Ochrona Środowiska XV – Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 269 (6346) 19 listopada 2002 r.

• Informacje o REKOPOL – Organizacja Odzysku S.A.

Ochrona Środowiska XVII
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 130 (6510) 5 czerwca 2003 r.

Pierwszy rok funkcjonowania nowego systemu

Recykling opakowań

Wypowiedź Janusza Płocicy, prezesa Rekopol Organizacja Odzysku SA

Rok 2002 był pierwszym rokiem obowiązywania w Polsce nowych przepisów nakładających na polskich przedsiębiorców obowiązek recyklingu wprowadzonych na rynek opakowań. Obowiązek ten wynika z ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, w której znalazły odzwierciedlenie zapisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego nr 94/62 z dnia 20 grudnia 1994 r., przyjęte przez Polskę do realizacji w czasie negocjacji dotyczących członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

Celem nowych rozwiązań prawnych jest (w dużym uproszczeniu) uzyskanie przez Polskę wymaganych w dyrektywie 50% odzysku i 25% recyklingu wprowadzanych na rynek opakowań. Aby to osiągnąć, Polska uzyskała okres przejściowy do roku 2007 r., a stworzony nowy system prawny przerzucił na przedsiębiorców obowiązek recyklingu ich opakowań w stopniu wystarczającym do spełnienia tych kryteriów na koniec okresu przejściowego.

Po pierwszym roku funkcjonowania nowego systemu warto jak najszybciej podsumować jego rezultaty. Niestety, nie można tego zrobić, ponieważ nie są jeszcze dostępne oficjalne dane z raportów złożonych przez przedsiębiorców do marszałków województw. W chwili obecnej jedynymi dostępnymi informacjami są pierwsze dane z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, dotyczące wielkości opłaty produktowej wpłaconej na konta marszałków województw przez przedsiębiorców oraz estymacje dotyczące zachowań przedsiębiorców dokonywane przez organizacje odzysku. Z informacji tych wynika, iż we wszystkich województwach firmy wpłaciły marszałkom województw około 9,4 miliona złotych opłat produktowych. Informacja ta potwierdza wcześniejsze przypuszczenia, iż tę drogę realizacji obowiązków recyklingowych wybierze niewielka liczba przedsiębiorstw. Przyczyna jest prosta – to najdroższa z możliwych opcji – co najmniej dwukrotnie przewyższająca koszty innych możliwych rozwiązań. Większość przedsiębiorstw realizowała obowiązek poprzez organizacje odzysku bądź poprzez współpracę z recyklerami. Szacować można, że ogółem polskie firmy zapłaciły około 100 milionów złotych za realizację obowiązków recyklingu opakowań wprowadzanych przez nie na rynek. W przeliczeniu na głowę mieszkańca daje to około 2,6 złotych. Porównując to z innymi krajami UE, jest to jeszcze rachunek ulgowy, bo np. w Belgii koszt ten w roku ubiegłym wyniósł około 12,5 euro na mieszkańca, w Szwecji 15 euro, a w Austrii i w Niemczech ponad 22 euro. Przy tych porównaniach należy jednak pamiętać, iż kraje te poddają recyklingowi kilkakrotnie większe ilości opakowań niż Polska.

Polskę i polskie firmy czeka w najbliższych latach gwałtowny wzrost wydatków, gdyż oprócz dotychczasowych zobowiązań związanych z Dyrektywą 94/62 będziemy musieli spełnić kryteria związane z jej nowelizacją, która drastycznie zwiększy wymagane poziomy odzysku i recyklingu opakowań.

Jedną z najistotniejszych cech nowelizowanej dyrektywy jest wprowadzenie konkretnych poziomów recyklingu w odniesieniu do rodzajów materiału, z których wykonane zostało opakowanie, np. dla opakowań szklanych i papierowych – minimalny poziom recyklingu to 60%. Ponadto ustalono minimalny ogólny poziom recyklingu opakowań na ponad
2-krotnie wyższym niż dotychczas poziomie – 55-60%. Limity te zaczną obowiązywać w krajach UE prawdopodobnie już w 2007 roku. Polsce przyznany zostanie kolejny okres przejściowy kończący się prawdopodobnie w roku 2012 – 2014.

Biorąc pod uwagę, iż w 2002 r. w Polsce zebrano i poddano recyklingowi ponad 500 tys. ton opakowań, oznacza to, iż czeka nas ponad 3-krotny wzrost tej ilości.

W związku z tym, jak pokazują doświadczenia innych krajów Unii Europejskiej, niezbędna jest budowa krajowego systemu zbiórki selektywnej. W chwili obecnej w ramach zbiórki selektywnej zbierana jest co szósta zużyta butelka, a docelowo, aby sprostać wymogom nowelizowanej dyrektywy, powinniśmy zbierać więcej niż co drugą.

Koszt dostosowania się Polski do wymogów nowelizowanej dyrektywy szacuje się już teraz w miliardach euro.

Polska, aby w tak krótkim okresie czasu móc osiągnąć bardzo wysokie poziomy recyklingu i odzysku odpadów opakowaniowych, musi szybko ocenić efektywność wdrożonego w ubiegłym roku systemu. Po pierwszym roku jego funkcjonowania rysuje się już kilka podstawowych wniosków.

Na rynku działa zbyt dużo organizacji odzysku. Część z nich została powołana jedynie w celu generowania ich zysków, a nie realizacji długoterminowej strategii związanej z maksymalizacją zbiórki i recyklingu opakowań. Niezbędne jest więc zaostrzenie wymagań co do reguł powstawania i funkcjonowania organizacji odzysku oraz stworzenie systemu kontroli i nadzoru merytorycznego nad nimi.

System dokumentowania recyklingu, pomimo wprowadzonych „ustawą czyszczącą” zmian, daje szerokie pole do nadużyć. Powinny one zostać zlikwidowane poprzez dalszą zmianę systemu dokumentowania recyklingu oraz autoryzację podmiotów, które takie dokumenty wystawiają.

Zabezpieczenie wystarczających środków dla aktywizacji zbiórki selektywnej jest fundamentalne dla osiągnięcia przez Polskę nowych, wynikających z nowelizowanej dyrektywy, poziomów odzysku i recyklingu. Dotychczas planowane źródła, czyli opłaty produktowe zbierane przez marszałków województw oraz środki kierowane przez organizacje odzysku na dotowanie i rozwój zbiórki selektywnej okazały się zupełnie odbiegające od przewidywań. Tylko nieliczne organizacje przeznaczają jakiekolwiek środki na wsparcie zbiórki selektywnej, a wysokość zebranych po roku opłat produktowych jest zdecydowanie niższa od planowanych. Rodzi to realne zagrożenie, iż gminy, na których ciąży obowiązek prowadzenia takiej zbiórki, oraz podmioty, które taką zbiórkę prowadzą nie będą miały środków do jej dalszego prowadzenia i rozwijania. n

 

• e-mail: [email protected]
• Informacje o Rekopol Organizacja Odzysku SA

Ochrona Środowiska XVIII
Dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ.
nr 268 (6648) 18 listopada 2003 r.

Polska na drodze do spełnienia wymogów dyrektyw europejskich

Recykling opakowań

Wypowiedź Janusza Płocicy, prezesa Rekopol Organizacja Odzysku S.A.

Średnio jedna czwarta z wprowadzonych w 2002 roku na polski rynek ok. 2,5 miliona ton opakowań została poddana recyklingowi. Na razie udaje się osiągnąć wymagane przez Unię Europejską poziomy odzysku i recyklingu. Ale dopiero w następnych latach, kiedy poziomy te znacznie wzrosną, okaże się, czy sprostamy unijnym wymaganiom dotyczącym recyklingu.

Prawo regulujące gospodarkę odpadami opakowaniowymi funkcjonuje w Polsce od początku 2002 roku. W myśl jego zapisów przedsiębiorcy są zobowiązani do odzysku i recyklingu części opakowań produktów, które wprowadzają na rynek. Obowiązek przedsiębiorców wynika m.in. z nałożonych na Polskę przez Unię Europejską poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych.

Ministerstwo Środowiska pod koniec września opublikowało pierwsze dane dotyczące obowiązkowego systemu recyklingu opakowań. Z danych tych wynika, że zostały osiągnięte wymagane przez polskie prawo poziomy recyklingu we wszystkich grupach materiałowych. Nie jest to zaskoczeniem, gdyż poziomy te były w ubiegłym roku na tyle niskie, że z ich realizacją nie było problemów. Jednak trzeba pamiętać, że poziomy z roku na rok będą rosnąć. I tak, na przykład, poziom zbiórki opakowań szklanych został wyznaczony w 2007 roku na 40%. Zważywszy na to, że w 2002 roku zbiórka i recykling opakowań szklanych wyniosła 15%, będziemy musieli zwiększyć zbiórkę szkła prawie trzykrotnie. I już teraz wiemy, że może być z tym problem.

Według ostatniej wersji nowelizowanej Dyrektywy UE 94/62, minimalny poziom recyklingu zostanie podniesiony z 25% do 55%. Wprowadzane zostaną nowe poziomy recyklingu dla poszczególnych grup materiałowych, które zastąpią dotychczasowy zapis o minimum 15% poziomie w ramach każdego z materiałów. I tak, dla opakowań szklanych oraz papierowych poziom ustalono na 60%, a dla opakowań metalowych (łącznie ze stali i aluminium) na 50%. Niższe poziomy przewidziano dla opakowań z tworzyw sztucznych: 22,5%. Ostatnia wersja przyjęta przez Parlament Europejski zakłada, iż poziomy te będą musiały być zrealizowane przez kraje członkowskie Unii do końca 2008 r.

Polska jako przyszły członek UE będzie musiała przyjąć zapisy znowelizowanej dyrektywy. Pytanie brzmi: kiedy? Z pewnością w interesie polskiego przemysłu leży jak najdłuższy okres przejściowy. Organizacja Odzysku Rekopol w imieniu krajowych przedsiębiorców zarekomendowała rządowi okres przejściowy do roku 2016, gdyż w naszej opinii krótsze terminy znacząco zwiększą koszty przedsiębiorców.

Opublikowane zostały także dane dotyczące wpływu z tytułu opłat produktowych do budżetu. Dane te pochodzą ze sprawozdań przedsiębiorców nadesłanych do marszałków poszczególnych województw. Z tytułu opłat produktowych wpłynęło do systemu około 11,7 miliona złotych. Wysokość zebranych środków jest zdecydowanie niższa od planowanych wcześniej 100 mln złotych. Można zatem sądzić, że przedsiębiorcy w Polsce szybko zorientowali się, iż opłaty produktowe są najdroższym sposobem realizacji obowiązku recyklingu opakowań i dlatego wybrali inne, tańsze rozwiązania. Stawki opłaty są nawet do 80% wyższe od stawek oferowanych przez organizacje odzysku.

Większa część środków uzyskanych z opłat produktowych ma być co roku przekazywana gminom, jako wsparcie dla prowadzonej przez nie zbiórki selektywnej. W tej sytuacji dopłaty te będą jednak niewielkie i mogą nie wystarczyć na aktywizację w gminach zbiórki selektywnej, która w obliczu doświadczeń państw europejskich jest jedyną skuteczną metodą na pozyskiwanie odpowiednich ilości odpadów opakowaniowych. Zbiórka selektywna będzie więc kluczowym elementem zapewniającym osiągnięcie wymaganych przez Unię Europejską poziomów odzysku i recyklingu.

Podsumowując, można już ocenić pierwszy rok funkcjonowania systemu recyklingu opakowań w Polsce. Zrealizowane zostały wymagane poziomy recyklingu przy stosunkowo niskich nakładach finansowych. Wydaje się, że w roku bieżącym i przyszłym realizacja rosnących poziomów recyklingu nie będzie zagrożona, a dodatkowo odbędzie się przy nierosnących wydatkach przemysłu. Niezbędne jest jednak w najbliższym czasie dokonanie pewnych zmian w systemie, które pozwoliłyby na zmniejszenie zagrożeń związanych z realizacją wysokich poziomów recyklingu w następnych latach. Zmiany takie będą w najbliższych miesiącach dyskutowane w ramach zespołu ds. wykonywania przez przedsiębiorców obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych objętych opłatą produktową i opłatą depozytową, któremu przewodniczy Minister Środowiska.

Janusz Płocica jest prezesem Rekopol Organizacja Odzysku S.A. i przewodniczącym Grupy Roboczej ds. opakowań przy Ministrze Środowiska. Grupa ta jest organem doradczym Zespołu ds. wykonywania przez przedsiębiorców obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych objętych opłatą produktową i opłatą depozytową. n

• Informacje o Rekopol Organizacja Odzysku S.A.