Jakość XVI
Dodatek promocyjno-reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 137 (6820) 14 czerwca 2004 r.

Polska Nagroda Jakości

Znaczenie i potrzeba kontynuacji konkursu

Wypowiedź Marka Kłoczki, sekretarza generalnego Krajowej Izby Gospodarczej

Dziesięciolecie istnienia Polskiej Nagrody Jakości stanowi wyjątkową okazję do chwili refleksji nad osiągnięciami Komitetu Organizacyjnego i zmianami, jakie sama idea nagrody spowodowała w polskiej gospodarce.

Kiedy w roku 1994 uformowany został zespół ekspercki – Komitet Organizacyjny Polskiej Nagrody Jakości, jego członkowie postawili sobie za cel propagowanie zarządzania przez jakość w polskich przedsiębiorstwach. Pamiętamy, że były to czasy burzliwych przemian, przewartościowania pojęć, kryzysów w dużych firmach państwowych i gwałtownego powstawania nowych, małych firm prywatnych. W założeniu konkurs i związana z nim nagroda miały motywować menedżerów do wprowadzania swoich firm na ścieżkę jakości. Dla przedsiębiorstwa i jego zarządu oznaczało to przede wszystkim:

• przyjęcie Zarządzania przez Jakość (TQM),
• przyjęcie zasady ciągłego doskonalenia zarządzania,
• wprowadzenie nowoczesnych metod zapewnienia jakości,
• popularyzowanie wśród załogi projakościowego sposobu myślenia.

Dzięki temu polskie przedsiębiorstwa byłyby w stanie skuteczniej konkurować z firmami zagranicznymi i stać się pełnoprawnymi uczestnikami rynku nie tylko europejskiego, ale także światowego.

Koncepcja Polskiej Nagrody Jakości została oparta o ideę Europejskiej Nagrody Jakości oraz po części o koncepcję Nagrody Jakości im. Malcolma Baldridge’a i Nagrody Deminga. Po przeanalizowaniu zasad przyznawania każdej z nich członkowie Komitetu Organizacyjnego uznali, że najlepiej sprawdzi się system oparty o samoocenę przedsiębiorstwa, uwzględniającą jego potencjał i efekty działania. Uwzględnia on dziewięć filarów skutecznego Zarządzania przez Jakość.

Już od pierwszej edycji z każdym kolejnym rokiem wzrasta zainteresowanie konkursem ze strony przedsiębiorców. Dało się zauważyć nie tylko ciągły, znaczny wzrost liczby składanych wniosków, lecz także coraz wyższą ich jakość. W związku z tym, z każdym rokiem wytypowanie zwycięzcy było coraz trudniejsze, lecz jednocześnie przynosiło coraz więcej satysfakcji nowym liderom jakości. Może to oznaczać, że organizatorom PNJ udało się zaszczepić wizję TQM w polskich przedsiębiorstwach.

Obserwując stały wzrost zainteresowania Polską Nagrodą Jakości, we wrześniu 1997 roku, Komitet podjął decyzję o ustanowieniu Regionalnych Nagród Jakości. Przyczyniło się to do rozszerzenia filozofii Zarządzania przez Jakość na poszczególne regiony kraju. Udało się to osiągnąć przez włączenie do działania władz samorządowych województw i gmin. Obecnie funkcjonuje już 12 nagród regionalnych, które są wspólnym przedsięwzięciem wojewodów i samorządów, Komitetu Polskiej Nagrody Jakości oraz Regionalnych Izb Gospodarczych. Takie działania krzewią dodatkowo ideę samorządu gospodarczego, a także promują władze wojewódzkie i organizacje samorządowe jako instytucje, które pośredniczą w rozpowszechnianiu działań projakościowych. Sama nagroda regionalna stanowi zaś wstęp dla przedsiębiorstw dopiero wchodzących na ścieżkę TQM do udziału w konkursie ogólnopolskim w przyszłości.

Ciągły wzrost zainteresowania przedsiębiorców problematyką jakości (od roku 1997 do roku 2002 liczby uzyskanych przez polskie firmy certyfikatów ISO 9000 wzrosła czterokrotnie) i coraz bardziej aktywna postawa władz samorządowych względem jej promowania w regionie przekonują, że podjęty w roku 1994 wysiłek nie poszedł na marne i pracę Komitetu należy kontynuować.

Uważam, że korzyści, jakie przyniosły dotychczasowe starania Komitetu Organizacyjnego są dostrzegalne w wielu wymiarach. Dla samego przedsiębiorstwa, które decyduje się wejść na drogę TQM, Zarządzanie przez Jakość przynosi zazwyczaj takie efekty jak redukcja kosztów jego funkcjonowania, większa otwartość na innowacje oraz poszukiwanie rozwiązań kompleksowych i systemowych. Uczestnictwo w konkursach zarówno Regionalnej, jak też Polskiej Nagrody Jakości daje możliwość przeprowadzenia szerokiego przeglądu funkcjonowania organizacji (ocenianego przez niezależnych specjalistów najwyższej klasy) oraz porównania się z konkurentami.

Należy także zwrócić uwagę na proces rozprzestrzeniania się innowacji. Zazwyczaj firmy wchodzące na ścieżkę TQM i uzyskujące certyfikaty potwierdzające jakość ich produktów zaczynają wymagać potwierdzenia jakości komponentów dostarczanych przez ich kooperantów i poddostawców. Zatem po jakimś czasie w sposób naturalny i oni wchodzą na tę samą drogę. PNJ zachęca polskie przedsiębiorstwa do starania się o takie certyfikaty.

Nie bez znaczenia jest wpływ firmy na społeczność lokalną oraz środowisko naturalne w regionie. Jednym z założeń TQM jest wpływanie na postawy załogi w firmie. Skutecznie wdrożony system Zarządzania Jakością w przedsiębiorstwie powoduje pozytywne zmiany w zachowaniu pracowników. Stają się oni uwrażliwieni na oszczędne gospodarowanie zasobami, zwracają uwagę na czynniki negatywnie wpływające na proces produkcji. Co więcej, zachowania przyjęte jako kultura firmy przenoszą się na gospodarstwa domowe, co przekłada się na zachowania konsumentów.

Jak wykazują badania prowadzone pod patronatem Krajowej Izby Gospodarczej, zarządy firm działających w oparciu o systemy Zarządzania Jakością traktują wdrożenie Systemu Zarządzania Środowiskowego jako naturalną konsekwencję rozwoju organizacji.

Powyższe fakty przekonują o dużym znaczeniu Polskiej Nagrody Jakości i konieczności kontynuacji pracy Komitetu Organizacyjnego. Pobudza ona przedsiębiorstwa do rozwoju oraz poszukiwania sposobów na zwiększenie ich wydajności, a przez to konkurencyjności. Co więcej, suma interesów pojedynczych przedsiębiorstw, z uwzględnieniem ich pracowników oraz kooperantów, staje się szerokim na całą Polskę zjawiskiem społecznym.

Całemu Komitetowi Organizacyjnemu, a także przedsiębiorstwom, zarówno tym, które już Polską Nagrodę Jakości otrzymały, jak i tym dopiero o nią się starającym, życzę, aby ta wspaniała idea wywierająca wpływ nie tylko na konkurencyjność i wizerunek polskiej gospodarki, ale także na pojedynczych pracowników i konsumentów, trwała i rozwijała się tak wspaniale, jak dotychczas. n

• Informacje o Polskiej Nagrodzie Jakości