Energia XXXIII
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 295 (6372) 19 grudnia 2002 r.

W perspektywie wejścia Polski do Unii Europejskiej

Import/eksport energii elektrycznej

Przez wiele lat elektroenergetyka we Wspólnocie Europejskiej była silnie skoncentrowanym państwowym monopolem. Artykuły 30 (ex-36) i 86 (ex-90) Traktatu o Wspólnocie Europejskiej wprowadzały terminy „bezpieczeństwa publicznego”, uzasadniając nim ograniczenia ilościowe w handlu międzynarodowym oraz „przedsiębiorstw świadczących usługi w ogólnym interesie gospodarczym”, wyłączając je spod reguł konkurencji. W efekcie takich regulacji prawnych handel międzynarodowy był bardzo ograniczony.

Jednakże wraz z postępującą integracją gospodarek państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej i ich uczestnictwem w konkurencyjnym środowisku międzynarodowym pojawiły się przesłanki do liberalizacji rynku elektroenergetycznego na poziomie krajów członkowskich, a także do liberalizacji zasad wymiany międzynarodowej. Za milowe kroki w tym procesie uważane są trzy wymienione poniżej dyrektywy:

• dyrektywa 90/547/EWG z 29 października 1990 określająca zasady tranzytu energii sieciami wysokiego napięcia.
• dyrektywa 90/377/EWG z 29 czerwca 1990, w sprawie przejrzystości cen gazu ziemnego i energii elektrycznej.
• dyrektywa 96/92/EWG z 19 grudnia 1996 dotycząca wspólnych zasad wewnętrznego rynku energii elektrycznej.

Różnice cen energii elektrycznej pomiędzy poszczególnymi krajami na wspólnym europejskim rynku prowadzą do zniekształcania reguł konkurencji. Związana z tym asymetria kosztów produkcji przemysłowej i cen stała się jeszcze bardziej widoczna po wprowadzeniu wspólnej waluty. Presja na liberalizację wymiany międzynarodowej miała swe źródła także w trosce o dopasowanie lokalnej struktury wytwarzania energii do wynikającej z międzynarodowych zobowiązań Wspólnoty zalecanej struktury konsumpcji.

Działając na w pełni zliberalizowanym rynku, przedsiębiorstwo energetyczne takie jak VERBUND mogłoby poprzez eksport energii z austriackich źródeł odnawialnych przyczynić się do wzrostu udziału takiej energii w bilansie energetycznym krajów o tradycyjnej strukturze wytwarzania, a konsumentowi zapewnić wybór rodzaju taniej energii elektrycznej.

W celu promocji handlu energią z inicjatywy Komisji Europejskiej powstały zalecenia dotyczące standardowych zasad wymiany.

Do podstawowych reguł należą: przestrzeganie zasady TPA w zakresie wymiany energii (dostęp do sieci i świadczenie usługi przesyłowej dla każdego uczestnika wymiany), przejrzystość i niedyskryminacja. Pomimo istnienia ciągle rozwijającej się i wspieranej w ramach Trans-European Networks sieci połączeń międzynarodowych w dalszym ciągu można wskazać wiele „wąskich gardeł” wymiany, czyli sytuacji, w których na granicach systemów elektroenergetycznych nie istnieją zdolności przesyłowe wystarczające do zrealizowania transakcji przez wszystkie zainteresowane podmioty. Często organizowane są aukcje mające zadecydować o przydzielaniu zdolności przesyłowych. Ważne jest, by system aukcji był przejrzysty i jednoznaczny, aby dwóch uczestników aukcji niezależnie od kraju ich pochodzenia płaciło jednakową cenę za taką samą usługę.

W przypadku istnienia zdolności przesyłowych obowiązują jednakowe opłaty za przesył między krajami, które są równe lokalnej opłacie przesyłowej powiększonej o 1 euro/MWh za przesył międzynarodowy.

Ma to zapewnić jednakowe warunki dla uczestniczących podmiotów i brak ukrytych dodatkowych opłat.

Dzięki temu pomimo istniejących barier przedsiębiorstwa energetyczne już dzisiaj prowadzą działalność na prawdziwie międzynarodową skalę (koncern VERBUND realizuje ponad 60% swoich kontraktów w transakcjach poza granicami Austrii).

Należy zauważyć, że opisywane trendy nie są wyłącznie udziałem Unii Europejskiej. Kraje kandydujące do członkostwa w Unii Europejskiej podjęły działania w celu dołączenia do Wspólnego Rynku Energetycznego. W tej materii dostosowania techniczne muszą być prowadzone jednocześnie z tworzeniem podstaw prawnych oraz ich wdrożeniem.

Zakres zmian, przed którymi stoją przyszli członkowie jest widoczny chociażby na przykładzie Polski.

Polskie prawo energetyczne w zakresie TPA wspomina tylko energię wyprodukowaną w Polsce. Brak informacji o energii spoza Polski jest rozumiany jako zezwolenie na odmowę świadczenia usługi przesyłowej. (W momencie wejścia Polski do UE zasada TPA zostaje rozszerzona również na energię zagraniczną). W dalszym ciągu nie ma przejrzystości w zakresie jednakowego traktowania podmiotów korzystających z usługi przesyłowej (jak dotąd jeden podmiot prowadzi obrót polską energią w ramach wymiany międzynarodowej), a także w zakresie dodatkowych opłat przesyłowych w porównaniu z lokalnymi dostawcami.

Ważny etap w procesie budowy zliberalizowanego rynku, jakim jest prawne bądź funkcjonalne oddzielenie operatora sieci od przedsiębiorstw obrotu, jest ciągle jedynie postulatem. Przepływ energii dozwolony jest tylko z Polski, natomiast import obwarowany jest warunkiem reeksportu 150% ilości zaimportowanej oraz uzyskaniem zezwolenia Ministerstwa Gospodarki.

W rezultacie ustanowionych barier poziom cen na rynku hurtowym w Polsce przewyższa poziom wielu krajów Wspólnoty, a udział energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym wynosi mniej niż 2,5%. Efektem są trudności polskich przedsiębiorców w sprostaniu korzystającej z tańszych źródeł energii konkurencji, a także straty ponoszone przez konsumentów płacących zawyżone ceny za energię. Dopiero otwarcie rynku i ustanowienie na nim przejrzystych reguł dla transakcji wymiany zagranicznej pozwoli na zniwelowanie tych różnic, na czym skorzystają zarówno gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorstwa.

APT Austrian Power Trading Polska Sp. z o.o., spółka-córka należąca w 100% do austriackiego koncernu elektroenergetycznego VERBUND, ma możliwości importu energii ze źródeł odnawialnych z austriackich elektrowni wodnych po korzystnych cenach. Jesteśmy również zainteresowani inwestycjami w źródła odnawialne w Polsce. n

00-121 Warszawa, ul. Sienna 39
tel. 022/850 12 16, fax 022/850 12 17
e-mail: [email protected]

 

• Informacje o APT Polska