nie ma śladu po tamtych wyciekach i nieszczelnych instalacjach. Oprócz dobrodziejstwa dla środowiska, nasza działalność przyniosła wymierne korzyści ekonomiczne. Między innymi znacznie ograniczyliśmy zużycie energii, a np. zużycie wody spadło z 1 mln 400 tys. m3 do 400 tys. m3. Przez siedem lat dostosowaliśmy system ochrony środowiska w naszej firmie do standardów Fiata. Chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że obok głębokiej transformacji rynkowej przedsiębiorstwa, ulegały systematycznej zmianie także inne dziedziny życia przedsiębiorstwa, nieco mniej widoczne i spektakularne. Do nich należała cała sfera życia firmy związana z ochroną środowiska, inwestycji dostosowawczych, prowadzonych na wewnętrzny użytek firmy. Ich celem jest wprowadzenie Fiat Auto Poland do Unii Europejskiej. Ogółem w latach 1993-1998 inwestycje dostosowawcze pochłonęły niebagatelną sumę ponad 33 mln zł, nie licząc wydatków na szkolenia.

Dlaczego system zarządzania środowiskiem według normy ISO 14001 wdrożono, w pierwszej kolejności, w Zakładzie Mechaniki?

Zakład Mechaniki postawił sobie wielkie wyzwania ekologiczne. Pracuje tam prawie tysiąc obrabiarek, które, oprócz części silnika i skrzyni biegów, produkują najwięcej odpadów, zużywają ogromne ilości oleju i pochłaniają znaczące ilości energii.

Wdrożenie systemu zarządzania środowiskiem w takim przedsiębiorstwie jak Fiat Auto Poland jest ogromnym i kosztownym przedsięwzięciem. Czy mógłby pan pokrótce przedstawić, jak ono przebiegało?

Skalę przedsięwzięcia najlepiej przedstawić podając kilka danych: w Zakładzie Mechaniki przeszkoliliśmy około 1100 pracowników, wydaliśmy kilkanaście procedur zarządzania środowiskowego, około tysiąca instrukcji, wyodrębniliśmy około 140 aspektów środowiskowych.

Dla realizacji programu ISO 14001 przygotowaliśmy specjalny projekt, powstał komitet zarządzania środowiskiem. Konieczne stało się opracowanie mapatury wpływów zidentyfikowanych aspektów środowiskowych. Najistotniejsze było określenie wpływu aspektów na efekt cieplarniany, redukcję warstwy ozonowej, zasobów naturalnych, kwaśne deszcze, zanieczyszczenie wód powierzchniowych, zanieczyszczenie powietrza, składowanie odpadów, hałas, zanieczyszczenia do gruntu. Była to ogromna praca wymagająca wysiłku dużego zespołu ludzkiego. Następnie określiliśmy rozkład aspektów środowiskowych według działalności zakładu, tj. dostarczanie materiałów, działalności administracyjnej, produkcyjnej, czyszczenia, remonty, transport, usuwanie odpadów przemysłowych itd. Dla każdego aspektu środowiskowego określiliśmy cele środowiskowe, ścisłe wskaźniki, jak również harmonogram działań, od roku 1999 do 2003, z wizją na następne lata. Dla każdego z celów środowiskowych zdefiniowaliśmy zaś program środowiskowy.

Przy tak znaczącym przedsięwzięciu sukces nie przychodzi z dnia na dzień, jakie były jego źródła?

Warto podkreślić, że postęp w dziedzinie ochrony środowiska przebiegał równocześnie z procesem wewnętrznej przebudowy organizacyjnej fabryki i tworzenia struktur zintegrowanych. Towarzyszyły temu ciągłe szkolenia załogi na wszystkich szczeblach. Nie było to jednak wyłączne przekazywanie wiedzy, ważny element edukacji ekologicznej stanowiło kształtowanie wśród pracowników wrażliwości na problemy środowiska. Najważniejsi w tym przedsięwzięciu są bowiem ludzie. Chciałbym zwrócić uwagę na wielką rolę, jaką odegrali wszyscy pracownicy Zakładu Mechaniki we wdrażaniu systemu zarządzania środowiskiem, zostało to podkreślone i docenione przez audytorów.

Sukces na pewno nie byłby możliwy również bez sprawnie działającego systemu zarządzania przedsiębiorstwem. System ten został podzielony na trzy główne, przenikające się obszary zarządzania – jakością, środowiskiem i bezpieczeństwem. To był organizacyjny klucz do powodzenia.

Oczywiście, nic nie staje się z dnia na dzień. Bazą do wdrożenia systemu ISO 14001 był działający w naszym zakładzie system TPM, oznacza on odpowiedzialność pracowników za racjonalne gospodarowanie i wykorzystanie maszyn. Funkcjonowanie tego systemu znacznie podniosło kulturę pracy i przygotowało załogę do realizacji programu wdrożenia systemu zarządzania środowiskiem.

Certyfikaty ISO 9001 i 14001 w Zakładzie Mechaniki to jeszcze nie wszystko. Obecnie przygotowujemy się do wdrożenia kolejnego systemu, dotyczącego bezpieczeństwa pracy. Jak już wspomniałem, te trzy systemy uzupełniają się wzajemnie, są warunkiem sprawnego zarządzania przedsiębiorstwem.

W halach produkcyjnych, oprócz nienagannej czystości i porządku, zwracają uwagę tablice informacyjne przy stanowiskach pracy. Świadczy to z pewnością o dużym zaangażowaniu pracowników na każdym odcinku w sprawne funkcjonowanie przedsiębiorstwa?

W naszych systemach zarządzania jakości i środowiskiem decyzje zapadają nie tylko na szczeblach kierowniczych. Każdy pracownik jest ich częścią, podejmuje decyzje, ponosi odpowiedzialność. Na tablicach pokazujemy to, co udało nam się osiągnąć i do czego dążymy. Na nasz sukces składa się wysiłek pracowników wszystkich szczebli, wiele udało się nam osiągnąć dzięki zaangażowaniu i pomysłowości pracowników uczestniczących bezpośrednio w produkcji. Także czystość i porządek jest troską wszystkich pracowników.

Ludzie mają świadomość, że od nich zależą nie tylko efekty pracy przedsiębiorstwa, ale także to, w jakich warunkach pracują i w jakich warunkach żyją oni sami, ich rodziny, sąsiedzi. Chronimy środowisko nie tylko na nasze potrzeby, ale również dla całego regionu i kraju, problem ten daleko wykracza bowiem poza mury naszego zakładu. Doskonale zdaje sobie z tego sprawę kierownictwo Fiata, przeznaczając na ten cel znaczące środki finansowe, rozumie to także załoga naszego przedsiębiorstwa.

Opracował Piotr Janczarek

 

• Informacje o firmie Fiat Auto Poland S.A.