Infrastruktura – Środowisko – Energia
Dodatek promocyjno-reklamowy do „RZECZPOSPOLITEJ”.
22 czerwca 2006 r.
Realizacja projektów 2007-2013 i ich współfinansowanie przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Funduszu Spójności
Wejście Polski do krajów Uni Europejskiej w maju 2004 r. stawia przed nami wielka szansę bardzo szybkiego rozwoju co niewątpliwie wpłynie na podniesienie poziomu i jakości życia jego mieszkańców. W porównaniu z innymi krajami Wspólnoty posiadamy spore opóźnienie rozwojowe. Dlatego właśnie członkostwo w Uni wymaga od nas opracowania nowoczesnej polityki rozwojowej, która musi opierać się na konsekwentnym umacnianiu społeczeństwa i gospodarki w oparciu o wiedzę i przedsiębiorczość.
Stworzenie nowoczesnej polityki rozwoju jest konieczne dla racjonalnego wykorzystania szans jakie daje nam członkostwo w Uni. Środki finansowe jakie Unia przeznaczyła do wykorzystania w latach 2007-2013 są dużo większe od tych w latach 2004-2006. Takie perspektywy stwarzają niepowtarzalną szansę dla rozwoju kraju, gdyż wsparcie finansowe jakiego Unia udzieli Polsce na lata 2007-2013 jest największym wsparciem jakie do tej pory uzyskał jakikolwiek kraj członkowski.
W ramach Rozporządzenia Ogólnego Rady zaproponowano, aby w latach 2007-2013 były uruchamiane jedynie trzy fundusze strukturalne – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejski Fundusz Społeczny (EFS) oraz jako trzeci instrument – Fundusz Spójności będący elementem polityki strukturalnej.
Działania podejmowane w ramach funduszy obejmują, na poziomie krajowym i regionalnym priorytety Wspólnoty, które sprzyjają trwałemu rozwojowi zarówno przemysłowemu, gospodarczemu jak i społecznemu. W tym celu EFRR, EFS oraz inne instytucje finansowe przyczyniają się do realizacji trzech podstawowych celów: Konwergencja, Konkurencyjność Regionalna i Zatrudnienie oraz Europejska Współpraca Terytorialna.
Cel „Konwergencja” jest ukierunkowany na przyspieszenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów poprzez poprawę warunków wzrostu i zwiększania zatrudnienia dzięki zwiększaniu ilości i poprawie jakości inwestycji w kapitał ludzki i rzeczowy, rozwijaniu innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy, zwiększanie zdolności adaptacyjnych do zmian gospodarczych i społecznych, ochronie i poprawie jakości środowiska, jak również zwiększaniu wydajności administracji.
Cel „Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie”, poza najsłabiej rozwiniętymi regionami, jest ukierunkowany na zwiększanie konkurencyjności i atrakcyjności regionów, jak również poziomu zatrudnienia poprzez przewidywanie zmian gospodarczych i społecznych, w tym związanych z liberalizacją handlu, poprzez zwiększenie i poprawę jakości inwestycji w kapitał ludzki, innowacyjność i promowanie idei społeczeństwa opartego na wiedzy, przedsiębiorczość, ochronę i poprawę jakości środowiska oraz poprawę dostępności, zdolności adaptacyjnych pracowników i podmiotów gospodarczych, jak również rozwój rynków pracy sprzyjających integracji społecznej.
Cel „Europejska współpraca terytorialna” jest ukierunkowany na umacnianie współpracy transgranicznej poprzez wspólne inicjatywy lokalne i regionalne, umacnianie współpracy ponadnarodowej poprzez działania sprzyjające zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu powiązanemu z priorytetami Wspólnoty oraz umacnianie współpracy międzyregionalnej i wymiany doświadczeń na właściwym szczeblu terytorialnym.
Spośród całkowitej puli zasobów finansowych Uni Europejskiej przeznaczonych na zobowiązania funduszy na cel „Konwergencja” przeznaczono 81,54% zasobów (251 163 134 221 euro), na cel „Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie” przeznaczono 15,95% zasobów (49 127 784 318 euro), a na cel „Europejska współpraca terytorialna” 2,52% zasobów (7 750 081 461 euro).
Zadania związane z działalnością Funduszu Spójności będą obejmowały m.in. infrastrukturę transportową oraz infrastrukturę związana z ochroną środowiska (energetyka, transport, komunikacja miejska i zbiorowa).
Działania Europejskiego Funduszu Społecznego będą ściśle powiązane z dziedzinami ,jak: integracji społecznej, systemów edukacji i szkoleń. W ramach celu Konwergencja działania EFS będą związane z poprawą wzrostu gospodarczego oraz zmianami w kwestiach instytucjonalnych i administracyjnych. W ramach celu Konkurencyjność Regionalna i Zatrudnienie zadania Funduszu będą się koncentrowały wokół zwiększenia dostępności rynku pracy i poprawy zatrudnienia, integracji społecznej, walce przeciwko dyskryminacji i in.
Zadania związana z obszarem rolnictwa i rybołówstwa będą realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz przez Wspólna Politykę Rybacką i Europejski Fundusz Rybacki (EFR).
Unia Europejska zobowiązała kraje członkowskie do opracowania kompleksowego programu rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Jego cele będą realizowane w oparciu o Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO). Nadrzędnym celem NSRO jest zapewnienie wzrostu konkurencyjności i innowacji gospodarki, wzrost zatrudnienia i poprawę jego jakości oraz podniesienie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej. NSRO będzie realizowana przez cele szczegółowe, na podstawie których opracowane zostały kierunki rozwoju Polski. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki będzie możliwy do osiągnięcia poprzez zwiększenie dostępu i poprawy warunków wykorzystania kapitału zagranicznego jak również zwrócenie większej uwagi zagranicznych inwestorów na polską gospodarkę.
Szybki wzrost gospodarczy wiąże się również z rozwojem społeczeństwa informacyjnego. W tej kwestii zakłada się zwiększenie powszechnego dostępu do usług elektronicznych co jest warunkiem do wzrostu konkurencyjności. Rozwój komunikacji elektronicznej przejawia się w większej wydajności pracy, mniejszych kosztach produkcji. Ważną role odgrywa również edukacja społeczeństwa, aby możliwe było sprawne wykorzystanie technik informacyjno-komunikacyjnych. Wspomaganie działalności innowacyjnej i promowanie przedsiębiorczości będzie miało znaczenie zwłaszcza w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw. Kolejnym element NSRO zakłada również rozwój i modernizacje infrastruktury drogowej. Poprawa stanu infrastruktury technicznej jest niezwykle istotnym elementem strategii rozwoju kraju. Wsparcie finansowe dotyczące tej dziedziny będzie skupiało się głównie na rozbudowie i modernizacji podstawowej sieci drogowej jak również rozbudowie i modernizacji nowoczesnej i konkurencyjnej sieci transportowej w transporcie kolejowym, morskim czy lotniczym. Program rozwoju społeczno-gospodarczego zakłada również poprawę stanu infrastruktury społecznej, z czym wiąże się rozbudowa systemu edukacji przez poprawę stanu technicznego placówek edukacyjnych oraz opracowanie systemu oceniającego prace szkół i nauczycieli.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia będą wdrażane za pomocą Programów Operacyjnych (PO) realizowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz przez 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), za realizacje których odpowiadają Samorządy poszczególnych Województw. Poszczególne Programy określają priorytety z uwzględnieniem najważniejszych zadań.
Podział funduszy strukturalnych dla Polski w kwestii poszczególnych programów operacyjnych wygląda następująco: 16 R PO – 26,8% całości środków, czyli ok. 15,9 mld euro, PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,6% całości środków, czyli ok. 2,2 mld euro, PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 1% całości środków, czyli ok. 0,6 mld euro, Po Infrastruktura i Środowisko – 35,7% całości środków, czyli ok. 21,3 mld euro, PO Innowacyjna Gospodarka – 11,7% całości środków, czyli ok. 7 mld euro, PO Kapitał Ludzki – 13,7% całości środków, czyli ok. 8,1 mld euro i Po Pomoc Techniczna – 0,4% całości środków, czyli ok. 0,2 mld euro.
Środki finansowe jakie Unia Europejska przeznacza na lata 2007-2013 dla Polski dają nam ogromne możliwości rozwoju kraju i zbliżenia poziomu naszej gospodarki do najbardziej rozwiniętych państw członkowskich. Powstaje jednak zasadnicze pytanie – czy będziemy potrafili wykorzystać taką szanse. Analizując stopień wykorzystania funduszy Unijnych w latach 2004-2006 odpowiedź na to pytanie nie brzmi optymistycznie. W 2004 roku Unia przyznała Polsce 12,8 mld euro (8,6 mld euro z funduszy strukturalnych i 4,2 mld euro Funduszu Spójności) na realizację programów operacyjnych w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006. Z tej kwoty wykorzystane zostało zaledwie 370 mln euro. W ramach NPR obecnie realizowanych jest 5 sektorowych programów operacyjnych (SPO), Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego oraz Program Operacyjny Pomoc techniczna. Przez dwa lata członkostwa w Uni Europejskiej wykorzystaliśmy niewielki procent środków finansowych, które Wspólnota przyznała Polsce na lata 2004-2006. Na realizację SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw przeznaczono kwotę 1 251 098 419 euro, z czego do końca grudnia 2005 r. wykorzystano zaledwie 215 mln PLN. W ramach SPO Transport przeznaczono 1 163 384 465 euro, z czego do końca grudnia 2005 r. beneficjentom wypłacono 1,5 mln PLN. Dla SPO Rozwój Zasobów Ludzkich przyznano 1 470 033 216 euro, a wykorzystane do końca grudnia 2005 r. środki wynoszą około 302 mln PLN. W przypadku pozostałych SPO procent wykorzystania funduszy unijnych jest równie nieznaczny.
Fakt, że większa część tych pieniędzy nie została wykorzystana nie oznacza, że fundusze te przepadną. Mogą być one nadal wydatkowane w kolejnych latach, gdyż każdy zatwierdzony przez Unie Europejską projekt ma inna datę zakończenia jego realizacji. Pomimo tego można przypuszczać, iż ze środków przyznanych na lata 2007-2013 skorzystamy w równie niewielkim stopniu. Dzieje się tak dlatego, iż beneficjenci nie posiadają dostatecznej wiedzy z zakresu przygotowywania projektów. W dalszym ciągu organizowanych jest za mało szkoleń. Dlatego właśnie zachodzi konieczność stworzenia nowego systemu zarządzania funduszami oraz prowadzenie procesu inwestycyjnego. Polegałoby to przede wszystkim na znacznym uproszczeniu procedur realizacyjnych dzięki czemu podpisane umowy byłyby sprawniej realizowane i rozliczane. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego za cel postawiło sobie podniesienie poziomu wydatkowania środków unijnych. Czy cel ten zostanie zrealizowany pokaże czas, którego niestety jest zdecydowanie za mało aby planowane zmiany systemowe mające podnieść stopień wykorzystania funduszy unijnych zostały skutecznie wdrożone przed rokiem 2007. n
www.psbfp.tl.pl
