Jakość VIII
72 Międzynarodowe Targi Poznańskie
Technologie przemysłowe i dobra inwestycyjne
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 136 (5606) 12 czerwca 2000 r.

Zmierzyć, znaczy wiedzieć
Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze PGNiG S.A.

 

Chociaż gaz ziemny jest surowcem bardzo wartościowym pod względem energetycznym i ekologicznym, to wciąż należy zabiegać o to, aby przekonać potencjalnych klientów o korzyściach płynących z jego zastosowania. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w dziedzinie obsługi klienta postawiło dzisiaj także na jakość. Żeby funkcjonować i efektywnie konkurować na wolnym rynku energetycznym firma musi stawiać sobie wysokie wymagania i konsekwentnie je realizować, a także skutecznie przekonywać o tym swoich klientów. Z tych powodów zdecydowano się na wdrażanie w PGNiG S.A. systemów zapewnienia jakości. Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze miało służyć sprawowaniu, w sposób profesjonalny, niezależny i bezstronny nadzoru metrologicznego w imieniu PGNiG S.A. Dziś można już powiedzieć, iż cel ten udało się zrealizować.

Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze będące jednostką Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. wdrożyło system jakości wg wymagań normy PN-EN 45001 i przewodnika ISO/IEC25, uzyskując certyfikat akredytacji Głównego Urzędu Miar nr A/17/1/99 oraz certyfikat Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji nr 278/1/2000 na wzorcowanie i badanie przyrządów do pomiaru: ciśnienia, objętości, strumienia objętości, kryz pomiarowych oraz na badanie i wzorcowanie torów pomiarowych przeliczników do gazu.

Krajowy system gazowniczy zasila łącznie ponad 4000 miejscowości, w których z gazu korzysta ok. 6,7 mln odbiorców. Miejscowości te zasilane są z sieci przesyłowej wysokociśnieniowej o długości około 17,4 tys. km oraz ok. 96,4 tys. km sieci rozdzielczej. W ubiegłym roku rozprowadzono w krajowym systemie gazowniczym 10,9 mld m3 gazu ziemnego. Wymaga to ciągłego doskonalenia metod pomiaru gazu.

Nie szkiełko lecz… komputer

Pomiary rozliczeniowe gazu ziemnego są w swojej naturze dosyć skomplikowane. W ich skład wchodzi pomiar objętości, ciśnienia, temperatury, a nawet składu chemicznego gazu. Do pomiaru objętości gazu dostarczanego odbiorcom służą gazomierze miechowe, rotorowe, turbinowe i zwężkowe. Mierzą one gaz pod ciśnieniem i temperaturą panującą w gazociągu. Dokładność najnowszej generacji gazomierzy jest poniżej 1% wartości mierzonej, dokładność pomiaru ciśnienia i temperatury wynosi od 0,1% do kilku dziesiątych procenta. Dokładność pomiaru składu chemicznego głównych składników – poniżej 0,1%.

Od lewej: Stanisław Dagil – kierownik laboratorium akredytowanego, Regina Kolimas dyrektor CLPB, Waldemar Skwarczyński – dyrektor Pionu Eksploatacji Systemu Gazowniczego w PGNiG S.A.

W przypadku klientów używających gazu do procesów przemysłowych, z uwagi na zmiany jego temperatury i ciśnienia lub nawet składu chemicznego, konieczny jest pomiar wszystkich tych parametrów oraz wykonanie odpowiednich obliczeń. Przeliczenie objętości gazu na warunki umowne dokonywane jest przez urządzenia mikroprocesorowe zwane przelicznikami gazu. Wzrastające wymagania dotyczące dokładności obliczeń doprowadziły do tego, że przeliczniki w swoich obliczeniach uwzględniają wiele poprawek wynikających z właściwości fizycznych gazu oraz dających się korygować niedoskonałości metody pomiaru lub zastosowanego gazomierza. Stosowane algorytmy obliczeń są na tyle skomplikowane, że przeliczniki muszą dysponować odpowiednią mocą obliczeniową i wymagają również systematycznej kontroli metrologicznej. Wymagania te określone są przepisami prawa i przepisami wykonawczymi prezesa Głównego Urzędu Miar. W PGNiG S.A. powstały służby zajmujące się kontrolą urządzeń pomiarowych. Nadzór metrologiczny nad przyrządami pomiarowymi pełni właśnie Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze.

Bez jakości ani rusz

Na początku lat 90. w PGNiG podjęto wiele działań w celu poprawienia jakości pomiarów. Należało do nich m.in. opracowanie pakietu norm zakładowych z zakresu pomiarów rozliczeniowych, rozpoczęcie produkcji nowoczesnych gazomierzy i urządzeń pomiarowych o najwyższych parametrach metrologicznych i powołanie w 1994 r. Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego.

Od początku istnienia CLPB, z inicjatywy i pod kierunkiem Waldemara Bołdaniuka, pełnomocnika dyrektora oddziału Mazowieckiego Zakładu Gazowniczego, rozpoczęto wdrażanie systemu jakości dla uzyskania akredytacji laboratorium. Zdawano sobie sprawę, że tylko wówczas można być wiarygodnym wobec swoich klientów. Wdrażany system dotyczył zarówno wzorcowań, jak i badań prowadzonych przez CLPB. Prace nad nim wg wymagań normy PN-EN 45001 i przewodnika ISO/IEC25 zajęły kilka lat. Czas ten wykorzystano na wyposażenie laboratorium w nowoczesny, wysokiej klasy – a więc kosztowny – sprzęt pomiarowo-badawczy. Równie ważną kwestią był dobór odpowiednio wykwalifikowanego personelu i przystąpienie do tworzenia szczegółowej dokumentacji jakościowej. Zgodnie z fundamentalnymi zasadami TQM (Total Quality Management) do opracowania podstawowych dokumentów systemu jakości – Księga Jakości, Księga Procedur Systemowych – włączył się cały personel CLPB.

Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze skupia kilka bardzo różnych tematycznie pracowni i zatrudnia specjalistów z wielu dziedzin. Znakomicie zwiększa to jego możliwości pomiarowe i badawcze.

Laboratorium podzielone jest wewnętrznie na cztery tematyczne pracownie: Pracownię Pomiarów Objętości, Pracownię Pomiarów Geometrycznych, Pracownię Pomiarów Fizykochemicznych i Pracownię Badania Przeliczników. Ostatnia z nich jest dodatkowo podzielona na trzy sekcje: Sekcję Temperatury, Sekcję Ciśnień i Sekcję Wielkości Elektrycznych.

Celem kierownictwa i personelu Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego – zapisanym w „Polityce Jakości” – jest dążenie do uzyskania wiodącej pozycji w zakresie badań, wzorcowań i sprawdzeń przyrządów oraz osiągnięcie pozycji atrakcyjnego partnera w międzynarodowej współpracy w zakresie gazownictwa.

Realizacja tych celów możliwa jest dzięki wyposażeniu CLPB w nowoczesne przyrządy pomiarowe i wzorce miar, a także spójność pomiarową stosowanych wzorców z wzorcami krajowymi i międzynarodowymi. Nie do przecenienia jest także doświadczenie i odpowiednie kwalifikacje personelu, a także usytuowanie organizacyjne gwarantujące bezstronność wykonywanych badań, wzorcowań i sprawdzeń.

Od jakości do akredytacji

Sukces jakościowy w Centralnym Laboratorium Pomiarowo-Badawczym nastąpił na przełomie lat 1999/2000. W grudniu i styczniu odbyły się w laboratorium dwa niezależne audity akredytacyjne przeprowadzone przez Główny Urząd Miar oraz Polskie Centrum Badań i Certyfikacji – renomowane instytucje oceniające kompetencje laboratoriów pomiarowych i badawczych. W marcu br. wręczono certyfikaty systemu jakości, które były wymiernym dowodem uznania kompetencji personelu CLPB i jego dotychczasowych dokonań. W trakcie uroczystości w Teatrze Narodowym – Krzysztof Mordziński, prezes Głównego Urzędu Miar oraz Wojciech Henrykowski, dyrektor Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji – wręczyli, na ręce Anatola Tkacza, wiceprezesa zarządu PGNiG S.A., certyfikat akredytacji dla Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego.

Zakres udzielonej akredytacji obejmuje zarówno badania, jak i wzorcowania i sprawdzenia urządzeń stosowanych w gazownictwie do pomiarów i rozliczeń. Chodzi więc przede wszystkim o wszelkiego typu gazomierze, w tym kryzy pomiarowe, przeliczniki objętości, przetworniki ciśnienia i różnicy ciśnienia. Systemem jakości objęte są także pomiary fizykochemiczne i pomiary temperatur. Celem działalności CLPB jest również prowadzenie, w sposób profesjonalny, badań nad przydatnością urządzeń pomiarowych do zastosowania w gazownictwie oraz badań z zakresu mechaniki płynów. Potwierdzenie przez niezależne jednostki, iż prace prowadzone w laboratorium odpowiadają europejskim standardom, podnosi jego prestiż i wiarygodność, jest powodem do satysfakcji dla jego pracowników i – co niezwykle ważne – pozwala sprostać konkurencji.

Już teraz bowiem, w przeddzień integracji Polski ze strukturami europejskimi, coraz wyraźniejsza staje się na rodzimym rynku ekspansja firm konkurencyjnych, zarówno jeśli chodzi o pozyskiwanie, przesył, jak i dystrybucję paliw gazowych. Także w pomiarach mediów gazowych należy liczyć się z silną konkurencją. Dziś, zaledwie kilka miesięcy po wręczeniu certyfikatów akredytacji, można powiedzieć, że laboratorium CLPB doskonale radzi sobie z rodzimą i obcą konkurencją w dziedzinie pomiarów. Wdrożenie i doprowadzenie do certyfikacji systemu zapewnienia jakości w Centralnym Laboratorium Pomiarowo-Badawczym miało zatem także wymierny sukces komercyjny.

Co dalej w dziedzinie systemu zapewnienia jakości w laboratorium, które zdobyło certyfikat akredytacji? Dziś realia działania podmiotów gospodarczych często się zmieniają i dlatego systemy jakości, żeby tej dynamice sprostać, muszą być tworem elastycznym. Oznacza to, że należy je poddawać ciągłej modyfikacji i nieustannym udoskonaleniom. Czuwa nad tym cały personel laboratorium, pod kierownictwem Reginy Kolimas, Stanisława Dagila, Józefa Dymickiego i Grzegorza Rosłonka.

Jak podkreśla Waldemar Skwarczyński, szef Dyrekcji Eksploatacji Systemu Gazowniczego w PGNiG S.A. – w skład której wchodzi CLPB – należy pamiętać również o tym, że krajowa sieć gazociągów stanowi fragment europejskiego systemu przesyłania gazu. Konieczność zakupu gazu na jednych granicach i sprzedaży na drugich stwarza szansę dla Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego na szczeblu międzynarodowym. Poprzez swoje wysokie kompetencje techniczne jest bowiem CLPB równorzędnym partnerem dla innych europejskich organizacji pomiarowych działających na rzecz gazownictwa. Warunkiem tej współpracy jest posiadanie spójnego systemu zapewnienia jakości. Służyć temu ma udział CLPB w Programie PRAQIII.

PRAQIII tylko dla wybranych

Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze zostało wybrane – jako jedyne w kraju z branży gazowniczej – do uczestnictwa w tym międzynarodowym programie. PRAQIII jest jednym z unijnych programów mających na celu udzielenie pomocy krajom Europy Środkowej i Wschodniej. Jego główne zadanie polega na integracji i dostosowaniu systemów jakości w tych krajach, do wzorców, jakie wykształciły się w Europie Zachodniej. W ciągu ostatniego roku w CLPB odbyły się dwie oceny zagranicznych ekspertów. Jak wynika z oficjalnych raportów sporządzanych po spotkaniach, kompetencje techniczne i możliwości pomiarowe laboratorium CLPB zostały ocenione bardzo wysoko. Być może uczestnictwo w programie PRAQIII będzie pierwszym krokiem do trwałego zaistnienia na arenie międzynarodowej.

Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze PGNiG S.A.
ul. Kasprzaka 25, 01-224 Warszawa
tel. (+48 22) 632 23 68, 691 85 07-10
tel./fax (+48 22) 632 25 45
e-mail: [email protected]
http://www.pgnig.com.pl/clpb

Wykonuje:

 

• sprawdzenia i legalizację gazomierzy turbinowych, rotorowych i miechowych,
• wzorcowanie lub sprawdzenia aparatury kontrolno-pomiarowej (również sprawdzenia w terenie),
• regulacje i sprawdzenia kalibratorów ciśnienia, temperatury i wielkości elektrycznych,
• sprawdzenia parametrów geometrycznych kryz i odcinków pomiarowych,
• analizy składu paliw gazowych i środków nawaniających;
• kontrole eksplozymetrów i metanomierzy,
• kontrole stacji gazowych.

Posiada:

 

• niskociśnieniowe stanowiska do legalizacji gazomierzy rotorowych, turbinowych i miechowych (w tym stanowisko pomiarowe z kontrolnym zbiornikiem dzwonowym) – o niepewności 0,1%,
• stanowisko do wzorcowania przeliczników do gazu,
• stanowisko do sprawdzania termometrów i przetworników temperatury,
• stanowisko do wzorcowania przetworników ciśnienia i różnicy ciśnienia,
• stanowisko chromatograficzne,
• stanowisko do okresowego sprawdzania aparatury eksplozymetrycznej i metanomierzy.

Zapewnia:

 

• wiarygodność i rzetelność badań oraz zachowanie poufności;
• kompetentną obsługę;
• dostępność świadczonych przez nas usług;
• wyposażanie w sprzęt pomiarowy światowej klasy, umożliwiający dokonywanie pomiarów z najwyższą osiąganą dokładnością.

Informacja o firmie Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze PGNiG S.A.